Wikipedia:Na današnji dan/oktobar
1. oktobar
uredi
- 959 – Umro Edwy, engleski kralj.
- 1918 – Arapske snage pod vodstvom Lawrencea od Arabije osvojile Damask.
- 1924 – Rođen Jimmy Carter (na slici), 39. predsjednik SAD-a i dobitnik Nobelove nagrade za mir 2002.
- 1949 – U Pekingu pred carskom palačom Mao Zedong proglasio Narodnu Republiku Kinu te postao prvi predsjedavajući novoformirane Centralne narodne vlade.
- 1991 – JNA sa četničkim snagama započinje invaziju na Dubrovnik i okolna mjesta.
Obližnji datumi:
2. oktobar
uredi
- 1187 – Salahudin zauzima Jerusalem nakon 88 godina vladavine krstaša.
- 1452 – Rođen Rikard III (na slici), engleski kralj.
- 1852 – Rođen William Ramsay, škotski hemičar.
- 1958 – Gvineja proglasila nezavisnost od Francuske.
- 1968 – Umro Marcel Duchamp, francuski slikar.
Obližnji datumi:
3. oktobar
uredi
- 1895 – Rođen Sergej Jesenjin (na slici), sovjetski pjesnik.
- 1932 – Irak stekao nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva.
- 1952 – Ujedinjeno Kraljevstvo uspješno testira nuklearno oružje.
- 1981 – Rođen Zlatan Ibrahimović, švedski nogometaš bosanskohercegovačko-hrvatskog porijekla.
- 2006 – Umro John Crank, britanski matematičar.
Obližnji datumi:
4. oktobar
uredi
- 1669 – Umro Rembrandt, holandski slikar.
- 1822 – Rođen Rutherford B. Hayes (na slici), američki političar, 19. predsjednik SAD-a.
- 1921 – Riccardo Zanella napokon postao predsjednik Slobodne države Rijeke.
- 1944 – Drugi svjetski rat: Britanske trupe iskrcale se na Peloponezu i oslobodile lučki grad Patras.
- 1957 – SSSR lansirao Sputnjik 1, prvi vještački satelit u Zemljinoj orbiti.
Obližnji datumi:
5. oktobar
uredi
- 1880 – Umro Jacques Offenbach, njemačko-francuski kompozitor.
- 1908 – Austro-Ugarska anektirala Bosnu i Hercegovinu.
- 1915 – Za vrijeme Prvog svjetskog rata britanske i francuske trupe iskrcale se u Solunu, povrijedivši grčku neutralnost.
- 1951 – Rođen Bob Geldof, irski pjevač i tekstopisac.
- 1991 – Linus Torvalds (na slici) objavio prvu zvaničnu verziju Linux kernela.
Obližnji datumi:
6. oktobar
uredi
- 1887 – Rođen Le Corbusier, francuski arhitekt švicarskog porijekla.
- 1891 – Umro Charles Stewart Parnell (na slici), "neokrunjeni kralj Irske", borac za slobodu svoje domovine.
- 1966 – Droga LSD deklarirana kao ilegalna u SAD-u.
- 1985 – Na Svjetskom atletskom kupu u Canberri Marita Koch postavila nedostižni svjetski rekord na 400 m za žene (47,60).
- 2000 – Srbijanski predsjednik Slobodan Milošević bio prisiljen odstupiti s vlasti.
Obližnji datumi:
7. oktobar
uredi
- 1849 – Umro Edgar Allan Poe (na slici), američki književnik.
- 1885 – Rođen Niels Bohr, danski fizičar i hemičar.
- 1950 – Kineska vojska ušla u Tibet i osvojila ga za godinu dana.
- 1976 – Nakon smrti Mao Zedonga (9. septembra) na mjestu predsjednika Partije, a time i države, naslijedio ga Hua Guofeng.
- 1991 – JNA raketirala Banske dvore, tadašnji ured predsjednika Republike Hrvatske.
- 2001 – SAD pokrenule rat protiv terorizma zračnim udarima na Afganistan.
Obližnji datumi:
8. oktobar
uredi
- 1754 – Umro Henry Fielding, engleski književnik.
- 1871 – U katastrofalnom požaru u Chicagu, koji je trajao 7 dana, poginulo 300 ljudi, a 900.000 ostalo bez krova nad glavom.
- 1895 – Rođen Juan Perón (na slici), argentinski političar i njen 29. predsjednik.
- 1991 – Hrvatska proglašava prekid svih veza s ostatkom SFRJ; ovaj se dan u Hrvatskoj obilježava kao Dan nezavisnosti.
- 2001 – 100 osoba poginulo u avionskoj nesreći na milanskom aerodromu Linate nakon što se avion MD-87 skandinavske kompanije SAS sudario s privatnim avionom, a zatim udario i u zgradu.
Obližnji datumi:
9. oktobar
uredi
- 1806 – Nakon 6 godina gradnje u Brig-Glisu (kanton Valais) u Švicarskoj puštena u promet 65 km duga Simplonska cesta, prva od onih čiju je gradnju potaknuo Napoleon, a koja je trebala olakšati prijelaz preko Alpa.
- 1892 – Rođen Ivo Andrić (na slici), jugoslavenski književnik, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961 (Na Drini ćuprija, Travnička hronika).
- 1967 – Pogubljen Che Guevara, argentinski revolucionar.
- 1970 – U Kambodži predsjednik Parlamenta In Tam objavio ukidanje monarhije.
- 1974 – Aviokompanija Swiss Air prevezla na jug stotine hiljada lastavica kako bi ih spasila od nenadane rane hladnoće.
Obližnji datumi:
10. oktobar
uredi
Svjetski dan mentalnog zdravlja
- 1813 – Rođen Giuseppe Verdi (na slici), italijanski kompozitor, poznat po brojnim operama (Aida, Traviata, Rigoletto itd.).
- 1944 – Drugi svjetski rat: oslobođeno Livno.
- 1971 – U Austriji na izborima za Nacionalno vijeće SPÖ prvi put dobila više od 50% glasova.
- 1976 – Poginula Silvana Armenulić, bosanskohercegovačka pjevačica novokomponovanih narodnih pjesama i sevdalinki.
- 1995 – Izrael u skladu s mirovnim sporazumom s PLO-m počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.
Obližnji datumi:
11. oktobar
uredi
- 1899 – Počeo Burski rat između burskih država Transvaal i Slobodne Države Oranje te Ujedinjenog Kraljevstva. Po završetku rata 1902. burske republike stavljene su pod britansku vlast, a 1910. ušle su u Južnoafričku uniju (kasnije Južnoafričku Republiku), britanski dominion.
- 1925 – Rođen Elmore Leonard, američki pisac.
- 1939 – Grupa američkih naučnika, među kojima i Albert Einstein, obavijestila predsjednika SAD-a Franklina D. Roosevelta (na slici) o mogućnosti proizvodnje atomske bombe.
- 1963 – Umrla Edith Piaf, francuska pjevačica.
- 1988 – Govor pape Ivana Pavla II u Evropskom parlamentu u Strasbourgu prekinut kad je britanski poslanik iz Sjeverne Irske, protestantski svećenik Ian Paisley, počeo uzvikivati "Antikrist", razvivši transparent na kojem je pisalo "Ivan Pavao II – Antikrist".
Obližnji datumi:
12. oktobar
uredi
- 1492 – Kristofor Kolumbo (na slici) otkrio Ameriku iskrcavši se na ostrvo San Salvador u Bahamskom arhipelagu.
- 1924 – Umro Anatole France, francuski književnik.
- 1935 – Rođen Luciano Pavarotti, italijanski tenor.
- 1992 – U zemljotresu koji je pogodio Kairo poginulo najmanje 510 osoba.
- 2002 – 202 osobe poginule, a više od 300 ranjeno u bombaškom napadu na 2 noćna kluba na Baliju.
Obližnji datumi:
13. oktobar
uredi
- 54 – Otrovan četvrti rimski car Klaudije. Otrovala ga njegova četvrta supruga (i nećakinja) Agripina mlađa, da bi svog 17-godišnjeg sina Nerona postavila za cara.
- 1792 – Predsjednik SAD-a George Washington (na slici) položio kamen temeljac Bijele kuće, predsjedničke rezidencije u Washingtonu.
- 1923 – Turski parlament proglasio Ankaru, bivšu Angoru, glavnim gradom Turske.
- 1925 – Rođena Margaret Thatcher, engleska političarka i premijerka Ujedinjenog Kraljevstva.
- 1976 – Bolivijski teretni avion "Boeing 707", kojem je pri polijetanju otpao 1 motor, pao na glavnu ulicu Santa Cruza. Poginula 3 člana posade i više od 100 putnika.
Obližnji datumi:
14. oktobar
uredi
- 1906 – Rođena Hannah Arendt, njemačka filozofkinja.
- 1964 – Nobelovu nagradu za mir dobio američki borac za prava crnaca Martin Luther King Jr. (na slici).
- 1977 – Umro Bing Crosby, američki pjevač i glumac.
- 1988 – Egipćanin Nagib Mahfuz postao prvi arapski pisac koji je dobio Nobelovu nagradu za književnost.
- 2000 – Alija Izetbegović povukao se iz Predsjedništva BiH.
Obližnji datumi:
15. oktobar
uredi
- 1529 – Povlačenjem osmanlijske vojske na čelu sa sultanom Sulejmanom I završena prva opsada Beča.
- 1844 – Rođen Friedrich Nietzsche (na slici), njemački filozof, filolog i psiholog.
- 1989 – Umro Danilo Kiš, jugoslavenski pisac, prevodilac i lektor.
- 1991 – Skupština SR BiH donijela Akt o reafirmaciji suverenosti Republike Bosne i Hercegovine. Tim činom odlučeno je da se predstavnici BiH povuku iz rada saveznih organa dok se ne postigne dogovor između svih republika koje sačinjavaju Jugoslaviju. Na to su pristali predstavnici SDA i HDZ-a, dok su predstavnici SDS-a odbili djelovati po donesenom aktu.
- 2003 – Kina u svemir lansirala Shenzhou 5, svoju prvu svemirsku letjelicu s ljudskom posadom; u njoj se nalazio astronaut Yang Liwei.
Obližnji datumi:
16. oktobar
uredi
- 1793 – Pogubljena Marija Antoaneta, supruga Luja XVI i kći Marije Terezije, carice Austrije.
- 1846 – Prvi put izveden veći operativni zahvat pod narkozom. Američki hirurg John Collins Warren upotrijebio etar kao anesteziju prilikom uklanjanja tumora pacijentu u Općoj bolnici Massachusetts u Bostonu.
- 1854 – Rođen Oscar Wilde (na slici), irski književnik.
- 1964 – Kina izvela prvu eksploziju atomske bombe i postala peta zemlja koja raspolaže nuklearnim oružjem.
- 1970 – U Kanadi je nakon otmica i pokušaja ubistava od strane separatističke organizacije Front za oslobođenje Québeca uvedeno opsadno stanje.
Obližnji datumi:
17. oktobar
uredi
Svjetski dan borbe protiv siromaštva
- 1697 – Završena izgradnja maglajske sahat-kule.
- 1882 – Imenovan prvi reisul-ulema u BiH, Mustafa Hilmi ef. Hadžiomerović.
- 1917 – Rođen Mehmedalija Mak Dizdar (na slici), jedan od najznačajnijih bh. pjesnika.
- 1989 – U najtežem zemljotresu u SAD-u još od onog u San Francisku 1906. poginulo 67 i povrijeđeno više od 600 osoba.
- 2002 – Umro Zekerijah Đezić, bh. interpretator sevdalinke, radijski spiker i voditelj.
Obližnji datumi:
18. oktobar
uredi
- 1748 – Mirovnim sporazumom u Aachenu završen Rat za austrijsko naslijeđe.
- 1867 – SAD formalno preuzele suverenitet nad Aljaskom, koju su 30. marta 1867. kupile od Ruskog carstva za 7,2 miliona dolara.
- 1871 – Umro Charles Babbage (na slici), engleski matematičar, izumitelj i ekonom.
- 1907 – Rođen Dragan Šajnović, bosanskohercegovački violinist i pedagog.
- 1968 – Čovjek prvi put istrčao 400 m za manje od 44 sekunde (43,86). To je uspio Lee Evans (SAD) u finalu Olimpijskih igara u Mexico Cityju.
Obližnji datumi:
19. oktobar
uredi
- 1812 – Napoleonove trupe počele povlačenje iz Moskve.
- 1882 – Rođen Umberto Boccioni, italijanski slikar i kipar.
- 1935 – Liga naroda uvela sankcije protiv Italije zbog invazije na Etiopiju.
- 2003 – Umro Alija Izetbegović (na slici), prvi predsjednik Predsjedništva BiH.
- 2005 – Počelo suđenje Sadamu Huseinu za zločine počinjene tokom njegove vladavine.
Obližnji datumi:
20. oktobar
uredi
- 1728 – U Kopenhagenu izbio požar koji je uništio veći dio grada.
- 1940 – Rođen Nedžad Ibrišimović, bosanskohercegovački književnik.
- 1964 – Umro Herbert C. Hoover (na slici), 31. predsjednik SAD-a.
- 1971 – Kancelar Zapadne Njemačke Willy Brandt dobio Nobelovu nagradu za mir.
- 2000 – Saradnjom lokalnih i međunarodnih zdravstvenih radnika u Ugandi zaustavljeno širenje epidemije prouzrokovane smrtonosnim virusom ebola, od kojeg je umrlo 47 i zaraženo više od 75 osoba.
Obližnji datumi:
vidi -
diskusija -
uredi - historija
2011 Ubijen Moamer Gadafi libijski vođa
21. oktobar
uredi
- 1833 – Rođen Alfred Nobel (na slici), švedski izumitelj i industrijalac, utemeljitelj najpoznatije svjetske nagrade za doprinos u više prirodnih i društvenih nauka.
- 1945 – Na izborima u Francuskoj prvi put glasale žene.
- 1950 – Kineske trupe počele okupaciju Tibeta.
- 1984 – Umro François Truffaut, francuski režiser i glumac.
- 1992 – Odlukom Predsjedništva BiH formiran Peti korpus Armije RBiH.
Obližnji datumi:
22. oktobar
uredi
- 1797 – André-Jacques Garnerin prvi upotrijebio padobran, skočivši iz balona nad Parizom s visine od 680 m.
- 1906 – Umro Paul Cézanne (na slici), francuski slikar.
- 1943 – Rođena Catherine Deneuve, francuska glumica.
- 1962 – Predsjednik SAD-a J. F. Kennedy izdao naređenje američkoj ratnoj mornarici i avijaciji da blokiraju Kubu zbog postavljanja sovjetskih nuklearnih raketa u toj zemlji. Kubanska kriza, koja je dovela svijet na ivicu atomskog rata, okončana je mjesec kasnije sporazumom sovjetskog lidera Hruščova i Kennedyja o povlačenju nuklearnog naoružanja i deblokadi Kube.
- 1964 – Francuski književnik i filozof Jean-Paul Sartre odbio primiti Nobelovu nagradu za književnost.
Obližnji datumi:
23. oktobar
uredi
- 1941 – Rođen Nesim Tahirović, bosanskohercegovački slikar.
- 1944 – Umro Charles Glover Barkla (na slici), britanski fizičar.
- 1958 – Ruski pisac Boris Pasternak dobio Nobelovu nagradu za književnost za roman Dr. Živago, koji je postao bestseler na Zapadu, dok u SSSR-u tada još nije ni bio objavljen.
- 1991 – Na međunarodnoj konferenciji u Parizu u organizaciji UN-a predstavnici 19 zemalja potpisali mirovni sporazum za okončanje 13-godišnjeg građanskog rata u Kambodži.
- 2002 – Čečenski teroristi uzeli oko 800 talaca u moskovskom pozorištu Dubrovka i zatražili povlačenje ruskih snaga iz Čečenije.
Obližnji datumi:
24. oktobar
uredi
- 1632 – U Delftu (Holandija) rođen Antoni van Leeuwenhoek, "otac" mikrobiologije.
- 1795 – Pruska, Austrija i Rusija izvršile treću podjelu Poljske, koja je prestala postojati kao nezavisna država.
- 1882 – Njemački bakteriolog Robert Koch (na slici) otkrio bakteriju koja izaziva tuberkulozu, kasnije nazvanu Kochov bacil.
- 1939 – Nacisti u Njemačkoj naredili Jevrejima da nose Davidovu zvijezdu.
- 2005 – Umrla Rosa Parks, borac za građanska prava američkih crnaca.
Obližnji datumi:
25. oktobar
uredi.jpg)
- 1478 – Umrla Katarina Kosača-Kotromanić (na slici), bosanska kraljica.
- 1881 – Rođen Pablo Picasso, španski slikar i skulptor.
- 1893 – Mehmed Teufik ef. Azabagić imenovan za reisul-ulemu.
- 1956 – Egipat, Jordan i Sirija osnovali jedinstvenu vojnu komandu radi koordinacije odbrane od izraelskog napada.
- 1983 – Trupe SAD-a okupirale karipsku državu Grenadu nakon što su ljevičarske snage izvele državni udar.
Obližnji datumi:
26. oktobar
uredi
- 1685 – Rođen Domenico Scarlatti (na slici), italijanski kompozitor.
- 1929 – Umro Aby Warburg, njemački historičar umjetnosti.
- 1971 – Generalna skupština UN-a donijela odluku o primanju NR Kine uz istovremeno isključenje Tajvana.
- 1973 – Završen Jom Kipurski rat.
- 2002 – U napadu ruskih specijalnih jedinica na moskovsko pozorište "Dubrovka", u kojem se odvijala talačka kriza, stradala 129 civila i 41 čečenski terorist.
Obližnji datumi:
27. oktobar
uredi
- 1612 – Kapitulacijom poljskih trupa u Moskvi propao plan poljskog kralja Sigismunda III da postane car Rusije. Time je postao neodrživ sporazum iz 1610. između Sigismunda i Romanovih, prema kojem je Sigismundov sin Vladislav trebao postati car Rusije.
- 1728 – Rođen James Cook (na slici), britanski istraživač i moreplovac.
- 1881 – Na izborima za peti njemački parlament kao najjača frakcija pokazala se Partija centra (100 mjesta), dok je državni kancelar Bismarck morao prihvatiti poraz, skupivši samo 52 mandata (47 mjesta), pa je bio prisiljen vladati s promjenjivim većinama.
- 1979 – Sveti Vincent i Grenadini stekli nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva.
- 2004 – Umro Zdenko Runjić, hrvatski tekstopisac.
Obližnji datumi:
28. oktobar
uredi - 1492 – Kristofor Kolumbo (na slici) na prvom putovanju preko Atlantika otkrio Kubu i proglasio je posjedom Španije.
- 1704 – Umro John Locke, engleski filozof i empirist.
- 1746 – U zemljotresu u Peruu, u kojem su razoreni gradovi Lima i Callao, poginulo najmanje 18.000 osoba.
- 1955 – Rođen Bill Gates, američki informatičar, suosnivač Microsofta.
- 1962 – Okončana kubanska raketna kriza. Sovjetski lider Nikita Hruščov naredio je povlačenje raketa s Kube, a predsjednik SAD-a John Fitzgerald Kennedy saopćio da će obustaviti blokadu te zemlje.
Obližnji datumi:
29. oktobar
uredi
- 1897 – Rođen Joseph Goebbels, ministar propagande Nacističke Njemačke.
- 1911 – Umro Joseph Pulitzer (na slici), američki novinar i publicist (porijeklom mađarski Jevrej), po kome ime nosi najznačajnija nagrada za novinarstvo.
- 1956 – Sueska kriza: 2 dana uoči francusko-britanskog napada na Egipat izraelska vojska napala poluostrvo Sinaj.
- 1964 – Ujedinjena republika Tanganjike i Zanzibara promijenila naziv u Tanzanija.
- 2001 – Japan usvojio kontroverzni zakon koji dozvoljava japanskim oružanim snagama, prvi put poslije Drugog svjetskog rata, da budu angažirane u inozemstvu kao podrška američkim napadima u Afganistanu.
Obližnji datumi:
30. oktobar
uredi
- 1735 – Rođen John Adams, američki političar i 2. predsjednik SAD-a.
- 1938 – Milione Amerikanaca uhvatila panika zbog mišljenja da se radi o napadu Marsovaca na Zemlju dok su na radiju CBS slušali dramu, koju je prema romanu Rat svjetova H. G. Wellsa snimio Orson Welles.
- 1974 – Nokautiravši Georgea Foremana Muhammad Ali (na slici) u 32. godini vratio se boksu.
- 1975 – Umro Gustav Ludwig Hertz, njemački fizičar i dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1921.
- 1995 – Na referendumu o nezavisnosti Québeca, sa 50,6% glasova, stanovnici se izjasnili protiv otcjepljenja ove kanadske provincije.
Obližnji datumi:
31. oktobar
uredi_workshop_-_Martin_Luther_(Uffizi).jpg)
- 1517 – Martin Luther (na slici) u Wittenbergu objavio 95 teza o trgovanju oprostima, dogmama i uređenju Katoličke crkve. To je bio početak reformacije i nastanak evangelističke vjerske zajednice.
- 1835 – Rođen Adolf von Baeyer, njemački hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1905.
- 1922 – U Italiji na vlast došao Benito Mussolini.
- 1971 – U Švicarskoj su na izborima za Nacionalno vijeće prvi put smjele učestvovati i žene.
- 1984 – Ubijena Indira Gandhi, indijska političarka, 3. premijer Indije.
Obližnji datumi:
vidi -
diskusija -
uredi - historija