Wikipedia:Na današnji dan/januar
1. januar
uredi
- 404 – Posljednja gladijatorska bitka u starom Rimu.
- 1880 – Početak radova na Panamskom kanalu (na slici).
- 1893 – Japan prihvata gregorijanski kalendar.
- 1915 – Rođen Branko Ćopić, bosanskohercegovački književnik.
- 1993 – Podjela Čehoslovačke.
- 2003 – Umro Ahmet Hromadžić, bosanskohercegovački književnik.
Obližnji datumi:
2. januar
uredi
- 1642 – Rođen Mehmed IV (na slici), sultan Osmanlijskog carstva od 1648. do 1687.
- 1793 – Poljska podijeljena između Rusije i Prusije.
- 1920 – Rođen Isaac Asimov, američki pisac naučne fantastike.
- 1959 – Lansiran prvi vještački satelit Luna 1 od strane SSSR-a
- 1982 – Umro Nikola Šop, bosanskohercegovački i hrvatski pjesnik.
3. januar
uredi
- 106. p. n. e – Rođen Ciceron (na slici), državnik i najveći rimski govornik.
- 1322 – Umro Filip V, kralj Francuske.
- 1496 – Leonardo da Vinci bez uspjeha iskušava model letjelice.
- 1521 – Papa Lav X ekskomunicirao Martina Luthera.
- 1924 – Engleski egiptolog Howard Carter u Dolini kraljeva u blizini Luksora u Egiptu našao sarkofag faraona Tutankamona.
4. januar
uredi
- 1643 – Rođen Isaac Newton, engleski fizičar, matematičar i astronom, jedan od najvećih naučnika u historiji čovječanstva.
- 1960 – Umro Albert Camus (na slici), francuski pripovjedač, dramatičar, esejist i novinar, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1957. godine.
- 1989 – Francuz Christian Pollas otkrio asteroid Toutatis.
- 2004 – Spirit, vozilo NASA-e, uspješno se spušta na površinu Marsa.
- 2006 – Umro Nijaz Abadžić, bosanskohercegovački novinar, publicist i urednik na FTVBiH.
5. januar
uredi
- 1524 – Umro Marko Marulić, hrvatski pjesnik, "otac hrvatske književnosti".
- 1895 – Wilhelm Conrad Röntgen otkrio vrstu radijacije, koja će kasnije biti poznata kao X-zrake.
- 1952 – Rođen Nermin Tulić, bosanskohercegovački filmski i pozorišni glumac.
- 1982 – Rođena Janica Kostelić (na slici), hrvatska alpska skijašica, jedna od najuspješnijih u historiji ovog sporta.
- 1997 – Ruske snage povlače se iz Čečenije.
6. januar
uredi
- 1412 – Rođena Ivana Orleanska (na slici), francuska nacionalna junakinja i svetica katoličke crkve.
- 1693 – Umro Mehmed IV, sultan Osmanlijskog Carstva od 1648. do 1687.
- 1883 – Rođen Khalil Gibran, libanski pjesnik i umjetnik.
- 1919 – Umro Theodore Roosevelt, 26. predsjednik SAD-a.
- 1929 – Kralj Srba, Hrvata i Slovenaca, Aleksandar Karađorđević, ukida državni ustav, čime nastupa Šestojanuarska diktatura.
- 1940 – Nijemci vrše masovna pogubljenja Poljaka u Poznańu.
7. januar
uredi
- 1558 – Francuska zauzela Calais, posljednji kontinentalni posjed Engleza u Francuskoj.
- 1879 – Rođen Osman Đikić, bosanskohercegovački pjesnik.
- 1927 – Obavljen prvi međunarodni telefonski poziv na relaciji New York–London.
- 1943 – Umro Nikola Tesla (na slici), američki izumitelj, fizičar, mehanički i elektrotehnički inženjer srpskog porijekla.
- 1998 – Umro Vladimir Prelog, hrvatsko-švicarski hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1975.
8. januar
uredi
- 1297 – Monako proglašava nezavisnost.
- 1642 – Umro Galileo Galilei, italijanski fizičar i astronom.
- 1916 – Prvi svjetski rat: Saveznici se povlače sa Galipolja.
- 1926 – Abdul-Aziz ibn Saud postaje kralj Hidžaza i preimenuje ga u Saudijsku Arabiju.
- 1959 – Osvajanje Kube od strane Fidela Castra.
- 1994 – Ruski astronaut Valerij Poljakov ostaje na svemirskoj stanici Mir do 22. marta 1995, odnosno rekordnih 437 dana u svemiru.
9. januar
uredi
- 1793 – Jean-Pierre Blanchard izveo prvi let balonom iznad sjevernoameričkog kontinenta.
- 1908 – Umro Wilhelm Busch (na slici), njemački slikar i književnik.
- 1945 – Počelo iskrcavanje američkih trupa u 2. svjetskom ratu na najveće filipinsko ostrvo Luzon. Borbe okončane 15. augusta kapitulacijom japanskih snaga.
- 1954 – Rođen Mirza Delibašić, bosanskohercegovačka košarkaška zvijezda i najbolji bh. sportist svih vremena.
- 1996 – Obustavljen zračni humanitarni most za Sarajevo, najveći zračni most u historiji avijacije poslije sovjetske blokade Berlina. Tokom 3 i po godine rata u BiH obavljeno je 13.000 humanitarnih letova, kojima je dopremljeno više od 160.000 tona pomoći.
Obližnji datumi:
10. januar
uredi.JPG)
- 49. p. n. e – Julije Cezar izgovorio "Kocka je bačena!", prešao rijeku Rubikon i počeo građanski rat protiv Pompeja i Senata.
- 1863 – U Londonu otvorena prva linija podzemne željeznice u svijetu.
- 1902 – Rođen hrvatski pjesnik Dobriša Cesarić.
- 1920 – Osnovano Društvo naroda.
- 2006 – Umro bosanskohercegovački pjevač Fadil Toskić.
Obližnji datumi:
11. januar
uredi
- 347 – Rođen rimski car Teodozije I Veliki.
- 1922 – U Kanadi ljekari prvi put upotrijebili inzulin.
- 1928 – Umro Thomas Hardy, engleski književnik.
- 1942 – Japanci osvojili Kuala Lumpur za vrijeme 2. svjetskog rata.
- 1946 – Ustavotvorna skupština u Tirani proglasila Narodnu republiku Albaniju.
Obližnji datumi:
12. januar
uredi
- 1876 – Rođen Jack London, američki književnik.
- 1932 – Hattie Caraway postala prva žena izabrana u Senat SAD-a.
- 1970 – Kapitulacijom Biafre završio se građanski rat u Nigeriji.
- 1976 – Umrla britanska književnica Agatha Christie (na slici), autorica romana i pripovijetki o Herculeu Poirotu i gđici Marple.
- 1998 – 19 evropskih država potpisalo dokument o zabrani kloniranja ljudskih bića.
Obližnji datumi:
13. januar
uredi
- 1864 – Rođen Wilhelm Wien (na slici), njemački fizičar i dobitnik Nobelove nagrade za fiziku.
- 1898 – Émile Zola objavljuje članak J'accuse.
- 1915 – U zemljotresu u Avezzanu (Italija) poginulo više od 29.000 osoba.
- 1930 – Izišao prvi strip Mickey Mouse.
- 1994 – Umro Goran Ivandić, bosanskohercegovački rock-bubnjar.
Obližnji datumi:
14. januar
uredi
- 1742 – Umro engleski astronom Edmond Halley (na slici).
- 1784 – SAD ratificirale mirovni ugovor s Velikom Britanijom, čime je i formalno okončan Američki rat za nezavisnost.
- 1875 – Rođen Albert Schweitzer, njemačko-francuski ljekar i filozof, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1952.
- 1900 – U Rimu održana premijera Puccinijeve opere Tosca.
- 1907 – Zemljotres razorio grad Kingston na Jamajci i usmrtio oko 1.000 ljudi.
Obližnji datumi:
15. januar
uredi
- 1582 – Poljska i Rusija, uz posredovanje pape Grgura XIII (na slici), potpisale mirovni ugovor kojim je Rusija izgubila izlaz na Baltičko more.
- 1924 – Rođen bosanskohercegovački političar i državnik Hamdija Pozderac.
- 1955 – Umro Isak Samokovlija, bosanskohercegovački književnik.
- 1992 – Evropska unija službeno priznala nezavisnost Hrvatske i Slovenije od Jugoslavije.
- 2001 – Početak rada na Wikipedije na engleskom jeziku.
Obližnji datumi:
16. januar
uredi
- 1547 – Ivan Grozni (na slici) postao ruski car.
- 1841 – Rođen ruski historičar i pisac Vasilij Osipovič Ključevski.
- 1962 – Umro Ivan Meštrović, hrvatski kipar i arhitekt.
- 1969 – U centru Praga češki student Jan Palach izvršio samoubistvo spaljivanjem u znak protesta zbog okupacije Čehoslovačke od strane SSSR-a i još nekih članica Varšavskog pakta.
- 1992 – Službeni El Salvador i vođe pobunjenika potpisali mirovni sporazum u Meksiku, kojim je nakon 12 godina i 75.000 mrtvih završen građanski rat.
Obližnji datumi:
17. januar
uredi
- 1468 – Umro Skenderbeg, albanski nacionalni heroj.
- 1600 – Rođen španski dramatičar Pedro Calderón de la Barca (na slici).
- 1891 – Liliuokalani naslijedila tron od svog brata Kalākaue.
- 1929 – Prvi put se pojavio Popaj u stripu Thimble Theatre.
- 1995 – Katastrofalni zemljotres pogodio japanski grad Kobe. Poginulo je više od 6.000 ljudi, a šteta je procijenjena na 95 milijardi dolara.
Obližnji datumi:
18. januar
uredi
- 1535 – Španski konkvistador Francisco Pizarro osnovao Limu, današnji glavni grad Perua.
- 1778 – Britanski moreplovac James Cook (na slici) otkrio Havaje, koje je nazvao Sandwichova ostrva.
- 1871 – Pruski kralj Vilim u Versaillesu proglašen za prvog cara novostvorenog Njemačkog carstva.
- 1955 – Rođen Dario Džamonja, bosanskohercegovački novinar i pisac kratkih priča.
- 1977 – U avionskoj nesreći blizu Kreševa poginuli predsjednik Vlade SFRJ Džemal Bijedić, njegova supruga Razija i još 6 putnika.
Obližnji datumi:
19. januar
uredi
- 1736 – Rođen škotski pronalazač James Watt (na slici).
- 1853 – U Rimu prvi put izvedena Verdijeva opera Trubadur.
- 1945 – Sovjetska Crvena armija u prodoru ka Berlinu u Drugom svjetskom ratu zauzela poljski grad Krakov.
- 1966 – Indira Gandhi izabrana za premijerku Indije.
- 1970 – Umro bosanskohercegovački književnik Hamza Humo.
Obližnji datumi:
20. januar
uredi
- 1639 – Umro Mustafa I (na slici), sultan Osmanlijskog Carstva 1622. i 1623.
- 1667 – Završen 13-godišnji rat Rusije i Poljske, koji je izbio kada su pobunjeni ukrajinski Kozaci priznali vrhovnu vlast ruskog cara.
- 1775 – Rođen francuski fizičar i matematičar André-Marie Ampère.
- 1941 – Održana konferencija u Wannseeu u Berlinu, na kojoj su progon i uništenje Jevreja označeni kao "konačno rješenje jevrejskog pitanja", te je time dat signal za masovna strijeljanja i otvaranje logora smrti na područjima pod kontrolom njemačke vojske i Nacističke Njemačke.
- 1990 – U Beogradu održan 14. vanredni kongres Saveza komunista Jugoslavije, posljednji njihov kongres.
- 1996 – Yasser Arafat izabran za predsjednika Palestinske uprave.
Obližnji datumi:
21. januar
uredi
- 1793 – Giljotinom pogubljen Luj XVI, kralj Francuske.
- 1911 – U Monte Carlu održan prvi auto-reli.
- 1924 – Umro sovjetski marksist i revolucionar Vladimir Iljič Lenjin.
- 1954 – SAD porinule Nautilus, prvu podmornicu na nuklearni pogon.
- 1976 – Nadzvučni putnički avion Concorde (na slici) ušao u komercijalni promet.
Obližnji datumi:
22. januar
uredi
- 1561 – Rođen Francis Bacon (na slici), engleski filozof, začetnik empirizma.
- 1840 – Prvi britanski doseljenici stigli na Novi Zeland.
- 1901 – Umrla kraljica Viktorija, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske i carica Indije.
- 1980 – Uhapšen Sovjetski disident, fizičar Andrej Saharov, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975; počasti su mu oduzete i protjeran je iz Moskve u Gorki.
- 1994 – Tokom opsade Sarajeva izvršen masakr na Alipašinom Polju. Poginulo je šestero djece, a ranjeno još šestero, dok su se sankala.
Obližnji datumi:
23. januar
uredi
- 1556 – Najsmrtonosniji zemljotres u historiji pogodio kinesku provinciju Shaanxi, odnijevši približno 830.000 života.
- 1719 – Lihtenštajn postao nezavisna kneževina u okviru Svetog rimskog carstva.
- 1832 – Rođen francuski slikar Édouard Manet.
- 1913 – Prvi balkanski rat: Izbila pobuna mladoturaka na čelu s Enver-begom, pri čemu je Nazim-paša ubijen, a vlada oborena.
- 1989 – Umro Salvador Dalí (na slici), katalonski slikar, najznačajniji predstavnik nadrealizma.
- 2006 – Najmanje 46 osoba poginulo, a 130 povrijeđeno u teškoj željezničkoj nesreći kraj Bioča.
Obližnji datumi:
24. januar
uredi
- 41 – U zavjeri Senata, vojske i pretorijanaca pripadnici pretorijanske garde ubili rimskog cara Kaligulu.
- 76 – Rođen rimski car Hadrijan (na slici).
- 1933 – Rođen bosanskohercegovački nogometaš Asim Ferhatović - Hase.
- 1965 – Umro Winston Churchill, britanski političar i državnik.
- 1984 – Predstavljen prvi Apple Macintosh lični računar.
Obližnji datumi:
25. januar
uredi
- 1627 – Rođen Robert Boyle (na slici), engleski hemičar.
- 1878 – U Rusko-turskom ratu potopljen turski brod nakon što su ga Rusi pogodili torpedom. To je bio prvi brod pogođen i potopljen tim podvodnim oružjem.
- 1919 – Osnovano Društvo naroda, preteča Ujedinjenih nacija.
- 1978 – Umro bosanskohercegovački književnik Skender Kulenović.
- 1999 – U seriji zemljotresa u Kolumbiji, koji je pogodio regiju uzgajivača kahve, poginulo oko 2.000 ljudi, a stotine hiljada ostalo bez domova.
Obližnji datumi:
26. januar
uredi
- 1823 – Umro Edward Jenner (na slici), engleski ljekar koji je pronašao vakcinu protiv boginja.
- 1934 – Njemačka i Poljska potpisale 10-godišnji pakt o nenapadanju.
- 1953 – Rođen danski političar Anders Fogh Rasmussen.
- 1965 – Hindski jezik postao službeni jezik Indije, uz dotadašnji engleski i još 21 jezik naveden u indijskom Ustavu.
- 2006 – Pronađena najmanja planeta - OGLE-2005-BLG-390Lb, slična Zemlji, van Sunčevog sistema.
Obližnji datumi:
27. januar
uredi
- 98 – Trajan postao rimski car nakon smrti cara Nerve.
- 1756 – Rođen Wolfgang Amadeus Mozart, austrijski kompozitor.
- 1901 – Umro italijanski kompozitor Giuseppe Verdi (na slici).
- 1926 – Škotski pronalazač John Logie Baird u Londonu prvi put javno demonstrirao televiziju.
- 1945 – Sovjetska Crvena armija oslobodila nacistički konc-logor Auschwitz.
- 1992 – Rat u BiH: Proglašena Hrvatska zajednica Središnje Bosne.
Obližnji datumi:
28. januar
uredi
- 814 – Umro Karlo Veliki, franački kralj i rimski car.
- 1540 – Rođen Ludolph van Ceulen (na slici), holandski matematičar njemačkog porijekla.
- 1889 – Auguste Charlois otkrio asteroid 282 Clorinde.
- 1935 – Island postao prva zemlja u kojoj je legaliziran pobačaj.
- 2006 – U Katowicama, u južnoj Poljskoj, srušio se krov dvorane u kojoj se održavala izložba golubova; poginulo je 60, a povrijeđena je 141 osoba.
Obližnji datumi:
29. januar
uredi
- 1499 – Rođena Katharina von Bora (na slici), njemačka reformatorka i supruga Martina Luthera.
- 1886 – Njemački inženjer Karl Benz patentirao prvi uspješan automobil na benzin.
- 1916 – Prvi svjetski rat: njemački cepelini prvi put bombardiraju Pariz.
- 1954 – Umro Edhem Mulabdić, bosanskohercegovački književnik.
- 2002 – Predsjednik SAD-a George W. Bush izjavio u Kongresu SAD-a da počinje rat protiv terorizma.
Obližnji datumi:
30. januar
uredi
- 1882 – Rođen Franklin Delano Roosevelt, američki političar i državnik, 32. predsjednik SAD-a.
- 1889 – Nadvojvoda Rudolf, nasljednik austro-ugarskog prijestolja, pronađen mrtav u dvorcu Mayerling, zajedno s ljubavnicom Marijom Vetserom.
- 1933 – Adolf Hitler imenovan za njemačkog kancelara.
- 1948 – Ubijen Mahatma Gandhi (na slici), indijski političar i državnik, borac za ljudska prava.
- 1996 – Skupština Bosne i Hercegovine izabrala novu vladu koju će voditi premijer Hasan Muratović.
Obližnji datumi:
31. januar
uredi
- 1797 – Rođen Franz Schubert (na slici), austrijski kompozitor.
- 1950 – Američki predsjednik Harry S. Truman naredio američkoj komisiji da konstruira termonuklearnu bombu, koja se često naziva hidrogenska bomba.
- 1958 – Prvi američki satelit, Explorer 1, uspješno poslan u orbitu.
- 1995 – Umro George Stibitz, američki istraživač.
- 1998 – Skupština Republike Srpske na zasjedanju u Banjoj Luci odlučila da se sjedište Vlade RS-a s Pala premjesti u Banju Luku.
Obližnji datumi:
vidi -
diskusija -
uredi - historija