Wikipedia:Na današnji dan/juni
1. juni
uredi
- 1792 – Kentucky postao 15. savezna država SAD-a. Tačno 4 godine kasnije Tennessee postao 16. država.
- 1926 – Rođena Marilyn Monroe (na slici), američka filmska zvijezda.
- 1952 – Umro John Dewey, američki filozof, psiholog i reformator obrazovanja.
- 1958 – General Charles de Gaulle izabran za premijera Francuske.
- 1964 – Osnovana Palestinska oslobodilačka organizacija (PLO).
- 1993 – Rat u BiH: Masakri na Dobrinji – na 3. dan Kurban-bajrama Vojska RS-a ispalila više minobacačkih projektila na igralište na kojem se igrala nogometna utakmica. Smrtno je stradalo 13 osoba, a ranjene su 133.
2. juni
uredi
- 1882 – Umro Giuseppe Garibaldi, italijanski gerilac, borac za slobodu i otac (ujedinjene) Italije.
- 1931 – Rođen Husein Tahmiščić, bh. pjesnik, prozni pisac i književni kritičar.
- 1946 – Osnovana Republika Italija.
- 1953 – Elizabeta II (na slici) krunisana za kraljicu Ujedinjenog Kraljevstva i ostalih zemalja Komonvelta.
- 1993 – Bosna i Hercegovina primljena u članstvo UNESCO-a.
3. juni
uredi
- 1924 – Umro Franz Kafka (na slici), češki pisac.
- 1925 – Rođen Derviš Sušić, bh. književnik.
- 1992 – Masakr u selu Seljani kod Rogatice; pobijeno 18 Bošnjaka, među kojima su bile žene i starci.
- 1995 – Ministri odbrane zemalja članica NATO-a i EU donijeli odluku o stvaranju Snaga za brzo reagiranje u BiH, koje će štititi mirovne trupe UN-a od napada Srba iz Republike Srpske.
- 2006 – Crna Gora napustila zajednicu sa Srbijom.
4. juni
uredi
- 1738 – Rođen George III (na slici), kralj Velike Britanije i Irske.
- 1941 – Umro Wilhelm II, pruski kralj i posljednji njemački car.
- 1943 – Vojnim udarom s vlasti zbačen predsjednik Argentine Ramón Castillo.
- 1944 – Drugi svjetski rat: nakon pobjede u bici za Monte Cassino savezničke trupe ušle u Rim.
- 1996 – Evropska raketa Ariane 5 eksplodirala 37 sekundi poslije lansiranja.
5. juni
uredi
Svjetski dan zaštite životne sredine
- 1727 – Rođen Adam Smith, škotski ekonomist i etičar.
- 1883 – Rođen John Maynard Keynes (na fotografiji), engleski matematičar i ekonomist.
- 1968 – Izvršen atentat na Roberta F. Kennedyja, mlađeg brata Johna F. Kennedyja.
- 1977 – Počela prodaja računara Apple II, jednog od najuspješnijih 8-bitnih ličnih računara.
- 2004 – Umro Ronald Reagan, 40. predsjednik SAD-a.
6. juni
uredi
- 1926 – Rođen Advan Hozić, bosanskohercegovački književnik.
- 1944 – Operacija "Overlord": savezničke snage u Drugom svjetskom ratu iskrcale se u Normandiji u najvećem desantu u historiji, nazvanom "Dan D".
- 1946 – U SAD-u osnovana košarkaška liga NBA, tada pod nazivom Basketball Association of America.
- 1961 – Umro Carl Gustav Jung (na fotografiji), švicarski psihoanalitičar.
- 1982 – Izrael počeo invaziju na Liban u nastojanju da istjera pripadnike PLO-a.
7. juni
uredi
- 1494 – Portugal i Španija u Tordesillasu potpisali sporazum o podjeli Novog svijeta. Granicu odredio papa Aleksandar VI da bi spriječio sukobe kolonijalnih sila. U 17. i 18. vijeku u borbu za kolonije umiješali su se Englezi i Holanđani, koji nisu poštovali papinu podjelu.
- 1826 – Umro Joseph von Fraunhofer (na slici), njemački fizičar i izumitelj.
- 1917 – Rođena Gwendolyn Brooks, američka pjesnikinja i esejistica.
- 1921 – Otvoren prvi parlament Sjeverne Irske.
- 1993 – U saobraćajnoj nesreći u Njemačkoj poginuo Dražen Petrović, jedan od najboljih evropskih košarkaša u historiji.
- 1999 – U Indoneziji održani demokratski parlamentarni izbori, prvi put nakon 40 godina.
8. juni
uredi
Svjetski dan okeana
- 1810 – Rođen Robert Schumann (na fotografiji), njemački kompozitor.
- 1845 – Umro Andrew Jackson, američki vojskovođa, političar i državnik, 7. predsjednik SAD-a.
- 1883 – Francuska uspostavila kontrolu nad Tunisom, svojim protektoratom od 1881. Tunis je stekao nezavisnost tek 1956.
- 1942 – Japanske podmornice u Drugom svjetskom ratu bombardirale najveći australski grad Sydney, kao i Newcastle.
- 1965 – Armija SAD-a u Južnom Vijetnamu dobila ovlaštenje da poduzima ofanzivne operacije.
9. juni
uredi
- 1508 – Rođen Primož Trubar (na slici), slovenski protestanski duhovnik, spisatelj i prevodilac.
- 1870 – Umro Charles Dickens, engleski pisac, najpoznatiji po romanu Oliver Twist.
- 1898 – Potpisan sporazum kojim je Kina ustupila Hong Kong Ujedinjenom Kraljevstvu na 99 godina. Hong Kong je vraćen Kini 1. jula 1997.
- 1928 – Engleski mikrobiolog Alexander Fleming pronašao penicilin. Njegovo otkriće iskorišteno tek 10 godina kasnije kad su ga Howard Florey i Ernst Boris Chain primijenili kao prvi antibiotik. Njih trojica su 1954. podijelila Nobelovu nagradu za medicinu.
- 2001 – Pakistanski sud osudio bivšu premijerku Benazir Bhutto na 3 godine zatvora zbog odbijanja da se pojavi na sudu pred kojim je optužena za korupciju.
10. juni
uredi
- 1836 – Umro André-Marie Ampère (na fotografiji), francuski fizičar i matematičar.
- 1865 – Rođen Frederick Albert Cook, američki istraživač i pisac.
- 1940 – Italija, kao saveznik Njemačke u Drugom svjetskom ratu, objavila rat Francuskoj i Ujedinjenom Kraljevstvu.
- 1970 – U Jordanu najmanje 100 ljudi ubijeno u sukobu vladinih snaga i palestinskih gerilaca.
- 1971 – SAD ukinule 20-godišnji embargo na trgovinu s Kinom.
11. juni
uredi
- 1184. p. n. e – Trojanski rat: prema Eratostenovim proračunima, Troja osvojena i spaljena.
- 1788 – Ruski istraživač Gerasim Izmailov stupio na Aljasku.
- 1837 – Pobuna na Broad Streetu u Bostonu: etnički sukobi engleskih i irskih doseljenika u SAD-u.
- 1859 – Umro Klemens Wenzel von Metternich, austrijski političar i državnik.
- 1910 – Rođen Jacques-Yves Cousteau (na fotografiji), francuski istraživač mora.
12. juni
uredi
- 1929 – Rođena Anne Frank, žrtva holokausta (Dnevnik Anne Frank).
- 1964 – Nelson Mandela (na slici), Walter Sisulu i još 6 vođa antirasističkog pokreta u Južnoj Africi osuđeni na doživotnu robiju.
- 1976 – U državnom udaru u Urugvaju oboren predsjednik Juan María Bordaberry i počela devetogodišnja vojna diktatura.
- 1991 – Boris Jeljcin izabran za predsjednika Rusije na prvim neposrednim predsjedničkim izborima u toj zemlji.
- 2003 – Umro Gregory Peck, američki filmski glumac.
13. juni
uredi
- 323. p. n. e – Umro Aleksandar III Veliki (na slici), makedonski kralj od 336. p. n. e.
- 1831 – Rođen James Clerk Maxwell, škotski fizičar.
- 1900 – U Kini počeo Bokserski ustanak, pobuna seljaka i gradske sirotinje protiv stranog kapitala i domaćih feudalaca. Ustanak u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.
- 1953 – Državnim udarom u Kolumbiji na vlast došao Gustavo Rojas Pinilla, koji je diktatorski vladao do 1957, kad je vraćen demokratski režim.
- 1983 – Pioneer 10 preletio je Neptunovu orbitu i postao prvi vještački objekt koji je napustio blizinu glavnih planeta Sunčevog sistema.
14. juni
uredi
- 1789 – Pobuna na "Bountyju": svrgnuti kapetan William Bligh i njemu odanih 18 mornara doplovili do Timora nakon putovanja od 7.400 km u otvorenom čamcu.
- 1928 – Rođen Ernesto "Che" Guevara (na slici), argentinski liječnik i jedan od vođa revolucije na Kubi.
- 1940 – Drugi svjetski rat: njemačke trupe osvojile Pariz.
- 1967 – Kina testirala svoju prvu hidrogensku bombu.
- 1986 – Umro Jorge Luis Borges, argentinski pisac.
- 1993 – Tansu Çiller postala prva žena premijer u historiji Turske.
15. juni
uredi
- 1843 – Rođen Edvard Grieg, norveški kompozitor.
- 1849 – Umro James Knox Polk (na fotografiji), 11. predsjednik SAD-a.
- 1903 – Skupština Srbije izabrala Petra Karađorđevića za kralja Srbije.
- 1954 – U Baselu formirana UEFA.
- 1982 – Argentinske snage na Folklandskim ostrvima predale se Britancima, čime je okončan Folklendski rat.
16. juni
uredi
- 1723 – Rođen Adam Smith, škotski filozof i ekonomist.
- 1920 – U Londonu održana prva sjednica Lige naroda.
- 1960 – Predsjednik SAD-a Dwight D. Eisenhower morao odgoditi posjetu Japanu zbog antiameričkih nereda u toj zemlji.
- 1977 – Umro Wernher von Braun (na slici), njemačko-američki fizičar.
- 1998 – Talibanska vlada u Afganistanu naredila zatvaranje više od 100 privatnih škola u kojima su se obrazovale djevojčice.
17. juni
uredi
- 1696 – Umro Jan III Sobjeski, poljski kralj.
- 1882 – Rođen Igor Stravinski (na slici), ruski kompozitor.
- 1940 – Sovjetska Crvena armija okupirala Latviju i Estoniju i uspostavila prosovjetsku administraciju.
- 1944 – Island postao nezavisna republika pošto su se njegovi stanovnici na referendumu odlučili odvojiti od Danske.
- 1991 – Parlament Južnoafričke Republike ukinuo posljednji zakon na kojem je od 1950. bila zasnovana politika aparthejda.
18. juni
uredi
- 1815 – Bitka kod Waterlooa: poražen Napoléon Bonaparte.
- 1884 – Rođen Édouard Daladier, francuski političar.
- 1932 – U Ženevi osnovana FIBA, svjetska košarkaška organizacija.
- 1936 – Umro Maksim Gorki, (na slici), ruski književnik.
- 1942 – Rođen Paul McCartney, britanski kantautor i bivši član Beatlesa.
- 2001 – Umro Davorin Popović, vokalist Indexa.
19. juni
uredi
- 1623 – Rođen Blaise Pascal (na slici), francuski matematičar, fizičar, izumitelj, pisac i kršćanski filozof.
- 1867 – Strijeljanjem cara Maksimilijana I od Meksika, brata austrijskog cara Franje Josipa I, propalo kratkotrajno Drugo meksičko carstvo.
- 1949 – Umro Vladimir Nazor, hrvatski pjesnik.
- 1961 – Kuvajt stekao nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva.
- 1978 – Rođen Dirk Nowitzki, njemački košarkaš.
20. juni
uredi
- 451 – Flavije Aecije u bici na Katalaunskim poljima porazio Atilu (na slici).
- 840 – Umro Ludovik I Pobožni, car Svetog rimskog carstva.
- 1837 – Umro britanski kralj Vilim IV; naslijedila ga je kći njegovog brata, Viktorija Aleksandrina.
- 1967 – Rođena Nicole Kidman, australijsko-američka glumica.
- 1991 – Njemački parlament premjestio glavni grad iz Bonna u Berlin.
21. juni
uredi
- 1226 – Rođen Boleslav V Stidljivi, kralj Poljske.
- 1528 – Rođena Marija Španska, carica Svetog rimskog carstva.
- 1837 – Umro kralj Edvard III Engleski; (na slici); naslijedio ga je njegov unuk, Rikard II.
- 1908 – Umro Nikolaj Rimski-Korsakov, ruski kompozitor.
- 1940 – Drugi svjetski rat: Francuska se predaje Njemačkoj.
22. juni
uredi
- 1633 – Crkvene vlasti prisilile Galilea Galileija da porekne svoju tvrdnju da je Sunce, a ne Zemlja centar svemira.
- 1815 – Francuski car Napoleon Bonaparte abdicirao po drugi put i više se nikad nije vratio na vlast.
- 1910 – Rođen Konrad Zuse, njemački inženjer zaslužan za kreiranje prvog programski kontroliranog računara, Z1.
- 1911 – George V i Marija od Tecka krunisani za kralja i kraljicu Ujedinjenog Kraljevstva.
- 1941 – Napad Njemačke na SSSR u Drugom svjetskom ratu.
- 1961 – Umrla Marija Rumunska (na slici), kraljica Jugoslavije.
23. juni
uredi
- 79 – Umro Vespazijan, rimski car.
- 1532 – Henrik VIII Engleski i Franjo I Francuski potpisali tajni sporazum o međusobnoj zaštiti od Karla V, cara Svetog rimskog carstva.
- 1763 – Rođena Jozefina de Beauharnais, francuska carica.
- 1894 – Rođen kralj Edvard VIII od Ujedinjenog Kraljevstva (na slici).
- 1894 – Osnovan Međunarodni olimpijski odbor.
24. juni
uredi
- 1340 – U bici kod Sluisa engleska flota pod vodstvom Edvarda III porazila francuske snage.
- 1812 – Prelaskom rijeke Njemen s oko 400.000 vojnika Napoleon započinje invaziju na Rusiju.
- 1908 – Umro Grover Cleveland, 22. i 24. predsjednik SAD-a (na slici).
- 1911 – Rođen Juan Manuel Fangio, argentinski automobilist italijanskog porijekla i petostruki svjetski prvak u Formuli 1 u njenoj prvoj deceniji.
- 1947 – Rođen Mick Fleetwood, engleski muzičar, osnivač rock-grupe Fleetwood Mac.
25. juni
uredi
- 1509 – Henrik VIII (na slici) i Katarina Aragonska okrunjeni za kralja i kraljicu Engleske.
- 1533 – Umrla Marija Tudor, francuska kraljica.
- 1852 – Rođen Antoni Gaudí, španski arhitekt.
- 1950 – Izbio Korejski rat: Sjeverna Koreja iznenada napala Južnu.
- 1991 – Hrvatska i Slovenija proglasile nezavisnost od SFR Jugoslavije.
26. juni
uredi
- 1824 – Rođen William Thomson (na slici), poznatiji kao lord Kelvin, engleski fizičar.
- 1886 – Francuski hemičar Henri Moissan objavio da je uspio izolirati elementarni fluor, za što je naknadno dobio Nobelovu nagradu za hemiju.
- 1919 – Umro Mihail Cvet, ruski botaničar.
- 1945 – U San Francisku na Konferenciji o međunarodnoj organizaciji potpisana Povelja Ujedinjenih nacija.
- 1960 – Madagaskar proglasio nezavisnost od Francuske.
- 1993 – Rat u BiH: Masakr djece u Bakarevoj ulici na Bistriku.
27. juni
uredi
- 1358 – Osnovana Dubrovačka Republika.
- 1550 – Rođen Karlo IX, francuski kralj.
- 1574 – Umro Giorgio Vasari, italijanski slikar, arhitekt i pisac.
- 1940 – Njemačka, Italija i Japan formirale Trojni pakt u Drugom svjetskom ratu.
- 1957 – Zemljotres u Rusiji odnio otprilike 1.200 žrtava.
- 1977 – Rođen Raúl González (na fotografiji), španski nogometaš.
28. juni
uredi
- 1491 – Rođen Henrik VIII, engleski kralj.
- 1914 – U Sarajevu izvršen atentat na prestolonasljednika Franza Ferdinanda (na slici), što je izazvalo početak Prvog svjetskog rata.
- 1926 – Rođen Mel Brooks, američki glumac, režiser, scenarist i filmski producent.
- 1968 – Umro Otto Hahn, njemački hemičar i fizičar.
- 2001 – Slobodan Milošević izručen Haškom tribunalu.
29. juni
uredi
- 1128 – Konrad III krunisan za kralja Italije.
- 1797 – Napoléon Bonaparte u sjevernoj Italiji proglašava Cisalpinsku republiku.
- 1798 – Rođen Willibald Alexis, njemački književnik.
- 1900 – U Stockholmu osnovana Fondacija Nobelove nagrade.
- 1995 – Umrla Lana Turner (na slici), američka glumica.
30. juni
uredi
- 1470 – Rođen Karlo VIII, kralj Francuske.
- 1908 – U Sibiru, u blizini rijeke Potkamena Tunguska, desila se eksplozija 1.000 puta jača od atomske bombe bačene na Hiroshimu.
- 1926 – Rođen Paul Berg (na slici), američki biohemičar i dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1980.
- 1934 – Počela "Noć dugih noževa", serija političkih ubistava u nacističkoj Njemačkoj s ciljem uklanjanja Hitlerovih protivnika.
- 1992 – Poginuo Nevzet Nanić, komandir voda za specijalna dejstva "Gazije", brat komandira Izeta Nanića.
vidi -
diskusija -
uredi - historija