Luj XVI, kralj Francuske

Luj XVI (francuski: Louis XVI; 23. august 1754 – 21. januar 1793) bio je kralj Francuske od 1774. do 1792. Giljotiniran je 21. januara 1793. godine. Njegov otac, Luj, delfin Francuske, je bio sin i prijestolonasljednik francuskog kralja Luja XV, ali je njegov otac umro 1765. godine pa je Luj naslijedio djeda 1774. godine. Početak njegove vladavine je obilježen pokušajima reformiranja Francuske u skladu sa prosvjetiteljskim idealima. Oni su uključivali ukidanje kmetstva i povećanje tolerancije prema nekatolicima. Francusko plemstvo je reagiralo na predložene reforme neprijateljstvom i uspješno se protivilo njihovoj realizaciji.

Luj XVI
Kralj Francuske
Vladavina	10. maj 1774. - 10. august 1792.
Prethodnik	Luj XV
Krunidba	11. juni 1775.
Supružnik	Marija Antoaneta
Djeca	Marija Terezija od Francuske Luj Josip, delfin od Viennoisa Luj XVII, kralj Francuske Sofija Helena Beatriz od Francuske
Dinastija	Boubon
Otac	Luj, daufin od Francuske
Majka	Marija Josipa Saksonska
Rođenje	23. august 1754. Dvorac Versailles, Francuska
Smrt	21. januar 1793. (u 38. godini) Trg Concorde, Pariz, Francuska
Mjesto sahrane	Bazilika Saint-Denis, Pariz

Luj je implementirao deregulaciju tržišta žitarica koje je zagovarao njegov liberalni ministar Turgot, ali je to rezultiralo povećanjem cijene hljeba. U periodu loše žetve, to bi dovelo do nestašice hrane koja bi podstakla masu na pobunu. Od 1776. godine, Luj XVI je aktivno podržavao sjevernoameričke koloniste, koji su tražili nezavisnost od Velike Britanije a koji je dobijen Sporazumom u Parizu 1783. godine. Dugovi i finansijska kriza su doprinijeli nepopularnošću njegove vladavine, a sve je kulminiralo na skupštini staleža 1789. godine. Nezadovoljstvo među članovima francuske srednje i niže klase je rezultiralo pojačanim protivljenjem francuskom plemstvu i apsolutnoj monarhiji. Pad Bastilje 1789. godine tokom nereda u Parizu je označio početak Francuske revolucije.

Lujeva neodlučnost i konzervativizam su naveli narod Francuske da ga smatraju simbolom tiranskog režima, a njegova popularnost se postepeno pogoršavala. Njegov katastrofalan bijeg u Varennes u junu 1791. godine, četiri mjeseca prije proglašenja ustavne monarhije, je opravdavao glasine da je kralj želio svoje političko spašavanje putem strane invazije. Kredibilitet kralja je bio duboko uzdrman i ukidanje monarhije i proglašenje republike je postalo sve izvjesnije. Tokom rata Prve koalicije, Luj XVI je suspendovan i uhvaćen tokom pobune 10. augusta 1792. godine. Dana 21. septembra 1792. godine, ustavna monarhija je ukinuta i proglašena je Prva Francuska republika. Luj XVI je na Nacionalnom konventu proglašen krivim za veleizdaju i pogubljen na giljotini 21. januara 1793. godine. On je bio jedini francuski kralj koji je pogubljen, a njegova smrt je okončala hiljadugodišnju neprekidnu francusku monarhiju.

Biografija

U maju 1770. oženio se austrijskom nadvojvotkinjom Marijom Antoanetom (Marijom Antonijom), kćerkom ugarsko-hrvatske kraljice Marije Terezije. Na prijestolje je stupio 10. maja 1774. kao 20-godišnji nasljednik.

Prva odluka novog kralja bila je vraćanje prava parlamentu kojeg je njegov prethodnik pred sam kraj vladavine zabranio zbog straha od mogućih pobuna. Ta odluka donijela je novom kralju trenutnu popularnost koju će kasnije skupo platiti.

Doba njegovog krunjenja je s druge strane doba velikih nasljeđenih dugova prethodnika i sveopće evropske mržnje protiv Engleske koja mijenja savezništva tako lako kako neki mijenjaju hlače. Izbijanje američke pobune (1775. - 1783.) protiv omražene velesile postaje razlog povodljivom kralju da uđe u nepotrebni skupi rat iz kojega za njega ništa dobro neće izaći. Drugim Pariskim mirovnim sporazumom iz 1783. Američke kolonije dobijaju nezavisnost, a Francuska ništa osim dugova.

Katastrofalno finansijsko stanje krajem osamdesetih godina osamnaestog vijeka uvjerilo je kralja u nužnost monetarne reforme za što mu je bilo potrebno zasjedanje nacionalne skupštine prvo nakon 1614.godine.

Prvi dan zasjedanja skupštine bio je 5. maj 1789. godine da bi već sljedećeg dana došlo do blokade i svađe među zastupnicima različitih slojeva društva. Shvativši svoju grešku Luj XVI se odlučuje najprije na pokušaje raspuštanja zasjedanja, a nakon neuspjeha 20. juna. skupštinu izbacuje na ulicu da bi, uplašen, tu svoju odluku opozvao 7 dana kasnije.

Ta prvobitna skupština postaje najprije ustavna 7. jula, a poslije osvajanja Bastilje 14. jula 1789. godine ona predstavlja stvarnu vlast u državi, iako je ona formalno još u rukama kralja. Pravno govoreći od ljeta 1789. godine Luj XVI je bio ustavni kralj.

Njegova odluka u junu 1791. da pobjegne iz zemlje čiji je kralj uspijeva srušiti narodnu sliku o njemu kao o dobrom ali nesposobnom kralju. Nakon toga on postaje izdajnik čiji život stalno visi o niti. Početak rata s Austrijom u aprilu 1792. godine definitivno uništava sliku kralja zbog njegove omražene austrijske supruge Marije Antoanete

Kraj životne priče Luja XVI počinje parlamentarnim proglašenjem republike 21. septembra 1792. godine. Pravno gledajući to proglašenje je bilo važeće zahvaljujući presedanu koji je postavio Luja XV za kralja 1715. godine.

Kada su tokom novembra te godine na vidjelo izašli pokušaji svrgnutog kralja za svoj povratak na vlast uz pomoć stranih sila njegova sudbina je postala zapečaćena. Na glasanju parlamenta 19. januara 1793. Luj XVI je bio proglašen krivim za izdaju i giljotiniran dva dana kasnije.

Njegova sudbina zadesila je i njegovu ženu Mariju Antoanetu koja je pogubljena u oktobru iste godine, dok im je jedini živi sin, Louis-Charles ili Luj XVII, umro u zarobljeništvu 1795. godine. Ipak njegova kćer Marija Terezija nakratko je postala kraljica Francuske kada je njen suprug Luj XIX postao kralj od dvadeset minuta, koji je odmah abdicirao i bio prisiljen emigrirati u Englesku.

Restauracijom monarhije poslije pada Napoleona Bonaparte na vlast je došao brat Luja XVI, Luj XVIII.

Reference

Prethodi:	Kralj Francuske	Slijedi:
Luj XV		Republika, a sljedeći monarh je Napoleon