Jugoslavenska narodna armija

Jugoslavenska narodna armija
Jugoslavenska narodna armija
	Grb JNA: lijevo (1951-1991); desno (1991-1992)
Vojna statistika
Broj raspoloživih za vojnu službu	100.000
Rezervni sastav	450.000 (1993.)
Troškovi
Budžet	14.8 biliona YUD (1989.)
Procent BDP-a	4.6% (1989.)

Jugoslavenska narodna armija (Jugoslovenska narodna armija, JNA) bila je dio oružanih snaga SFRJ do njenog raspada.

Svoje korijene JNA vuče iz narodnooslobodilačke borbe i Partizanskih odreda Jugoslavije (POJ). Uskoro se formira Dobrovoljačka vojska Jugoslavije koja ubrzo postaje Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije (NOVJ), a 1. marta 1945. NOVJ je preimenovana u Jugoslavensku armiju.Povodom proslave desetgodišnjice razvoja 22. decembra 1951. Jugoslavenska armija je preimenovana u Jugoslavensku narodnu armiju, čime je i formalno naglašen njen narodni, socijalistički i revolucionarni karakter.1969. dolazi do stvaranja Teritorijalne odbrane SFRJ.

Pred kraj 80-ih pojačava se srbizacija JNA te ona početkom 90-ih postaje oruđe politike Velike Srbije predsjednika Slobodana Miloševića i učestvuje u ratovima u Sloveniji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini.^[3]

JNA je službeno ukinuta krajem maja 1992. kada iz njeznih ostataka nastaju Vojska Jugoslavije i Vojska Republike Srpske.

Organizacija

Vojnici dočekuju maršala Tita u Pirotu 1965. godine.

JNA se tokom svoga postojanja u jednom trenutku smatrala za četvrtu vojnu silu Evrope (po nekim naknadnim mišljenjima bila je osma, nakon SSSR-a, V.Britanije, Francuske, Njemačke, Turske, Španije i Italije), i sastojala se od kopnenih snaga, vazduhoplovstva i mornarice. Snage JNA su bile organizovane u četiri vojne regije. Regije su se dalje dijelile u distrikte koji su bili odgovorni za administrativne poslove kao što je regrutacija, te pravljenje i održavanje vojnih instalacija. Regije su bile: beogradska, zagrebačka, skopaljska i vojnopomorska oblast Split. Ukupna vojna sila iznosila je oko 180,000 vojnika, od čega su više od 100,000 bili regruti.^[1]

Početkom 1990-ih godina, armija je gotovo završila sa opširnom reformom svoje strukture. Ukinute su stare pješačke divizije, a ustanovljena je brigada kao najveća operativna jedinica. Promjene u strukturi su omogućavale veću fleksibilnost i pokretljivost, kao i taktičku prednost pred napadačem, jer su ukinute velike i teško pokretljive jedinice.

Period 1968-1987

Do reorganizacije "Jedinstvo" JNA je bila podijeljena na 6 Armija (ili Vojnih oblasti) kopnene vojske čije su se zone odgovornosti poklapale, s izuzetkom SR Crne Gore, SAP Kosova, SAP Vojvodine koji su imali korpuse, s republičkim granicama.^[4] Ovakvo objašnjenje daje Veljko Kadijević u svojoj knjizi Moje viđenje raspada koji je bio u funkciji posljednjeg Saveznog ministra odbrane. Prema Iliji Radakoviću, bivšem načelniku Generalštaba, raspored je bio sljedeći:^[5]

1. Armija (Niš) i 2. Armija (Beograd) - SR Srbija, SAP Vojvodina i Kosovo (izuzev nekoliko garnizona na jugu Srbije koji su potpadali 3. Armiji)
3. Armija (Skoplje) - SR Makedonija
5. Armija (Zagreb) - SR Slovenija u pravcu Trst-Rijeka,
7. Armija (Sarajevo) - SR Bosna i Hercegovina, dio SR Hrvastke (Istočna Slavonija do linije Našice-Slavonski brod-vinkovačka depresija)
9. Armija (Ljubljana) - SR Slovenija
Vojnopomorska oblast - Cijelu akvatoriju i dio kopnene teritorije četiri savezne republike.
Ratnovazduhoplovstvo i Protiv-vazdušna odbrana (RV i VPO) pokrivale su cijelu teritoriju SFRJ

Period 1987-1991

U periodu od 1987-1991 sprovodena je reorganizacija "Jedinstvo" čiji je glavni pokretač admiral Branko Mamula. Nakon vježbe "Sloga-83" Mamula će u jednom referatu iznijeti nedostatke tadašnje odganizacije.^[6] Prema historičaru Davoru Marijanu reorganizacija nije izvedena do kraja, a samom njom, bi se vratila centralizacija na nivo iz 1960-tih.^[7] Ovo je izazvalo određeni otpor kod republičkih rukovodstava, prije svega iz SR Slovenije.^[8]

Od šest armija nastaju četiri vojišta:^[5]

Centralno (Beograd) - spajanje 1. i 7. Armije
Sjeverozapadno (Zagreb) - spajanje 5. i 9. Armije
Jugoistočno (Skoplje) - spajanje 2. i 3. Armije
Jadransko-pomorska (Split) - Ratna mornarica

Kopnene snage

Pješadija

JNA je 1990. raspolagala sa oko 180.000 vojnika (100.000 regruta) redovnog sastava. Broj rezervista je do 1993. porastao na 450.000.^[1]

Oklopno-mehanizovane snage

JNA je 1992. raspolagala s oko 800-900 tenkova.^[9]

Artiljerija

Od teških oružja JNA je raspolagala sa oko 1400 topova i haubica.

Vazdušne snage

JNA je 1990. raspolagala sa oko 400-750 borbenih aviona i 200 helikoptera. U sastavu vazdušnih snaga bilo je oko 32.000 vojnika.^[1]^[9]

Mornarica

U sastavu pomorskih snaga bilo je oko 10.000 vojnika.^[1]

Činovi u JNA

U JNA su postojali sljedeći činovi ^[10]:

	Jugoslovenska armija, Vojna policija	Jugoslovensko vazduhoplovstvo i protiv vazdušna odbrana	Jugoslovenska mornarica
Vrhovni komadant	Maršal Jugoslavije
Generali	General J.N.A.
	General armije		Admiral flote
	General-pukovnik	General-pukovnik	Admiral
	General-potpukovnik	General-potpukovnik	Vice-admiral
	General-major	General-major	Kontra-admiral
Viši oficiri	Pukovnik	Pukovnik	Kapetan bojnog broda
	Potpukovnik	Potpukovnik	Kapetan fregate
	Мајоr	Мајоr	Kapetan korvete
Niži oficiri	Kapetan prve klase	Kapetan prve klase	Poručnik bojnog broda
	Kapetan	Kapetan	Poručnik fregate
	Poručnik	Poručnik	Poručnik korvete
	Potporučnik	Potporučnik	Potporučnik
Viši podoficirski činovi	Zastavnik prve klase	Zastavnik prve klase	Zastavnik prve klase
Viši podoficirski činovi	Zastavnik	Zastavnik	Zastavnik
Niži podoficirski činovi	Stariji vodnik prve klase	Stariji vodnik prve klase	Stariji vodnik prve klase
	Stariji vodnik	Stariji vodnik	Stariji vodnik
	Vodnik prve klase	Vodnik prve klase	Vodnik prve klase
	Vodnik	Vodnik	Vodnik
Vojnički činovi	Mlađi vodnik	Mlađi vodnik	Mlađi vodnik
	Desetar	Desetar	Desetar
	Razvodnik	Razvodnik	Razvodnik

I prije raspada Jugoslavije neki činovi su se nalazili van upotrebe:

Maršal Jugoslavije (Josip Broz Tito, čin ukinut 1980)
General J.N.A. (ukinut 1974., predviđen za saveznog sekretara nacionalne odbrane)

Naoružanje

M79 ručni bacač raketa

Zanimljivosti

U JNA je korišten srpskohrvatski jezik (ekavica za naredbe) i latinica, tako da su se svi građani SFRJ stariji od 18 godina sposobni za služenje vojnog roka služili tim jezikom.^[11]^[12]
Osim Pravila službe, Glavni akt u JNA je bio Zakon o službi u oružanim snagama koji je regulirao sva pitanja odnosa unutar OS, prava i dužnosti, napredovanja, zdravstvenog i penzijskog osiguranja itd.
Korespodencija između ustanova i jedinica JNA sa ustanovama van JNA kao i sa građanima vođena je na jeziku na kojem je dopis došao u jedinicu ili ustanovu JNA.

Također pogledajte

Literatura

Šadinlija, Mesud (2012). Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine 1986-1992. Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti. ISBN 978-9958-740-89-3.CS1 održavanje: ref=harv (link)
Kadijević, Veljko (1993). Moje viđenje raspada. Beograd: Politika. ISBN 86-7607-047-4. Referenca sadrži prazan nepoznati parametar: |1= (pomoć)CS1 održavanje: ref=harv (link)

Reference

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ministry of Defenseglobalsecurity.org,pristupljeno 21.11.2014 (en)
^ ^a ^b Yugoslavia Defense Forces - 1990theodora.com,pristupljeno 21.11.2014 (en)
^ Timothy L. Sanz, The Yugoslav Peoples's Army: Between Civil War and Disintegration Arhivirano 17. 2. 2006. na Wayback Machinefmso.leavenworth.army.mil;objavljeno decembar 1991,pristupljeno 21.11.2014 (en)
^ (Kadijević i str. 60-77)
^ ^a ^b Radaković, Ilija. "SUŠTINA I SMISAO NAPADA NA KONCEPCIJU OPŠTENARODNE ODBRANE". Pristupljeno 2. 8. 2019.
^ (Šadinlija i str. 51)
^ Marijan, Davor (2003.). ""Jedinstvo" - Posljednji ustroj JNA". Polemos 6 (jezik: hrvatski). ISSN 1331-5595. Pristupljeno 2. 8. 2019. Provjerite vrijednost datuma u parametru: |date= (pomoć)
^ (Kadijević i str. 62)
^ ^a ^b A Soldier’s Guide Bosnia-Herzegovina Arhivirano 30. 3. 2014. na Wayback Machinehistory.navy.mil,pristupljeno 21.11.2014 (en)
^ Jugoslovenska Narodna Armija – JNA (1941-1991) Arhivirano 5. 7. 2014. na Wayback Machine, objavljeno 4. 1.2014; pristupljeno:15.11.2014
^ Snježana Kordić: Srpsko-hrvatski jezik nema veze s Jugoslavijomvecernji.hr;objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 (hr)
^ Dejan Novačić, Gde je nestao srpskohrvatski jezikdanas.rs;objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 (sr)

Vanjski linkovi

Commons logo

Commons ima datoteke na temu: Jugoslavenska narodna armija

[gs-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ministry of Defenseglobalsecurity.org,pristupljeno 21.11.2014 (en)

[theodora-2] Yugoslavia Defense Forces - 1990theodora.com,pristupljeno 21.11.2014 (en)

[fmso-3] Timothy L. Sanz, The Yugoslav Peoples's Army: Between Civil War and Disintegration Arhivirano 17. 2. 2006. na Wayback Machinefmso.leavenworth.army.mil;objavljeno decembar 1991,pristupljeno 21.11.2014 (en)

[4] (Kadijević i str. 60-77)

[:0-5] Radaković, Ilija. "SUŠTINA I SMISAO NAPADA NA KONCEPCIJU OPŠTENARODNE ODBRANE". Pristupljeno 2. 8. 2019.

[6] (Šadinlija i str. 51)

[7] Marijan, Davor (2003.). ""Jedinstvo" - Posljednji ustroj JNA". Polemos 6 (jezik: hrvatski). ISSN 1331-5595. Pristupljeno 2. 8. 2019. Provjerite vrijednost datuma u parametru: |date= (pomoć)

[8] (Kadijević i str. 62)

[guide-9] A Soldier’s Guide Bosnia-Herzegovina Arhivirano 30. 3. 2014. na Wayback Machinehistory.navy.mil,pristupljeno 21.11.2014 (en)

[specijalac-10] Jugoslovenska Narodna Armija – JNA (1941-1991) Arhivirano 5. 7. 2014. na Wayback Machine, objavljeno 4. 1.2014; pristupljeno:15.11.2014

[sh-11] Snježana Kordić: Srpsko-hrvatski jezik nema veze s Jugoslavijomvecernji.hr;objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 (hr)

[12] Dejan Novačić, Gde je nestao srpskohrvatski jezikdanas.rs;objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 (sr)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]