1991.
| Godine:
◄◄ | ◄ | 1987. | 1988. | 1989. | 1990. | 1991. | 1992. | 1993. | 1994. | 1995. | ► | ►► |
| Decenije:
◄ | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | 2010-e | 2020-e | ► |
| Vijekovi: |
1991. (MCMXCI) je uobičajena godina koja počinje utorkom po gregorijanskom kalendaru, 1991. godina Common Era (CE) i Anno Domini (AD), 991. godina 2. milenija, 91. godina 20. stoljeća, i 2. godine decenije 1990-ih.
| Gregorijanski kalendar | 1991 MCMXCI |
| Ab Urbe condita | 2744 |
| Asirski kalendar | 6741 |
| Bahá'í kalendar | 147–148 |
| Bengalski kalendar | 1398 |
| Berberski kalendar | 2941 |
| Budistički kalendar | 2535 |
| Burmanski kalendar | 1353 |
| Bizantijski kalendar | 7499–7500 |
| Kineski kalendar | 庚午年 (Metalni Konj) 4687 ili 4627 — do — 辛未年 (Metalni Koza) 4688 ili 4628 |
| Koptski kalendar | 1707–1708 |
| Diskordijanski kalendar | 3157 |
| Etiopijski kalendar | 1983–1984 |
| Hebrejski kalendar | 5751–5752 |
| Hinduski kalendari | |
| - Vikram Samvat | 2047–2048 |
| - Šaka Samvat | 1913–1914 |
| - Kali Juga | 5092–5093 |
| Holocenski kalendar | 11991 |
| Igbo kalendar | 991–992 |
| Iranski kalendar | 1369–1370 |
| Islamski kalendar | 1411–1412 |
| Džuče kalendar | 80 |
| Julijanski kalendar | Gregorijanski minus 13 dana |
| Korejski kalendar | 4324 |
| Minguo kalendar | Tajvan 80 民國80年 |
| Tajlandski solarni kalendar | 2534 |
| Unixovo vrijeme | 662688000–694223999 |
Bila je to posljednja godina Hladnog rata, koji je počeo 1947. godine. Tokom godine, Sovjetski Savez se raspao, ostavljajući na svom mjestu petnaest suverenih republika i ZND. U julu 1991. Indija je napustila svoju politiku dirigizma, licencne uprave i autarkije i započela opsežnu liberalizaciju svoje ekonomije. Ovo je povećalo BDP, ali i povećalo nejednakost prihoda u naredne dvije decenije.[1] Koalicione snage 34 zemlje koje su odobrile UN borile su se protiv Iraka, koji je izvršio invaziju i anektirao Kuvajt prethodne 1990. godine. Sukob je nazvan Zaljevski rat i označio je početak stalnog američkog vojnog prisustva na Bliskom istoku. Sukob između Srbije i ostalih jugoslovenskih republika doveo je do početka jugoslovenskih ratova, koji su trajali do kraja decenije.
U kontekstu aparthejda, godinu dana nakon oslobođenja političkog zatvorenika Nelsona Mandele, parlament Južne Afrike ukida Zakon o registraciji stanovništva iz 1950. godine, poništavajući rasnu klasifikaciju stanovništva, ključnu komponentu aparthejda.[2]
Godine 1991. došlo je do uspona desetogodišnjeg podsticanja domaće ekonomije SAD- a, kada je industrijski prosjek Dow Jonesa u aprilu po prvi put bio izvanredno zatvoren na iznad 3.000.[3] Ovu situaciju je prekinuo samo Dot-com balon 2000–2002.
U augustu je World Wide Web, prvobitno zamišljen tokom prethodne godine, pušten izvan CERN- a drugim istraživačkim institucijama, počevši od januara 1991. godine i javno objavljen u augustu, čime je uspostavljena i prva web stranica ikada, "info.cern.ch". Ovaj korak je bio ključni faktor koji je doveo do javnog proboja interneta sredinom 1990-ih, koji bi na kraju ubrzao već tekuću globalizaciju širom svijeta.
Što se tiče popularne kulture, tokom ove godine alternativni rok je doživio novi vrhunac popularnosti kada su objavljeni neki od najranijih muzičkih eksponenata gotovo nepoznatog grunge zvuka, uključujući uticajni album Nevermind grupe Nirvana iz Sijetla u septembru 1991. godine[4] Također je 1991. hip-hop muzika dostigla neviđeni mejnstrim nivo uspjeha.[5] Forme derivata elektronske muzike također su počinjale da dobijaju zamah i definisale su, samo sa prethodnim scenama, zvuk tokom većeg dijela decenije.
Događaji
urediJanuar
uredi- 9. januar – Predsjedništvo SFRJ usvojilo Naredbu kojom naređuje rasformiranje svih nelegalnih paravojnih jedinica na teritoriji SFRJ.
Februar
uredi- 19. februar – Počelo 26. svjetsko prvenstvo u biatlonu u muškoj i 8. prvenstvo u ženskoj konkurenciji, u finskom gradu Lahtiju.
Mart
uredi- 2. mart – U Pakracu došlo do sukoba hrvatske policije i Srba.
- 9. mart – U Beogradu održane masovne demonstracije srbijanske opozicije koje su se tokom dana pretvorile u žestoki sukob sa milicijom gdje su život izgubile dvije osobe. Na zahtjev predsjednika Srbije, Slobodana Miloševića, Predsjedništvo SFRJ odobrilo izvođenje tenkova JNA na beogradske ulice.
- 12. mart – Predsjedništvo SFRJ otpočelo sjednicu u funkciji Vrhovne komande oružanih snaga, na kojoj je generalski vrh JNA zahtijevao uvođenje vanrednog stanja u Jugoslaviji. Borisav Jović (predsjednik Predsjedništva iz Srbije), Jugoslav Kostić (Vojvodina), Nenad Bućin (Crna Gora) i Riza Sapundžiju (Kosovo) podržali predlog, a Stipe Mesić (Hrvatska), Vasil Tupurkovski (Makedonija) i Bogić Bogićević (Bosna i Hercegovina) glasali protiv. Predstavnik Slovenije, Janez Drnovšek, nije prisustvovao sjednici.
- 15. mart – Predsjednik Predsjedništva SFRJ, Borisav Jović, poslije i trećeg odbacivanja generalskog prijedloga o uvođenju vanrednog stanja u Jugoslaviji, podnio ostavku na svoju dužnost.
- 16. mart – Srbijanski predsjednik, Slobodan Milošević, u televizijskom obraćanju javnosti poručio da Srbija više neće priznavati odluke saveznog Predsjedništva.
- 25. mart – U Karađorđevu Slobodan Milošević i predsjednik Hrvatske, Franjo Tuđman,razgovarali o podjeli Bosne i Hercegovine.
April
uredi- 3. april – Vijeće sigurnosti UN izglasalo rezoluciju o prekidu vatre u Zaljevskom ratu i zatražilo od Iraka da uništi oružje za masovno razaranje.
Maj
uredi- 1. maj – U Borovu selu došlo do sukoba hrvatske policije i srbijanskih paravojnih jedinica. Poginulo 12 hrvatskih policajaca.
- 19. maj – Održan Referendum o hrvatskoj samostalnosti;
Juni
uredi- 25. juni – Slovenija i Hrvatska proglašavaju nezavisnost.
- 27. juni – U Sloveniji došlo do sukoba između JNA i slovenske Teritorijalne odbrane. Tokom desetodnevnog ratovanja, poginulo oko 40 vojnika JNA.
Juli
uredi- 7. juli – Potpisana Brionska deklaracija, dokument o prekidu vojnih sukoba između JNA i MUP-a Slovenije;
- 28. juli – Pod pokroviteljstvom YUTEL-a održan u Sarajevu koncert YUTEL za mir.
August
uredi- 27. august – Moldavija dobija nezavisnost od SSSR-a.
Septembar
uredi- 8. septembar – U Makedoniji odrzava se referendum za nezavisnost od SFRJ. 95% glasača izjasnjava se za nezavisnost.
- 25. septembar – Donesena Rezolucija Vijeća sigurnosti broj 713, o uvođenju embarga na uvoz oružja i vojne opreme na području SFRJ.
Oktobar
uredi- 1. oktobar – JNA sa četničkim snagama započinje invaziju na Dubrovnik i okolna mjesta
- 3. oktobar – Nakon isteka tromjesečnog moratorija na proglašenje nezavisnosti, sklopljenog uz posredovanje predstavnika Evropske zajednice na Brionima u julu 1991. godine, JNA proglašava djelomičnu mobilizaciju.
- 5. oktobar – Linus Torvalds objavio prvu zvaničnu verziju Linux kernela
- 8. oktobar – Hrvatska proglašava prekid svih veza s ostatkom SFRJ.
- 15. oktobar – Skupština BiH donijela Akt o reafirmaciji suverenosti Republike Bosne i Hercegovine. Tim činom odlučeno je da se povuku predstavnici BiH iz rada saveznih organa dok se ne postigne dogovor između svih republika koje sačinjavaju Jugoslaviju. Na to su pristali predstavnici SDA i HDZ, dok su predstavnici SDS-a odbili djelovati po donesenom aktu.
Novembar
uredi- 12. novembar – HDZ BiH proglasio tzv. Hrvatsku zajednicu Posavine u Bosanskom Brodu.
- 14. novembar – Kambodžanski princ Norodom Sihanouk vratio se u Phnom Penh nakon što je bio 13 godina u egzilu.
- 17. novembar – Sobranje Makedonije usvojilo Ustav koji je tu bivšu jugoslavensku republiku označio kao nezavisnu državu u postojećim administrativnim granicama. Od 120 zastupnika za Ustav su glasala 92.
- 18. novembar
- Mate Boban proglasio u zapadnoj Hercegovini "Hrvatsku zajednicu Herceg-Bosna", koja je kasnije, 28. augusta 1993. preimenovana u "Hrvatsku republiku".
- Nakon višemjesečnih teških borbi, JNA i srbijanske paravojne jedinice ušle u hrvatski grad Vukovar.
- 27. novembar – Donesena Rezolucija Vijeća sigurnosti broj 721, o slanju mirovnih trupa u SFRJ, nakon prekidanja oružanih sukoba.
Decembar
uredi- 1. decembar – Održani prvi predsjednički izbori u Ukrajini.
- 6. decembar – JNA napada staru jezgru Dubrovnika.
- 8. decembar – Lideri Rusije, Bjelorusije i Ukrajine, Boris Jeljcin, Leonid Kravčuk i Stanislav Šuškevič, potpisali su u Minsku Belovežski sporazum o formiranju Zajednice Nezavisnih Država. Time je prestao da postoji Sovjetski Savez.
Rođeni
urediJanuar
uredi- 9. januar – Amel Tuka, bosanskohercegovački atletičar
- 11. januar – Katharina Komatz, austrijska biatlonka.
Februar
uredi- 3. februar – Michael Uchebo, nigerijski nogometaš
- 27. februar – Anja Tepeš, slovenska skijašica-skakačica
- 27. februar – Igor Laikert, bosanskohercegovački alpski skijaš
Mart
uredi- 5. mart – Michael Hayböck, austrijski skijaš-skakač
- 21. mart – Song Chaoqing, kineska biatlonka.
- 25. mart – Anton Pantov, kazaški biatlonac.
April
uredi- 27. april – Lara Gut-Behrami, švicarska alpska skijašica
Maj
urediJuni
uredi- 12. juli – Mirza Bašić, bosanskohercegovački teniser
- 27. juni
- Ensar Hajder, bosanskohercegovački plivač
- Baiba Bendika, latvijska biatlonka.
Juli
uredi- 23. juli – Tanja Karišik, bosanskohercegovačka nordijska skijašica i biatlonka
- 30. juli – Irina Krjuko, bjeloruska biatlonka
August
uredi- 2. august – Anton Babikov, ruski biatlonac
- 14. august – Richard Freitag, njemački skijaš-skakač
Septembar
uredi- 9. septembar – Rhiannan Iffland, australska ekstremna skakačica u vodu
- 17. septembar – Uche Nwofor, nigerijski nogometaš
- 25. septembar – Mladen Plakalović, bosanskohercegovački nordijski skijaš
Oktobar
uredi- 1. oktobar – Vincent Kriechmayr, austrijski alpski skijaš
Novembar
urediDecembar
urediUmrli
urediJanuar
urediFebruar
urediMart
urediApril
uredi- 3. april – Graham Greene, britanski pisac
- 4. april – Max Frisch, švicarski književnik i arhitekt
Maj
uredi- 1991 – Aladár Gerevich, mađarski mačevalac
Juni
uredi- 6. juni – Stan Getz, američki džez-saksofonist
- 14. juni – Peggy Ashcroft, britanska glumica
Juli
urediAugust
urediSeptembar
uredi- 3. septembar – Frank Capra, američki filmski režiser, scenarist i producent
- 21. septembar – Ante Paradžik, hrvatski političar
Oktobar
urediNovembar
uredi- 9. novembar – Yves Montand, francuski glumac i šansonjer
- 23. novembar – Klaus Kinski, njemački glumac
- 24. novembar – Freddie Mercury, britanski pjevač i frontman grupe Queen
Decembar
uredi
Reference
uredi- ^ "India's economy: One more push". The Economist. 21. 7. 2011. Arhivirano s originala, 6. 10. 2014. Pristupljeno 4. 10. 2014.
- ^ Kraft, Scott (18. 6. 1991). "S. Africa Repeals Apartheid Basis". Los Angeles Times. Arhivirano s originala, 14. 12. 2021. Pristupljeno 2. 8. 2020.
- ^ Paltrow, Scot J. (18. 4. 1991). "Dow's Close Tops 3,000 Barrier for First Time : Stocks: The index had passed the mark on other days, but retreated before the end of tradings". Los Angeles Times. Arhivirano s originala, 14. 12. 2021. Pristupljeno 14. 12. 2021.
- ^ Cameron, Keith (11. 6. 2011). "Nirvana kill hair metal". The Guardian (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 21. 6. 2020. Pristupljeno 19. 6. 2020.
- ^ Thompson, Derek (8. 5. 2015). "1991: The Most Important Year in Pop-Music History". The Atlantic (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 14. 12. 2021. Pristupljeno 14. 12. 2021.