Wikipedia

Salahudin

Salah ad-Din Jusuf ibn Ejub (Arapski صلاح الدين يوسف بن أيوب; rođen 1138 - 4. mart 1193), poznatiji u islamskom svijetu kao Salahudin a na zapadu kao Saladin,[1][2][3] je bio prvi sultan Egipta i Sirije[4] i osnivač Ejubidske dinastije, koja je dobila ime po njegovom ocu. Kao sunitski musliman kurdskog porijekla,[5][6][7] Salahudin je predvodio muslimanski otpor evropskim križarima u Levantu. Na vrhuncu svoje moći, njegov sultanat je obuhvatao Egipat, Siriju, Mezopotamiju, Hidžaz, Jemen i druge dijelove sjeverne Afrike.[8] Poznat je po oslobođenju Jerusalima 1187. godine.[9]

Salahudin
Sultan Egipta
Vladavina1171 - 1193.
PrethodnikAl-Adid
NasljednikAl-Aziz Uthman
Sultan Sirije
Vladavina1174 - 1186.
PrethodnikNur ad-Din
NasljednikAl-Afdal ibn Salah ad-Din
SupružnikIsmat ad-Din Khatun
DinastijaEjubidi
OtacNajm ad-Din Ejub
Rođenje1138.
Tikrit, Irak
Smrt4. mart 1193.
Damask, Sirija
Mjesto sahraneUmejadska džamija, Damask, Sirija

Nakon dolaska u Fatimidski Egipat 1163. godine, Salahudin je izabran u Fatimidsku vladu na osnovu svojih vojnih uspjeha protiv križara i bio je u blizini halife al-Adida. Kada je Salahudinov stric Shirkuh umro 1169. godine, al-Adid je imenovao Salahudina vezirom; to je bio rijedak slučaj da se imenuje jedan sunitski musliman na tako važan položaj u šiitskom halifatu. Tokom svog mandata kao vezir, Salahudin je počeo da podriva Fatimidske ustanove, a nakon smrti al-Adida 1171. godine preuzeo je vlast i ponovo oformio Abasidski halifat u Egiptu. U narednim godinama, vodio je pohode protiv križara u Palestini, osvojio Jemen i ugušio fatimidsku pobunu u Gornjem Egiptu.

Nedugo nakon smrti Nura ad-Dina 1174. godine, Salahudin je lično predvodio zauzimanje Sirije. Do sredine 1175. godine, Salahudin je zauzeo Hamu i Homs, pozivajući na animozitet prema bivšim Zengid gospodarima, koji su bili zvanični vladari Sirije. Ubrzo nakon toga, porazio je Zengid vojsku u bici kod rogova Hame i proglašen je sultanom Egipta i Sirije od strane abasidskog halife al-Mustadija. Do 1182. godine, Salahudin je zauzeo cijelu Siriju osim zengidskog uporišta Mosula.[10]

Pod Salahudinovim ličnim vodstvom, Ejubidska vojska je porazila krstaše u odlučujućoj bici kod Hitina 1187. godine, zauzimajući Palestinu od krstaša koji su je 88 godina ranije osvojili. Iako je križarska kraljevina Jerusalem i dalje postojala, poraz kod Hitina je označio prekretnicu u sukobu sa muslimanskim silama u regionu. Umro je 1193. godine u Damasku, dajući veliki dio svog bogatstva svojim podanicima. Sahranjen je u mauzoleju pokraj Umejadske džamije. Salahudin je postao istaknuta ličnost u arapskoj, turskoj, kurdskoj, perzijskoj i islamskoj kulturi,[11] a često se opisuje kao najpoznatiji Kurd u historiji ovog naroda.[12][13][14][15]

Djetinjstvo i rani period

uredi

Salahudin je rođen u Tikritu u Iraku. Njegova porodica je bila Kurdskog porijekla iz grada Dvina u Srednjovjekovnoj Armeniji. Njegov otac, Nadžmudin Ejubi, je protjeran iz Tikrita 1139 zajedno sa bratom Asadudinom Širkukom, i preseljavaju se u Mosul. Kasnije se prijavljuje u vojnu službu kod Imadudina Zengija, guvernera Alepa, koji ga postavlja na mjesto komandira tvrđave u Balbeku. Imadudina nasljeđuje njegov sin Nurudin koji je postao vođa Zengida, muslimanske dinastije turskog porijekla. Salahudin, koji je živio u Damasku, je bio dobro edukovan. Prema njegovom biografu, Al Vahraniju, Salahudin je bio učen u filozofiji, artimetici i pravu, ali da je njegov primarni ideal bio izučavanje Kur'ana i religijskih nauka. Nekoliko izvora tvrdi da je bio više zainteresovan za izučavanje vjerskih nauka nego za vojnu službu.

Vojna karijera

uredi

Salahudinova vojna karijera počinje sa njegovim ujakom Esadudin Širkukom, poznatim vojnim komandirom iz toga vremena. 1163. godine dolazi u posjetu Fatimidskom Halifi El-Adidu koji je istjeran iz Egipta od snažnog rivalskog plemena benu Ruzejk, koji je tražio vojnu pomoć od Nurudina, sina Imadudina Zengija, guvernera Alepa. Imadudin šalje Esadudina a Salahudin u 26-toj godini kreće sa njim. Salahudinova uloga u bici je bila manje značajna i uglavnom se svodila na priupljanje obavještajnih podataka. Prva veća bitka u kojoj je učestvovao Salahudin je bila bitka koja se odigrala između krstaša iz pravca Egipta i Širkukove armije. Bitka se odigrala na pjeskovitom terenu zapadno od Gize. Salahudin je izvanrednim manevrom "lažnog povlačenja", sa svojom jedinicom, uvukao neprijateljsku vojsku u klopku i nakon prvobitne pobjede krstaša, Širkukova vojska u kontraofanzivi izvojeva pobjedu. Obzirom da je većina Širkukove vojske poginula, ta bitka se i ne smatra kompletnom pobjedom muslimanske vojske, međutim dalje napredovanje krstaške armije je zaustavljena. Širkuk i Salahudin sa ostatkom vojske kreću dalje prema Aleksandriji gdje su dočekani dobrodošlicom i gdje im je data sva pomoć u novcu i oružju.

U Egiptu

uredi

Egipatski vezir

uredi
 
Mapa Salahudinovih bitaka u Egiptu

Širkuk je se uključio u rivalstvo za vlast nad Egiptom sa dva vojna generala :Šivarom i Amarlikom I Jerusalimskim, u kome je Šivar tražio pomoć od Amarlika I u borbi za vlast nad Širkukom i Salahudinom. 1169. godine Šivar je ubijen u atentatu i umro je naredne godine. Na vlast je po preporuci Al Adida, Fatimidskog Halife postavljen Salahudin el Ejubi.

Na kraju iste godine grupa egipatskih vojnika i "emira" su pokušali da ubiju Salahudina ali je on već prije saznao za njihove namjere i vođu zavjere Mu'temina Kilafa, civilnog vladara Fatimidskog dvora, ubija. Nakon toga, 50 000 Afričkih vojnika iz Fatimidske regimente, zajedno sa nekim egipatskim " emirima" napada Salahudinovu vojsku. 23. Augusta iste godine Salahudin uspješno guši pobunu i nakon toga nikada nije napadan iz Kaira.

Krajem 1169, Salahudin zajedno sa pojačanjem koje mu je dao Nurudin, pobjeđuje veliku krstaško-bizantijsku vojsku u bici kod Dimiete. Nakon toga, u ljeto 1170 Nurudin šalje Salahudinovog oca po Salahudinovom zahtjevu koji je tražio pomoć protiv sve većeg pritiska El Mustendžida, Abasidskog halife, koji je bio neprijateljkski raspoložen prema Al Adidu. Salahudin je time učvrstio svoju vlast u Egiptu i povećao podršku ostalih vladara. Počeo je povećavati uticaj sunitskog islama naređujući gradnju univerziteta koji je bio baziran na Malikijskoj pravnoj školi Islama.

Nakon što je učvrstio vlast u Egiptu, Salahudin pokreće vojne kampanje protiv krstaša, opsjedajući utvrdu Darum 1170. godine. Amarlik povlači Templarski garnizon iz Gaze da bi mu pomogao da osvoji Darum, ali Salahudin umjesto toga napada Gazu i osvaja je. Iste godine, napada i osvaja utvrdu Eilat.

Egipatski Sultan

uredi
 
Salahudin prikazan na Dirhemu iz 1190. godine

U Junu 1171. godine Imadudin traži od Salahudina da ponovo oformi Abasidski halifat u Egiptu, što je Salahudin i uradio dva mjeseca nakon toga uz podršku Nedžmudina Habušanija, Šafijskog teologa koji je bio protivnik Šitske vlasti i učenja. Nakon toga je Al Adid se razbolio i tražio od Salahudina da ga posjeti radi oporuke, međutim to je Salahudin odbio bojeći se izdaje prema Abasidskom halifatu. Al Adid je umro 13. Septembra, a samo 5 dana nakon toga, Kairo i Fustat su proglašeni dijelom Abasidskog halifata sa halifom El-Mustadijem kao Halifom.

25. Septembra iste godine Salahudin je napustio Kairo da bi se priključio združenom napadu na pustinjska utvrđenja Jerusalemskog Kraljevstva, Kerak i Montreal, sa Nurudinom koji je krenuo sa vojskom iz pravca Sirije. Međutim odmah po dolasku kod Montreala, Salahudin odlučuje iznenada da se povuče, shvaćajući da ako pomogne Nurudinu da pobijedi krstašku državu Jerusalim, koja je stajala između Egipatskog Halifata i Sirije, dala priliku Nurudinu da aneksuje Egipatsku državu u svoje okvire.Salahudin je izjavio da se povukao radi Fatimidske urote protiv njega, međutim, Nurudin nije prihvatio "izvinjenje". 31. Jula, 1173. godine, Salahudinov otac je ranjen u utrci sa konjima, to ranjavanje je prouzročilo njegovu smrt, 9. Augusta. 1174. godine , Salahudin šalje Turan-šaha, svoga brata u vojnu kampanju protiv Jemena, koji osvaja Jemen i važne luke u Adenu, koje su bile pod vlašću Ejubijkse dinastije.

Pripajanje Sirije

uredi

Osvojenje Damaska

uredi

U ljeto 1174. godine, Nurudin je spremio vojsku da zaposjednu Mosul i Al-Džaziru, kao pripreme za napad na Egipat.Ejubijska dinastija je održala koncil na kome su izglasali odluku za oružanu odbranu Egipta. 15. Maja, Nurudin se razbolio nakon čega ubrzo je umro, a njegova vlast je došla u ruke njegovog jedanaestogodišnjeg sina. U međuvremenu, lokalni vladari su podržali Salahudina u borbi protiv vojske koja je prethodno došla u Mosul i Džeziru, i zatražili pomoć od Salahudina. Salahudin sa 700 konjanika dolazi do Basre gdje se sastao sa lokalnim vladarima koji su zatražili njegovu pomoć. 23, Novembra dolazi u Damask gdje mu se kapije grada otvaraju i on uz veliki doček lokalnog stanovništva ulazi u grad.

Dalja osvajanja

uredi

Nakon što je postavio svoga brata kao namjesnika u Damasku, Salahudin nastavlja osvajanja gradova Sirije koja su tada imala popriličnu autonomiju. Relativno lako je osvojio utvrženje Hama. Zaobišao je grad Hims radi njegovih jakih utvrda. Zatim se zaputio prema Alepu i opsjeo ga 30. decembra nakon što je lokalni vladar odbio da se preda.

Gumuštidžin, vladar Alepa je zatražio od vođe Hašašina (Asasina), vjerske sekte unajmljenih ubica, da ubiju Salahudina u njegovom kampu. Hašašini mu se odazivaju, obzirom da su i sami bili u konfliktu sa Salahudinom radi njegovog konflikta sa Fatimidima, sa kojim su Hašašini bili bliski. Grupa od 30 Hašašina uspjevaju da upadnu u Salahudinov kamp, međutim pobijeni su od Salahudinovih čuvara. Salahudin osvaja Alep 13, Aprila 1175. godine i prisiljava lokalnog vladara da prepozna njegovu vlast.

Nakon njegove pobjede nad Zengidima, Salahudin se proglasio kraljem Egipta i Sirije, i naredio da se to obznani na svim Hutbama na molitvama petkom.

Kampanja protiv Hašašina

uredi

U to vrijeme Salahudin je već bio u primirju sa Jerusalimskim Kraljevstvom, ali je imao neprijateljstvo sa Hašašinima koje je vodio Sinan. Hašašini su imali devet utvrđenja visoko na Nusajrijskim planinama. Salahudin ih je napao u Augustu 1176, ali se povukao iznenada. Mnogi historičari navode kao razlog to što je Salahudinov ujak posredovao u mirovnom pregovoru među njima. Međutim, u drugoj verziji se navodi da je razlog za povlačenje bio taj da je jedne noći, prilikom kampovanja Salahudinove vojske u Nusajrijskim planinama, Salahudin se probudio u svome šatoru i primijetio tamnu siluetu koja izlazi iz šatora, a iznad Salahudinove postelje zabijen otrovan nož sa porukom da će biti ubijen ako se ne povuče. A zatim navode da je vođa Hašašina, Sinan, lično došao u Salahudinov šator i ostavio tu poruku. Nakon toga Salahudin je ostao u primirju sa Hašašinima.

 
Umjetnički prikaz Salahudina iz 19.st.

Osvojenje Palestine

uredi

Nakon što je napustio Nusejri Planine, Salahudin se vratio u Damask. Turan-šaha je ostavio kao glavno-komandujućeg u Siriji, i samo sa ličnom pratnjom se uputio u Kairo. U roku od dvije naredne godine rekonstruisao je Kairo i učvrstio vanjske zidine grada. Po njegovom naređenju izgrađen je bunar "Bir Jusuf" (Jusufov Bunar), veliki most na drevnom gradu Giza, i dosta drugih manjih arhitektonskih obnavljanja i izgradnji. U Novembru 1177. godine krstaši su prekršili primirje upadajući u Damask, a zatim poslali veliku vojsku prema Sirijskoj utvrdi Harem, sjeverno od Alepa tako da je Sjeverna Palestina ostala sa veoma malom vojskom za odbranu. Salahudin je to iskoristio i poslao vojsku koja je brojala 26 000 vojnika od kojih je osam hiljada bilo iz elitnog odreda a ostatak je činila vojska robova iz Sudana. Prvo su zauzeli Eškalon, zatim Remlu, a onda se stacionirali pred kapijom Jerusalima.

Bitka i primirje sa Boldvinom

uredi

Ejubijska vojska, na čelu sa Salahudinom, je dozvolila Boldvinu IV, kralju Jerusalima, da zajedno sa templarima iz Gaze, uđe u Aškalan. Iako je ta krstaška vojska brojala samo 375 vitezova, Salahudin ih nije napao radi visoko-rangiranih generala koji su bili među njima. 25 Novembra, dok je većina Ejubijske vojske bila odsutna, Salahudin i njegovi ljudi su iznenada napadnuti u blizini Remle. Prije nego što su se organizovali, krstaška vojska ih je razbila, Salahudinova lična garda je pobijena i on je umalo izbjegao smrt, i sa preostalim vojnicima odjahao u Egipat.

Međutim ubrzo je organizovao vojsku i u ljeto 1178, upao je u Hims i zarobio mnogo krstaša. Ubrzo nakon toga ejubijski obavještajci informiraju Salahudina o namjerama krstaša da napadnu Siriju. Salahudin je naredio generalu Faruk-šahu da čuva zidine Damaska sa hiljadu vojnika i da se, čim se krstaši pojave, povuku i da zapale vatre na vrhovima brda, nakon čega bi Salahudin ponovo napao Jerusalim. U Aprilu 1179. krstaši, na čelu sa kraljem Boldvinom, prebrzo i potcjenjujući neprijatelja napadaju na utvrde Faruk-šaha i gube bitku. Nakon ove vjesti Salahudin od Egipta traži pojačanje za konačni obračun, gdje mu se odaziva 1500 konjanika koje mu je poslao Al Adil.

U ljeto 1180. dok je Salahudin spremao veliku ofanzivu na “Kraljevstvo Jerusalemsko”, kralj Boldvin mu šalje izaslanika sa porukom da želi primirje, koje Salahudin prihvata.

Ratovi protiv krstaša

uredi
Glavni članak: Krstaški ratovi
 
Salahudin i Gaj Lusignjan nakon bitke na Hitinu

Krstaški napadi na karavane i povremeni napadi na Hadžije od strane trupa Rejnolda de Šatiljona, je izazvao dalje sukobe od Salahudinovih trupa. Nakon toga je Salahudin dao izgraditi flotu od 30 ratnih brodova za napad na Bejrut, na šta je Rejnold prijetio napadom na Meku i Medinu. Kao odmazdu, Salahudinove trupe su dva puta opsjedale Kerak, Rejnoldovo utvrđenje. Rejnold je kao odmazdu 1185 godine pobio karavanu Hadžija koji su se kretali u pravcu Meke. U jednom od takvih napada na karavane, Rejnoldove trupe su zarobile Salahudinovu sestru, čime je produbio neprijateljstvo. Međutim drugi izvori navode da se to nikad nije desilo i da je Salahudinova sestra uz asistenciju njegovih vojnika ispraćena na sigurno, nakon bezuspješnog pokušaja da se zarobi.

U Julu 1187 Salahudin je osvojio većinu “Kraljevstva Jerusalimskog”. 4. Jula 1187 . godine u bici na Hitinu se sukobio sa kombinovanom armijom Gaja Lusinjana i Rejmonda trećeg. U ovoj bici, krstaška vojska je teško poražena od visoko motivirane Salahudinove vojske To je bio jedan od odlučujućih poraza koju je doživjela krstaška vojska Salahudin je zarobio Rejnolda de Šatinjona i smatrao ga ratnim zločincem nakon čega ga je lično ubio kao odmazdu za napade na muslimanske karavane. Gaj Lusinjan je također zarobljen. Vidjevši egzekuciju Rejnolda, uplašio se da je slijedeći, međutim, pošteđen je od Salahudina riječima “Kralj ne ubija kralja…”.

Osvajanje Jerusalema

uredi

Salahudin je osvojio skoro sve gradove “Kraljevstva Jerusalimskog” do 2. oktobra 1187 kada je započeta opsada Jerusalima. Prije opsade, Salahudin je naredio predaju grada koja je odbijena. Nakon opsade, sklopljen je ugovor sa Bejlijanom Ibelinskim, braniocem grada, da se puste da odu svi oni koji žele iz grada. Bejlijan je to ulovio ubijanjem svakog muslimana u gradu Jerusalimu (bilo ih je oko 5000) i rušenjem muslimanskih hramova uključujući "Džamiju na stijeni". Salahudin pristaje da pusti da idu svi oni koji žele iz grada uz otkupninu. Ugovor je sklopljen i Salahudin pušta mnoge da odu bez otkupnine, čime je završeno "Kraljevstvo Jerusalimsko", i Jerusalim je ponovo bio u rukama Muslimana. Mnogi zapadni a i istočni historičari navode Salahudinove viteške vrline, jedna od takvih priča jeste slučaj kralja Ričarda I lavljeg srca, koji se nesposredno pred jednu veliku bitku sa Salahudinom, razbolio. Kada je to čuo Salahudin, stopirao je sva ratna dejstva, i u jednoj noći poslao svoje lične ljekare koji su liječili njegovog protivnika, nakon ozdravljenja, bitka je nastavljena.

Smrt

uredi
 
Salahudinov mezar.

Salahudin je umro od groznice, 4. Marta 1193 godine u Damasku. Prenosi se da, kada su otvorili njegove riznice, nisu našli u njima dovoljno novca za njegovu sahranu, jer je sve dao kao dobrovoljne priloge. Sahranjen je u velikoj džamiji u Damasku. Sedam vijekova nakon toga, njemački imperator Vilijam II je donirao veliki sarkofag za salahudinovo tijelo, međutim, Salahudin nije prebačen u njega, umjesto toga, sarkofag je izložen za posjetioce.

Literatura

uredi
  • "Salahudin El-Ejjubi" Muhammed Redžeb el-Bejumi
  • Enciklopedija svjetske biografije- Salahudin (eng.)
  • History.com Salahudin (eng.)
  • "The Rare and Excellent History of Saladin[16]" Bahaudin ibn Šadad
  • "Egypt after the pharaohs[17]" Alan Bowman
  • "Arab historians of the crusades[18]" Franćesko Gabrijeli
  • Duval, Ben (2022). Saladin the Strategist: How the Crusaders Lost the Holy Land. Byzantine Emporia, LLC.
  • Gibb, H.A.R. (1973). The Life of Saladin: From the Works of Imad ad-Din and Baha ad-Din. Clarendon Press. ISBN 978-0-86356-928-9. OCLC 674160.
  • Husain, Shahnaz (1998). Muslim heroes of the crusades: Salahuddin and Nuruddin. London: Ta-Ha. ISBN 978-1-897940-71-6. OCLC 40928075.
  • Reston, James Jr. (2001). Warriors of God: Richard the Lionheart and Saladin in the Third Crusade. New York: Anchor Books. ISBN 0-385-49562-5. OCLC 45283102.
  • Hindley, Geoffrey (2007). Saladin: Hero of Islam. Pen & Sword. ISBN 978-1-84415-499-9. OCLC 72868777.
  • The Life and Legend of the Sultan Saladin[19]

Vanjski linkovi

uredi

Reference

uredi
  1. ^ "Saladin | Biography, Achievements, Crusades, & Facts | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). Pristupljeno 16. 6. 2023.
  2. ^ "PBS - Islam: Empire of Faith - Profiles - Saladin". www.pbs.org. Pristupljeno 16. 6. 2023.
  3. ^ published, Jonathan Gordon (23. 3. 2022). "Saladin: Muslim ruler who defeated the Crusaders". livescience.com (jezik: engleski). Pristupljeno 16. 6. 2023.
  4. ^ Eddé, Anne-Marie "Saladin" trans. Jean Marie Todd Harvard University Press, 2011, p. 17, ISBN 978-0-674-28397-8, "Syria, all the territory of present day Syria, Lebanon, Jordan, Palestine and Israel".
  5. ^ A number of contemporary sources make note of this. The biographer Ibn Khallikan writes, "Historians agree in stating that [Saladin's] father and family belonged to Duwin [Dvin]. ... They were Kurds and belonged to the Rawādiya (sic), which is a branch of the great tribe al-Hadāniya": Minorsky (1953), p. 124. The medieval historian Ibn Athir, also a Kurd, relates a passage from another commander: "... both you and Saladin are Kurds and you will not let power pass into the hands of the Turks": Minorsky (1953), p. 138.
  6. ^ Humphreys, R. Stephen (1977). From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, 1193–1260. State University of New York Press. str. 29. ISBN 0-87395-263-4. Among the free-born amirs the Kurds would seem the most dependent on Saladin's success for the progress of their own fortunes. He too was a Kurd, after all ...
  7. ^ "Encyclopedia of World Biography on Saladin". Pristupljeno 20. 8. 2008.
  8. ^ "Saladin - Background, Crusades & Facts". HISTORY (jezik: engleski). 5. 8. 2021. Pristupljeno 16. 6. 2023.
  9. ^ Cartwright, Mark. "Saladin". World History Encyclopedia (jezik: engleski). Pristupljeno 16. 6. 2023.
  10. ^ Eddé, Anne-Marie, "Saladin" trans. Jean Marie Todd Harvard University Press, 2011, p. 382, ISBN 978-0-674-05559-9.
  11. ^ Moors' Islamic Cultural Home souvenir III, 1970–1976 Islamic Cultural Home, 1978, p. 7.
  12. ^ Michael M. Gunter (2010). Historical Dictionary of the Kurds (2 izd.). Scarecrow Press. str. xxiii. ISBN 9780810875074. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  13. ^ Carole Hillenbrand (1999). The Crusades: Islamic Perspectives (illustrated izd.). Psychology Press. str. 594. ISBN 9781579582104. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  14. ^ Christopher Catherwood (2008). Making War In The Name Of God. Kensington Publishing Corp. str. 36. ISBN 9780806531670. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  15. ^ James F. Dunnigan (1991). A Quick & Dirty Guide to War: Briefings on Present and Potential Wars (3, illustrated, revised izd.). Quill/W. Morrow. str. 174. ISBN 9780688100339. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  16. ^ Shaddād, Bahāʼ al-Dīn Yūsuf ibn Rāfiʻ Ibn (2002). The Rare and Excellent History of Saladin, Or, Al-Nawādir Al-Sultaniyya Wa'l-Mahasin Al-Yusufiyya (jezik: engleski). Ashgate. ISBN 978-0-7546-3381-5.
  17. ^ Bowman, Alan K. (1989). Egypt After the Pharaohs 332 BC-AD 642: From Alexander to the Arab Conquest (jezik: engleski). University of California Press. ISBN 978-0-520-06665-6.
  18. ^ Gabrieli, Francesco (1984). Arab Historians of the Crusades (jezik: engleski). University of California Press. ISBN 978-0-520-05224-6.
  19. ^ Phillips, Jonathan (2019). The Life and Legend of the Sultan Saladin (jezik: engleski). Bodley Head. ISBN 978-1-84792-214-4.


 
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Salahudin
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Salahudin&oldid=3531134"