Wikipedia:Na današnji dan/april
1. april
uredi- 527 – Bizantijski car Justin I imenovao Justinijana I za suvladara i nasljednika.
- 1459 – Stjepan Tomašević oženio se Jelenom Branković i postao despot Srbije.
- 1815 – Rođen Otto von Bismarck, njemački državnik i političar.
- 1939 – Francisco Franco proglašava kraj Španskog građanskog rata.
- 1952 – Umro Ferenc Molnár (na slici), mađarski pisac i novinar.
- 1979 – Iran se proglasio islamskom republikom, teokratijom pod vodstvom ajatolaha Homeinija.
- 2002 – Holandija postala prva zemlja na svijetu koja je legalizirala eutanaziju.
2. april
uredi
- 1792 – Američki dolar ozakonjen kao valuta SAD-a.
- 1801 – Britanske snage pod vodstvom admirala Horatija Nelsona porazile dansku flotu u bici kod Kopenhagena.
- 1840 – Rođen Émile Zola (na slici), francuski književnik i najznačajniji predstavnik naturalizma.
- 1930 – Haile Selassie proglašen carem Etiopije, naslijedivši svoju rođakinju, caricu Zauditu.
- 1939 – Rođen Zoran Bečić, bh. glumac.
- 2005 – Papa Ivan Pavao II umro u svom privatnom stanu od posljedica septičkog šoka i srčanog zastoja.
3. april
uredi
- 1512 – Osmanlijski sultan Bajazid II abdicirao u korist svog sina, Selima I.
- 1789 – Američki vojskovođa George Washington (na slici) položio zakletvu i tako postao prvi predsjednik SAD-a.
- 1922 – Josif Staljin naslijedio Vladimira Lenjina na čelu SSSR-a.
- 1924 – Rođen Marlon Brando, američki glumac.
- 1948 – Predsjednik SAD-a Harry Truman potpisao Marshallov plan ekonomske pomoći poslijeratnoj Evropi.
- 1991 – Umro Graham Greene, britanski pisac.
- 2000 – Snage NATO-a u BiH na Palama uhapsile jednog od lidera bosanskih Srba, Momčila Krajišnika, na osnovu tajne optužnice Haškog tribunala.
4. april
uredi
Međunarodni dan borbe protiv mina
- 1581 – Francis Drake dobio titulu viteza nakon što je oplovio svijet.
- 1932 – Umro Wilhelm Ostwald, njemački hemičar.
- 1949 – 12 država potpisalo Sjevernoatlantski ugovor, kojim je formiran NATO.
- 1968 – U atentatu ubijen Martin Luther King (na slici).
- 1976 – Norodom Sihanouk abdicirao s uloge vođe Kambodže, nakon čega su ga uhvatili Crveni Kmeri.
- 1979 – Pogubljen pakistanski predsjednik Zulfikar Ali Buto.
- 1979 – Rođen Heath Ledger, australijski glumac.
5. april
uredi
- 1614 – Indijanka Pocahontas udala se za engleskog kolonistu Johna Rolfea.
- 1697 – Umro Karlo XI, švedski kralj.
- 1908 – Rođena Bette Davis, američka glumica.
- 1936 – Tornado jačine F5 pogodio Tupelo (Mississippi), ubivši pritom 233 osobe.
- 1945 – Josip Broz Tito potpisao sporazum dopuštajući privremeni ulazak sovjetskih vojnika na područje Jugoslavije.
- 1955 – Britanski premijer Winston Churchill (na slici) podnio ostavku.
- 1992 – Na mostu Vrbanja snajperskim hicima ubijene Suada Dilberović i Olga Sučić, prve žrtve rata u Bosni i Hercegovini.
- 1998 – Most Akashi-Kaikyō otvoren za promet.
6. april
uredi
- 1895 – Irski pisac Oscar Wilde (na slici) uhapšen u Londonu zbog "djela velike pokvarenosti".
- 1896 – Prva pobjeda na modernim OI – James Brendan Connolly (SAD) u troskoku (13,71 m).
- 1928 – Rođen James Watson, američki naučnik, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1962.
- 1941 – Snage Wehrmachta bombardiraju Sarajevo, Beograd i Zagreb, te time objavljuju rat Kraljevini Jugoslaviji.
- 1971 – Umro Igor Stravinski, ruski kompozitor.
- 1994 – Atentat na predsjednike Ruande i Burundija označio početak ruandskog genocida.
7. april
uredi
- 1348 – Češki kralj Karlo IV osnovao univerzitet u Pragu, prvi univerzitet u Srednjoj Evropi.
- 1939 – Rođen Francis Ford Coppola (na slici), američki režiser.
- 1939 – Musolinijeve trupe iskrcale se na obale Albanije i za 5 dana okupirale zemlju.
- 1941 – Vlada Kraljevine Jugoslavije objavila proklamaciju o početku rata protiv Njemačke i Italije i izdala naredbu za opću mobilizaciju.
- 1947 – Umro Henry Ford, pionir automobilske industrije i osnivač Ford Motor Companyja.
8. april
uredi
- 1513 – Španski istraživač Juan Ponce de León, tragajući za mitskim izvorom mladosti, otkrio Floridu i proglasio je posjedom Španije.
- 1904 – Francuska i Ujedinjeno Kraljevstvo potpisali "Srdačnu antantu".
- 1938 – Rođen Kofi Annan (na slici), političar iz Gane i 7. generalni sekretar UN-a.
- 1973 – Preminuo Pablo Picasso, španski slikar.
- 1992 – Palestinski lider Yasser Arafat nađen živ u libijskoj pustinji 12 sati poslije avionske nesreće u kojoj su poginula 3 njegova saputnika.
9. april
uredi
- 1869 – Rođen Élie Cartan, francuski matematičar.
- 1934 – Preminuo Safvet-beg Bašagić, bošnjački pisac i političar.
- 1940 – Njemačke trupe napale Dansku i Norvešku u Drugom svjetskom ratu.
- 1948 – Jevrejska policija napala arapski grad Deir Yassin (na slici) na području današnjeg Izraela. Ubijeno je 100 Arapa, a ostali su prisiljeni da napuste grad.
- 1991 – Gruzija proglasila nezavisnost od SSSR-a.
- 2003 – Američke snage zauzimaju Bagdad.
10. april
uredi
- 1847 – Rođen Joseph Pulitzer (na slici), američki novinar i publicist mađarskog porijekla, osnivač Pulitzerove nagrade.
- 1931 – Preminuo Khalil Gibran, libanski pisac, filozof i pjesnik.
- 1938 – Na referendumu, organiziranom uz pritisak nacističke Njemačke, 99,75% Austrijanaca izjasnilo se za priključenje Njemačkoj.
- 1994 – NATO bombardirao srpske položaje u okolini Goražda.
- 1995 – Izrael i Jordan razmijenili ambasadore na osnovu mirovnog sporazuma dviju zemalja iz oktobra 1994.
11. april
uredi
- 1241 – Mongoli pod vodstvom Batu-kana i Subutaja porazili mađarsku vojsku kralja Béle IV.
- 1755 – Rođen James Parkinson, britanski ljekar i apotekar.
- 1945 – Drugi svjetski rat: oslobođen konc-logor Buchenwald.
- 1951 – Korejski rat: general Douglas MacArthur smijenjen s položaja vrhovnog komandanta u Koreji.
- 1977 – Preminuo Jacques Prévert (na slici), francuski pjesnik.
12. april
uredi
- 467 – Antemije postao car Zapadnog rimskog carstva.
- 1633 – Inkvizicija započela službeno ispitivanje Galilea Galileja (na slici).
- 1902 – Preminuo Alfred Cornu, francuski fizičar.
- 1917 – Rođen Džemal Bijedić, bosanskohercegovački političar.
- 1961 – Sovjetski astronaut Jurij Gagarin postao prvi čovjek koji je odletio u svemir.
- 1981 – Columbia, prvi space shuttle, lansiran na prvi let.
13. april
uredi
- 1695 – Umro Jean de La Fontaine, francuski književnik.
- 1849 – Proglašena Republika Mađarska.
- 1941 – Rusija i Japan potpisali sporazum o neutralnosti u Drugom svjetskom ratu.
- 1945 – Drugi svjetski rat: Crvena armija i bugarske snage osvojile Beč.
- 1955 – Rođen najbolji bh. nogometaš svih vremena, Safet Sušić (na slici).
14. april
uredi
- 193 – Septimija su njegove trupe proglasile rimskim carem, te je potom osnovao ličnu dinastiju i preobrazio vladu u vojnu monarhiju.
- 1629 – Rođen nizozemski fizičar, astronom i matematičar Christiaan Huygens, jedan od utemeljitelja moderne astronomije.
- 1759 – Umro njemački kompozitor Georg Friedrich Händel (na slici).
- 1865 – Predsjednik SAD-a Abraham Lincoln smrtno ranjen u atentatu, nekoliko dana po završetku građanskog rata.
- 2003 – Istraživači su objavili kraj Projekta ljudskog genoma; tokom 13 godina uspješno su odredili, pohranili i učinili javno dostupnim sekvence gotovo cjelokupnog genetskog sadržaja ljudskog genoma.
15. april
uredi
- 1452 – Rođen Leonardo da Vinci, italijanski umjetnik, inženjer i naučnik.
- 1912 – Brod Titanic (na slici) potonuo u 2:20 nakon ponoći, a od 2.227 putnika preživjelo samo 710.
- 1980 – Umro Jean-Paul Sartre, francuski filozof i književnik.
- 1989 – Na stadionu Hillsborough u Sheffieldu u Engleskoj se dogodila tragedija, kada je u gomili nogometnih navijača poginulo 96 ljudi, a stotine su povrijeđene.
- 2019 – Katedrala Notre-Dame u Parizu zapalila se tokom obnove, a požar je uništio većinu krova katedrale i toranj iz 19. stoljeća.
16. april
uredi
- 1828 – Umro španski slikar Francisco Goya (na slici).
- 1862 – Okrug Columbia ukinuo ropstvo.
- 1889 – Rođen Charlie Chaplin, britanski komičar i režiser.
- 1912 – Harriet Quimby postala prva žena pilot koja je preletjela La Manche.
- 1913 – Prvi balkanski rat: Zaključeno primirje između bugarske vojske i Turaka.
17. april
uredi
- 1492 – Izabela I Kastiljska pristala finansirati ekspediciju Kristofora Kolumba.
- 1790 – Umro Benjamin Franklin (na slici), američki političar, pronalazač, diplomat i fizičar.
- 1888 – Johann Palisa otkrio asteroid 276 Adelheid.
- 1942 – Rođen Ismar Mujezinović, bh. slikar.
- 1982 – Na snagu stupio Kanadski akt, poznat i kao Ustavni zakon, koji je uspostavio određena prava pojedinaca, zadržao parlamentarnu dominaciju te Kanadu učinio potpuno nezavisnom i suverenom državom.
18. april
uredi
- 1590 – Rođen Ahmed I, sultan Osmanlijskog carstva.
- 1906 – U zemljotresu i požaru koji su zahvatili San Francisco poginulo više od 3.000 ljudi, a uništeno više od 80% grada.
- 1946 – Na 21. zasjedanju u Ženevi formalno raspušteno Društvo naroda.
- 1955 – Umro njemačko-švicarsko-američki fizičar Albert Einstein (na slici).
- 1996 – U masakru u libanskom selu Qani ubijeno 106 civila.
19. april
uredi
- 1801 – Rođen Gustav Fechner, njemački fizičar, filozof, psiholog i književnik.
- 1824 – Umro engleski pjesnik George Gordon Byron (na slici).
- 1971 – Sijera Leone postala republika, a Siaka Stevens njen prvi predsjednik.
- 1987 – Emitirana prva epizoda kultne animirane serije Simpsoni.
- 1993 – Rat u Bosni i Hercegovini: Od granata ispaljenih na centar Zenice s položaja HVO-a u Putićevu, 16 km zapadno od grada, poginulo i ranjeno više civila.
20. april
uredi
- 1889 – Rođen Adolf Hitler, austrijsko-njemački političar, pisac i diktator u nacističkoj Njemačkoj.
- 1902 – Maria i Pierre Curie izolirali radioaktivni element radij.
- 1918 – Umro njemački fizičar Karl Ferdinand Braun (na slici).
- 1929 – U Sofiji Ante Pavelić s vođama makedonske emigracije potpisao deklaraciju o uzajamnom pomaganju Makedonaca i Hrvata u rušenju Kraljevine Jugoslavije i stvaranju samostalnih država Hrvatske i Makedonije.
- 1986 – Michael Jordan postavio rekord doigravanja u NBA ligi, postigavši na jednoj utakmici čak 63 poena.
21. april
uredi
- 753. p. n. e – Prema legendi, osnovan grad Rim.
- 1509 – Umro engleski kralj Henrik VII (na slici).
- 1816 – Rođena Charlotte Brontë, britanska književnica.
- 1960 – Brasília postala glavni grad Brazila.
- 1989 – Otprilike 100.000 studenata protestovalo na Tjananmenskom trgu zahtijevajući veću političku slobodu.
22. april
uredi
- 1529 – U Zaragozi potpisan ugovor kojim su Španija i Portugal odredili granice interesnih zona u Tihom okeanu.
- 1724 – Rođen njemački filozof Immanuel Kant (na slici).
- 1915 – Prvi svjetski rat: Njemačka vojska na Zapadnom frontu kod Ypresa prvi put upotrijebila bojni otrov.
- 1945 – Drugi svjetski rat: Oslobođena Banja Luka.
- 1994 – Umro Richard Nixon, američki političar i državnik, 37. predsjednik SAD-a.
23. april
uredi
- 1616 – Umro engleski književnik William Shakespeare (na slici).
- 1823 – Rođen Abdulmedžid I, osmanlijski sultan.
- 1850 – Umro William Wordsworth, engleski pjesnik.
- 1913 – Prvi balkanski rat: Potpisan sporazum o povlačenju osmanlijske vojske iz Skadra i predaji tog grada Crnogorcima.
- 2005 – Postavljen prvi videosnimak na YouTube pod nazivom Me at the zoo.
24. april
uredi
- 1736 – Umro francuski plemić Eugen Savojski (na slici).
- 1877 – Ruski car Aleksandar II objavio rat Osmanskom carstvu.
- 1915 – Genocid nad Armenima: U Istanbulu i drugim velikim turskim gradovima uhapšeni i pobijeni armenski intelektualci.
- 1942 – Rođena američka glumica i pjevačica Barbra Streisand.
- 2002 – Bosna i Hercegovina postala član Vijeća Evrope.
25. april
uredi
- 1599 – Rođen engleski političar Oliver Cromwell (na slici).
- 1744 – Umro Anders Celsius, švedski astronom.
- 1792 – Prvi put upotrijebljena giljotina, sprava za pogubljenje tokom Francuske revolucije. Prva žrtva bio je Nicolas Jacques Pelletier.
- 1992 – Rat u BiH: Tokom opsade Sarajeva izgorjela sarajevska Vijećnica zajedno s mnoštvom nenadoknadivih djela iz oblasti historije i kulture.
- 2002 – Južnoafrički biznismen Mark Shuttleworth kupio sebi let u svemir, koji je tada platio oko 20 miliona američkih dolara.
26. april
uredi
Svjetski dan intelektualnog vlasništva
- 121 – Rođen rimski car Marko Aurelije.
- 1910 – Rođen bosanskohercegovački književnik Meša Selimović (na slici).
- 1920 – Umro Srinivasa Aaiyangar Ramanujan, indijski matematičar.
- 1933 – Osnovan Gestapo, tajna policija u Nacističkoj Njemačkoj.
- 1986 – Nuklearna katastrofa u Černobilju.
- 2002 – Robert Steinhäuser, bivši učenik gimnazije u njemačkom gradu Erfurtu, počeo pucati vatrenim oružjem na svoje bivše učitelje i ostale učenike, ubivši 16 osoba prije no što je izvršio samoubistvo.
27. april
uredi
- 1521 – Umro Ferdinand Magellan, portugalski moreplovac.
- 1759 – Rođena Mary Wollstonecraft (na slici), engleska književnica irskog porijekla i borac za prava žena.
- 1909 – Svrgnut osmanlijski sultan Abdul Hamid II, a naslijedio ga brat Mehmed V, koji će državu uvesti u Prvi svjetski rat.
- 1910 – Rođen Šukrija Pandžo, bh. književnik.
- 1992 – Odlukom Saveznog vijeća SFRJ formirana Savezna republika Jugoslavija kao zajednička država Srbije i Crne Gore.
28. april
uredi
- 1789 – Pobunjena posada engleskog broda "Bounty" ostavila kapetana broda Williama Bligha i njegovih 18 pristalica u vodama kod Tahitija.
- 1853 – Umro Ludwig Tieck, njemački književnik.
- 1919 – Na Versajskoj mirovnoj konferenciji 32 države, uključujući Kraljevinu SHS, prihvatile pakt o osnivanju Društva naroda.
- 1937 – Rođen Sadam Husein, irački diktator.
- 1948 – Rođen Terry Pratchett (na slici), engleski pisac naučne fantastike.
- 1969 – Charles de Gaulle dao ostavku na mjesto predsjednika Francuske.
29. april
uredi
- 1899 – Rođen Duke Ellington, američki džez-muzičar.
- 1946 – U Tokiju podignuta optužnica za ratne zločine protiv 28 bivših japanskih lidera iz Drugog svjetskog rata.
- 1967 – Muhammad Ali odbija poziv za regrutaciju, zbog čega mu je oduzeta šampionska titula u boksu.
- 1975 – Američke trupe otpočele povlačenje iz Vijetnama.
- 1980 – Umro Alfred Hitchcock (na slici), britansko-američki filmski režiser.
30. april
uredi - 1203 – Ljubin i Dražeta položili zakletvu ugarskom kralju Emeriku da će se držati odluka iz Bilinopoljske izjave.
- 1789 – George Washington (na slici) inauguriran za prvog predsjednika SAD-a.
- 1938 – Prvo pojavljivanje animiranog lika, Duška Dugouška.
- 1945 – Adolf Hitler i Eva Braun izvršili samoubistvo u bunkeru u Berlinu.
- 1955 – Rođen bh. književnik Zlatko Topčić.
vidi -
diskusija -
uredi - historija