Južnoafrička Republika
Ovom članku potrebna je jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija. |
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Južnoafrička Republika (engleski: Republic of South Africa, skraćeno JAR) je republika na jugu Afrike. Nalazi je na južnoj ivici Afrike i graniči se sa Namibijom, Bocvanom, Zimbabveom, Mozambikom i Esvatinijem. Mala država Lesoto je u potpunosti obuhvaćena južnoafričkom teritorijom. Privreda Južne Afrike je najsnažnija na afričkom kontinentu sa modernom infrastrukturom. Površina Južne Afrike iznosi 1.221.000 km2.
| Južnoafrička Republika Republic of South Africa Republiek van Suid-Afrika iRiphabliki yase Ningizimu Afrika |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Himna: "Himna Južnoafričke Republike" |
||||||
 Položaj Južnoafričke Republike
|
||||||
| Glavni grad | Pretoria (izvršna vlast), Cape Town (zakonodavna vlast) Bloemfontein (pravosudna vlast) |
|||||
| Službeni jezik | engleski (afrikaans, zulu, xhosa, swazi, ndebele, južni sotho, sjeverni sotho, tsonga, tswana i venda) | |||||
| Državno uređenje | ||||||
| Cyril Ramaphosa | ||||||
| David Mabuza | ||||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Nezavisnost | Od Ujedinjenog Kraljevstva 31. maja 1910. | |||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
1.219.912 km2 (24.) | |||||
| 0 | ||||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno |
44.344.136 (26.) | |||||
• Gustoća |
36/km2 | |||||
| Valuta | Rand (100 centa) | |||||
| Vremenska zona | UTC +2 | |||||
| Pozivni broj | 27 | |||||
| Internetska domena | .za | |||||
.svg)
Južnoafrička republika ima tri glavna grada: Dok vlada presjedava u Pretoriji, parlament se nalazi u Cape Townu, a glavni apelacijski sud u Bloemfonteinu. Prema broju stanovnika, najveći gradovi u JAR su Cape Town i Johannesburg. Kao lingua franca se koristi engleski. Pored njega, Afrikaans i još devet jezika Bantua nacija imaju status službenog jezika. Univerzitet u Cape Townu je prema britanskom magazinu THE najbolji u cijeloj Africi, dok je Tehnički univerzitet Tshwane u Pretoriji jedan od najvećih na kontinentu
JAR je jedina država Afrike koja je dio Grupe 20 najjačih ekonomija na svijetu, te je zahvaljujući svom dinamičnom privrednom razvoju svrstana u red BRICS-država. Južnoafrička republika je jedna od država osnivača Ujedinjenih nacija i sjedište parlamenta Afričke unije, koji je smješten u Johannesburg-Midrandu.
Opće informacije
urediJužnoafrička republika je država u kojoj žive ljudi raznih nacionalnisti i kultura. Međutim, često dolazi do konflikata između tih nacionalnih grupa, zbog čega se JAR često suočavala sa problemima i nemirima zasnovanim na međunacionalnim tenzijama između ne-evropskog većinskog naroda (crnaca) i bijelih stanovnika evropskog porijekla, koji čine manjinu. Te tenzije su imale veliki utjecaj na historiju i politički razvoj Južnoafričke republike. Kojsanski narodi, koji i danas žive kao lovci i sakupljači, su marginalizovani od strane južnoafričkog društva i države.
Nasionale Party, partija bjelaca koji govore Afrikaans jezikom te koji su većinom bili holandskog, njemačkog i francuskog porijekla, je nakon dobijenih izbora 1948. godine krenula u preuređenje svih segmenta južnoafričkog društva s ciljem da sprovodi politiku takozvanog "podijeljenog razvoja", poznatijem kao Apartheid. Takvo preuređenje je međutim već počelo pod priješnjim britansko-burski orijentisanim vladama te je do izbora Frederika Willema de Klerka 1989. godine to bila i zvanična državna politika. Preokret je se dogodio 1990. godine, nakon višegodišnje mirne borbe marginalizovanog crnog stanovništva pod vodstvom Nelsona Mandele. Parlamentarni izbori 1994. su bili prvi na kojim su svi stanovnici JAR imali ista glasačka prava. Oni su uzrokovali temeljne promjene političkog života u državi.
Etimologija
urediNaziv "Južna Afrika" izveden je iz geografskog položaja zemlje, na samom jugu Afrike. Nakon formiranja, zemlja je na engleskom dobila naziv Južnoafrička Unija, a na nizozemskom Unie van Zuid-Afrika, što odražava njeno porijeklo iz ujedinjenja četiri ranije odvojene britanske kolonije. Od 1961. godine, dugo službeno ime na engleskom jeziku bilo je "Južnoafrička Republika" i Republiek van Suid-Afrika na Afrikaansu. Od 1994. godine država ima službeno ime na svakom od svojih 11 službenih jezika.
Mzansi, izvedeno od Xhosa imenice uMzantsi koja znači "jug", kolokvijalni je naziv za JAR,[1][2] dok neke panafričke političke stranke preferiraju izraz "Azanija".
Historija
urediJužnu Afriku su prvi oplovili Feničani, kasnije su s njome trgovali Arapi, Indijci a dolazili su joj čak i Kinezi. "Otkrio" ju je Bartolomeu Dias. Prvi su se počeli naseljavati Holanđani(Buri) te hugenoti iz Francuske ali i drugi. Nakon Engleske intervencije, Buri su 1835. godine osnovali republike Transval, Natal, Oranje. Zbog velike količina zlata Englezi su poslije neuspješnog 1. burskog rata poveli drugi te porazili Bure. Englezi su prvi na svijetu pravili koncentracione logore. Kasnije zbog otpora crnačkog stanovništva Buri i Englezi su se pomirili te stvarali sve uslove kako bi sputavali crnce. Oni čine oko 1/5 stanovništva al su uspjeli da se zadrže na vlasti. Ona je vodila politiku apartheida. Do 1990. Namibija bila pod njenom okupacijom ali joj to niko nije priznao. Poslije 1990 tih prvi slobodni izbori su održani 1994. godine Nelson Mandela postao je prvi presjednik crnac u JAR. Uvjeti su se promijenili al ipak bijelci su još uvijek na većoj razini razvitka od crnaca.
Vlada
urediPredsjednik i premijer je Cyril Ramaphosa.
Odnosi Južnoafričke Republike i Bosne i Hercegovine
urediOdnosi Južnoafričke Republike i Bosne i Hercegovine su uspostavljeni 23.03.1995. Trenutno, Bosna i Hercegovina nema ambasadu u Južnoafričkoj Republici.
Političke podjele
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Geografija
urediNalazi se na samom jugu Afrike. Izlazi na Atlantski i Indijski okean. Površina je 1.221.035 km2, a ima oko 41 milion stanovnika. Reljef je uz samu obalu nizijski, a u unutrašnjosti su planine i gorja. Najviši vrh je visok 3482 metara. Klima je umjereno tropska, na sjeveru i suptropska a na jugu nešto izmijenjena. Glavne rijeke su Val i Oranje. Glavni grad je Pretoria, a ostali važni su Port Elizabet, Derben, Johansburg, Cape Town i Moselbej. Biljni svijet je različit: postoje polupustinje, savane, stepe, a na krajnjem jugu je sredozemna klima.
Privreda
urediPodjeljena na 7 pokrajina sa samoupravom, i šest autonomnih bantustana. Novac koji se koristi je rand. Južnoafrička Republika je jako razvijena industrijsko agrarna zemlja. U bruto društvenom dohotku najveći učinak ima industrija sa 53%, 20%rudarstvo i 7% poljoprivreda. Veliki dio ima strani kapital. Bogatstvo države se uveliko bazira na rudnom bogatstvu. Posjedi su veoma krupni. Oko 16% države je obradivo. Izdvaja se prehrambena industrija, i proizvodnja kukuruza, pšenice, pamuka, duhana, šećerne trske, ananasa, kikirikija itd. Od stočarstva treba izdvojiti 12,6 miliona goveda, 32 miliona ovaca, i još puno koza i konja. Ovce se uglavnom uzgajaju radi iskorišćivanja vune. Rude koje se vade su: zlato (637 tona), dijamant, hromove rude (3,6 miliona tona), platina, antimon, gvozdena ruda, bakar, srebro, olovo, cink, kalaj i magnezij. Industrija se bazira na metalurgiji, brodogradnji, elektrolitskom bakru, mašinogradnji, hemijskoj, tekstilno, drvnoj i grafičkoj industriji. Po UN klasifikaciji, JAR je država sa srednjim prihodom, izdašnim resursima, i razvijenim finansijskim, energetskim, transportnim i komunikaciskim sektorima. Berza je veoma razvijena, uz modernu infrastrukturu, koja omogućava efikasnu distribuciju robe do glavnih urbanih centara cijelog regiona.
Nezaposlenost je veoma izražena, kao i nejednakost prihoda, slično Brazilu.
Izvoze u afričke zemlje, Njemačku, SAD, Kinu, Japan Ujedinjeno Kraljevstvo i Španiju. Najviše se izvoze: kukuruz, dijamanti, voće, zlato, metali i minerali, šećer i vuna. Najviše uvoze mašine, vozila, hemikalije, industrijsku robu i naftu.
Stanovništvo
urediJužna Afrika ima 40.6 miliona stanovnika i glavni grad je Pretorija. Stanovništvo je uglavnom crnačko (75.2%), ali ima i bijelaca (13.6%), mješanaca (8.6%) i azijata (2.6%). Većina crnaca i bijelaca pripada kršćanstvu, dok su većina Azijata hindusi.
Južnoafrička Republika ima 11 zvaničnih jezika od kojih su 2 evropskog porijekla: Engleski i Afrikans (kojim govore bijelci holandskog porijekla), a ostali afričkog. Zulu je afrička etnička grupa od oko 5 miliona ljudi koji većinom žive u provinciji KvaZulu-Natal u Južnoj Africi.
Kultura
urediJužnoafrička Republika je bila domaćin FIFA Svjetskog prvenstva u fudbalu, 2010. godine. To je prvo takvo prvenstvo na afričkom kontinentu.
Relevatni članci
urediReference
uredi- ^ Johannesburg : the elusive metropolis. Sarah Nuttall, Achille Mbembe. Durham: Duke University Press. 2008. ISBN 978-0-8223-8121-1. OCLC 428433302.CS1 održavanje: others (link)
- ^ "Mzansi Ditoliki | Deaf Federation of South Africa". web.archive.org. 16. 1. 2014. Arhivirano s originala 16. 1. 2014. Pristupljeno 26. 6. 2021.CS1 održavanje: bot: nepoznat status originalnog URL-a (link)
Vanjski linkovi
uredi
- Službeni sajt Vlade Južnoafričke Republike
- Južnoafrička Republika na CIA World Factbook
- Južnoafrička Republika na BBC News