1989.
Godine:
◄◄ | ◄ | 1985. | 1986. | 1987. | 1988. | 1989. | 1990. | 1991. | 1992. | 1993. | ► | ►► |
Decenije:
◄ | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | 2010-e | ► |
Vijekovi: |
1989. (MCMLXXXIX) je bila prekretnica u političkoj historiji sa "Revolucijama 1989." koje su okončale komunizam u istočnom bloku Evrope, počevši od Poljske i Mađarske, sa eksperimentima u podjeli vlasti koji su došli do vrhunca otvaranjem Berlinskog zida u novembru, Baršunasta revolucija u Čehoslovačkoj i rušenje komunističke diktature u Rumuniji u decembru; pokret je okončan u decembru 1991. raspadom Sovjetskog Saveza. Revolucije protiv komunističkih vlada u Istočnoj Evropi uglavnom su uspjele, ali je ove godine kineska vlada ugušila proteste na Trgu Tjenanmen 1989. u Pekingu.
Gregorijanski kalendar | 1989 MCMLXXXIX |
Ab Urbe condita | 2742 |
Asirski kalendar | 6739 |
Bahá'í kalendar | 145–146 |
Bengalski kalendar | 1396 |
Berberski kalendar | 2939 |
Budistički kalendar | 2533 |
Burmanski kalendar | 1351 |
Bizantijski kalendar | 7497–7498 |
Kineski kalendar | 戊辰年 (Zemljani Zmaj) 4685 ili 4625 — do — 己巳年 (Zemljani Zmija) 4686 ili 4626 |
Koptski kalendar | 1705–1706 |
Diskordijanski kalendar | 3155 |
Etiopijski kalendar | 1981–1982 |
Hebrejski kalendar | 5749–5750 |
Hinduski kalendari | |
- Vikram Samvat | 2045–2046 |
- Šaka Samvat | 1911–1912 |
- Kali Juga | 5090–5091 |
Holocenski kalendar | 11989 |
Igbo kalendar | 989–990 |
Iranski kalendar | 1367–1368 |
Islamski kalendar | 1409–1410 |
Džuče kalendar | 78 |
Julijanski kalendar | Gregorijanski minus 13 dana |
Korejski kalendar | 4322 |
Minguo kalendar | Tajvan 78 民國78年 |
Tajlandski solarni kalendar | 2532 |
Unixovo vrijeme | 599616000–631151999 |
Bila je to godina prvih brazilskih predsjedničkih izbora u 29 godina, od kraja vojne vlade 1985. godine koja je vladala zemljom više od dvadeset godina, i označila završnu tačku procesa redemokratizacije. F. W. de Klerk je izabran za državnog predsjednika Južne Afrike, a njegov režim je postepeno razbio sistem aparthejda u narednih pet godina, što je kulminiralo izborima 1994. koji su doveli lidera Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mandelu na vlast. Prvi komercijalni provajderi Internet usluga pojavili su se ove godine,[1][2] kao i prvi pisani prijedlog za World Wide Web i prve internetske veze Novog Zelanda, Japana i Australije. Prve bebe rođene nakon preimplantacijske genetske dijagnoze začete su krajem 1989. godine.[3]
Događaji
uredi- Nakon ostavke vlade Branka Mikulića, novi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća, Ante Marković, iznosi svoj ekonomski program: “Program u središtu mora imati čovjeka, njegova prava, njegovu motivaciju. Mora se temeljiti na maksimalnom razvoju sloboda i demokracije, na pluralizmu interesa, pa i političkom pluralizmu, ali i na jedinstvu koje proizlazi iz zajedništva naših naroda i narodnosti”.
- Odnos dinar-marka je sedam prema jedan.
- U Zagrebu osnovano Udruženje za jugoslavensku demokratsku inicijativu (UJDI), a nakon toga i druge političke stranke.
- Konferencija nesvrstanih u Beogradu.
Januar
uredi- 4. januar – Francuz Christian Pollas otkrio asteroid Toutatis
- 16. januar – 18. januar - Rasni nemiri u Overtownu, Miami.
- 10. januar – Kubanske trupe započele povlačenje iz Angole
- 17. januar – Muškarac ubio 5 djece, ranio 30, a zatim izvršio samoubistvo u mjestu Stockton u Kaliforniji.
- 7. januar – Akihito postao car Japana, nakon smrti Hirohita.
- 20. januar – George Herbert Walker Bush naslijedio Ronalda Reagana na mjestu Predsjednika Sjedinjenih Američkih Država.
- 24. januar – Serijski ubica Ted Bundy pogubljen na električnoj stolici.
Februar
uredi- 2. februar – Sovjetski rat u Afganistanu: Posljednja sovjetska vojna kolona napušta Kabul, s kojom je okončana osmogodišnja okupacija.
- 3. februar – Vojnim udarom Alfredo Stroessner, diktator Paragvaja oboren s vlasti.
- 3. februar – Nakon srčanog udara, P.W. Botha se povlači s pozicije šefa partije i predsjednika Južne Afrike.
- 7. februar – Počelo 24. svjetsko prvenstvo u biatlonu u muškoj konkurenciji i 6. prvenstvo u ženskoj konkurenciji, u austrijskom gradu Feistritzu;
- 11. februar – Barbara Clementine Harris je izabrana za prvog ženskog biskupa u Episkopskoj crkvi u SAD-u.
- 14. februar – Firma Union Carbide se složila da plati $470 miliona dolara indijskoj vladi za štetu pričinjenoj 1984. u nesreći koja se desila u Bhopalu.
- 14. februar – Iranski duhovni lider Ruhollah Homeini odobrava Muslimanima ubistvo nad autorom Salman Rushdiejem zbog njegovog romana Satanski stihovi.
- 14. februar – Prvi od 24 satelita GPS-a postavljen u orbitu.
- 15. februar – Sovjetski Savez službeno izjavljuje da su sve ruske trupe napustile Afganistan.
- 20. februar – Albanski rudari u rudniku Trepča zabarikadirali se u rudarska okna,zahtijevajući obustavu najavljenih ustavnih i političkih promena na Kosovu koje su smanjivale autonomiju pokrajine.
- 24. februar – Ajatolah Homeini nudi 3 miliona američkih dolara za smrt Salmana Rushdiea.
- 27. februar – Slovenija daje podršku albanskim rudarima.
- 28. februar – Na mitingu u Beogradu Slobodan Milošević (predsjednik CK SK Srbije) obećao hapšenje najviših kosovskih funkcionara što se kasnije i ostvarilo.
Mart
uredi- 1. mart – Bernska konvencija je ratificirana i stupa na snagu prema SAD-u
- Policijski sat je uveden na Kosovu gdje se nastavljaju protesti na navodnu zastrašenost srpske manjine
- Louis Wade Sullivan počinje svoj mandat kao Američki sekretar za trgovinu, radeći pod američkim predsjednikom George H. W. Bushom
- James D. Watkins počinje svoj mandat kao Američki sekretar za energiju, radeći pod američkim predsjednikom George H. W. Bushom
- Politieke Partij Radicalen, Pacifistisch Socialistische Partij, Communistische Partij Nederland i Evangelische Volks partij udružuju se i formiraju stranku Groenlinks(Zeleno-lijevi)
- 2. mart – 12 zemalja Evropske zajednice dogovorile se o zabrani proizvodnje svih vrsta fluorohlorougljika do kraja godine
- 4. mart – Time, Inc. i Warner Communications objavljuju planove za integraciju, formirajući Time Warner
- Purley željeznička nesreća - 5 mrtvih, 94 ranjenih
- Održani prvi izbori u ACT (Australian Capital Territory-u)
- 7. mart – Iran raskida diplomatske odnose sa Ujedinjenim Kraljevstvom zbog "Satanskih stihova" Salmana Rushdija
- 9. mart – Štrajk prisiljava finansijski loše situisanu kompaniju Eastern Airlines na bankrot
- 14. mart – Kontrola oružja: Američki predsjednik George H. W. Bush zabranjuje uvoz puški za napad
- Kršćanski general Michel Aoun objavljuje "Rat oslobođanja", da bi Libanon očistio od sirijskih snaga i njenih saveznika.
- 15. mart – Hirurg Bimal Ghosh odstranjuje ogroman žučni mjehur težak 10.4 kg u Nacionalnom pomorskom medicinskom centru u Bethesdi, Maryland, SAD
- 18. mart – U Egiptu pronađena mumija stara 4,400 godina u Velikoj piramidi u Gizi
- 20. mart – Australijski premijer Bob Hawke plače na televiziji dok priznaje bračno nevjerstvo
- 23. mart – Stanley Pons i Martin Fleischmann objavljuju hladnu fuziju na Univerzitetu u Utah
- 24. mart – Proljevanje nafte iz Exxon Valdezu: U mjestu Prince William Sound na Aljaski proljeva se iz broda tankera Exxon Valdez 240,000 barela nafte(11 miliona galona) nakon usidravanja
- 27. mart – Prvi slobodni izbori u sovjetskom parlamentu okreću se protiv Komunističke partije
- 28. mart – Odlukama Skupštine Srbije, pokrajinama Vojvodini i Kosovu oduzeta sva prava i ovlaštenja koja su imala po prethodnom srbijanskom Ustavu iz 1974.
April
uredi- 4. april – Richard M. Daley izabran kao gradonačelnik Chicagoa
- 7. april – Sovjetska podmornica Komsomolec potonula u Barencovom moru - 41 mrtvih
- 9. april – Masakar Gruzijske Armije nad demonstratorima Crvene Armije na centralom trgu Tbilisija u toku mirovnog relija; 20 civila ubijeno (većinom mlade žene), veliki broj povrijeđenih. Smatra se da je sovjetska vojska koristila otrovni gas.[4]
- 15. april – Tragedija Hillsborough, jedna od najvećih tragedija evropskog fudbala
- 19. april – Eksplodirao top na američkom vojnom brodu USS Iowa (BB-61) - 47 mrtvih
- 20. april – NATO debatira moderniziranje raketa kratkog dometa; iako su SAD i Velika Britanije za taj poduhvat, zapadnonjemački kancelar Helmut Kohl dobija suglasnost ostalih i poništava odluku
- 21. april – Studenti u Pekingu, Shanghaiu, Xianu i Nanjingu počinju štrajk.
Maj
uredi- 6. maj – Grupa "Riva" s pjesmom “Rock me baby” pobjeđuje na natjecanju za Pjesmu Eurovizije u švicarskom gradu Lausanne.
- 8. maj – Slobodan Milošević izabran za predsjednika Predsjedništva Srbije.
- 23. maj – Emir Kusturica nagrađen u Cannesu za režiju filma “Dom za vešanje”.
Juni
uredi- 1. juni – SkyDome stadion otvoren u Torontu
- 4. juni – Pobjeda Solidarnosti u prvim djelimično slobodnim parlamentarnim izborima u poslijeratnoj Poljskoj izazvali su niz anti-komunističkih revolucija u Istočnoj Evropi.
- Željeznička nesreća: eksplozija prirodnog gasa blizu Ufa, Rusija, ubila je 645 osoba. Nesreća se desila kada su dva voza išli u suprotne smjerove i jedan od njih je bacio varnicu na obližnji odvod prirodnog gasa.
- 8. juni – Kurt Waldheim izabran za predsjednika Austrije.
- 13. juni – Olupina njemačkog ratnog broda Bizmark, koji je potonuo 1941. godine, je pronađena 600 milja zapadno od Bresta, Francuska
- 14. juni – Glumica Zsa Zsa Gabor uhapšena je u Beverly Hillsu nakon što je ošamarila policajca na motoru.[5]
- 22. juni – Uspostavljeni prvi irski fakulteti nakon nezavisnosti 1922 godine. Dublin City University i University of Limerick
- 28. juni – Gazimestan: 600-godišnjica boja na Kosovu. Prisustvuje više od milion ljudi. Centralni govor održao Slobodan Milošević.
Juli
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
August
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Septembar
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Oktobar
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Novembar
uredi- 9. novembar – Istočnonjemačke vlasti ukinule zabranu prelaska iz istočnog u zapadni dio Njemačke i isto veče hiljade građana okupilo se i otpočelo rušenje Berlinskog zida.
- 17. novembar – U eksploziji u rudniku uglja u Aleksincu (Srbija), poginula 92 rudara.
- 22. novembar – U Bejrutu ubijen predsjednik Libana Rene Moawad dok je prolazio kroz grad u svečanoj povorci povodom Dana nezavisnosti. U bombaškom napadu poginulo još 16 osoba.
- 24. novembar – Pod pritiskom masovnih demonstracija u Pragu kompletno rukovodstvo Komunističke partije Čehoslovačke podnijelo ostavke, uključujući generalnog sekretara Miloša Jakeša. Na mjesto generalnog sekretara partije došao Karol Urbanek.
- 28. novembar – Indijski premijer Radživ Gandi dao ostavku poslije poraza na izborima.
Decembar
uredi- 25. decembar – Predsjednik Nicolae Ceauşescu osuđen na smrtnu kaznu, pad komunizma u Rumuniji.
1989. u temama
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Rođeni
uredi- 14. februar – Jurij Tepeš, slovenski skijaš-skakač
- 2. mart – Marcel Hirscher, austrijski alpski skijaš
- 13. mart – Nemanja Košarac, bosanskohercegovački biatlonac
- 18. april – Bojan Bogdanović, hrvatski i bosanskohercegovački profesionalni košarkaš
- 15. maj – Kenneth Gangnes, norveški skijaš-skakač
- 18. juni – Anna Veith (rođ. Fenninger), austrijska alpska skijašica
- 9. juli – Roman Koudelka, češki skijaš-skakač
- 19. juli – Rune Velta, norveški skijaš-skakač
- 23. juli – Daniel Radcliffe, britanski glumac
- 21. august – Judd Trump, engleski snukeraš
- 13. septembar – Thomas Müller, njemački nogometaš
- 1. oktobar – Brie Larson, kanadsko-američka glumica i pjevačica
- 27. oktobar – Marcel Eckardt, njemački snukerski sudija
- 20. novembar – Eduardo Vargas, čileanski nogometaš
- 13. decembar – Taylor Swift, američka pjevačica i tekstopisac
- 26. decembar – Yohan Blake, jamajkanski atletičar
Umrli
uredi- 7. januar – Hirohito, japanski car
- 12. februar – Thomas Bernhard, austrijski pisac
- 27. februar – Konrad Lorenz, austrijski zoolog, etolog i ornitolog
- 26. april – Lucille Ball, američka glumica
- 3. juni – Ruhollah Khomeini, iranski političar i ajatolah
- 19. juni – Betti Alver, estonska pjesnikinja
- 4. juli – Lejla Mammadbegova, azerbejdžanska i sovjetska pilotkinja
- 4. septembar – Georges Simenon, belgijski književnik
- 28. septembar – Ferdinand Marcos, filipinski političar i predsjednik Filipina (od 1965 do 1986)
- 6. oktobar – Bette Davis, američka glumica
- 15. oktobar – Danilo Kiš, ex-jugoslavenski pisac i lektor
- 5. novembar – Adem Čejvan, bosanskohercegovački pozorišni i filmski glumac
- 25. decembar – Nicolae Ceaușescu, predsjednik Rumunije
Reference
uredi- ^ "Company History". Sublime IP. Arhivirano s originala, 10. 8. 2014. Pristupljeno 19. 8. 2014.
- ^ "Wired 7.08: Harmonic Convergence". Wired. Archive.wired.com. 4. 1. 2009. Arhivirano s originala, 21. 4. 2014. Pristupljeno 19. 8. 2014.
- ^ "Genetic Defect Screened Out; Healthy Twins Born". LA Times. Arhivirano s originala, 7. 3. 2016. Pristupljeno 14. 11. 2015.
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 10. 12. 2006. Pristupljeno 7. 12. 2005.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 9. 6. 2007. Pristupljeno 7. 12. 2005.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)