1989.

1989. (MCMLXXXIX) je bila prekretnica u političkoj historiji sa "Revolucijama 1989." koje su okončale komunizam u istočnom bloku Evrope, počevši od Poljske i Mađarske, sa eksperimentima u podjeli vlasti koji su došli do vrhunca otvaranjem Berlinskog zida u novembru, Baršunasta revolucija u Čehoslovačkoj i rušenje komunističke diktature u Rumuniji u decembru; pokret je okončan u decembru 1991. raspadom Sovjetskog Saveza. Revolucije protiv komunističkih vlada u Istočnoj Evropi uglavnom su uspjele, ali je ove godine kineska vlada ugušila proteste na Trgu Tjenanmen 1989. u Pekingu.

Slijeva, u smjeru kazaljke na satu: potres pogađa područje zaljeva San Franciska, ubivši 63 osobe; podnese se prijedlog dokumenta za World Wide Web ; naftni tanker Exxon Valdez se nasukao u zalivu Prince William Sound na Aljasci, uzrokujući veliko izlijevanje nafte; pad Berlinskog zida započinje propast komunizma u istočnoj Evropi i najavljuje ponovno ujedinjenje Nemačke ; Sjedinjene Države napadaju Panamu da svrgnu Manuela Norijegu ; Baltički put je doveo do nezavisnosti baltičkih država Estonije, Letonije i Litvanije od Sovjetskog Saveza; tribine Hillsborough stadiona u Sheffieldu, Yorkshire, gdje se dogodila katastrofa Hillsborough; studenti demonstriraju na trgu Tiananmen u Pekingu; mnogi su ubijeni od strane snaga kineske komunističke partije.

1989. u drugim kalendarima

Gregorijanski kalendar	1989 MCMLXXXIX
Ab Urbe condita	2742
Asirski kalendar	6739
Bahá'í kalendar	145–146
Bengalski kalendar	1396
Berberski kalendar	2939
Budistički kalendar	2533
Burmanski kalendar	1351
Bizantijski kalendar	7497–7498
Kineski kalendar	戊辰年 (Zemljani Zmaj) 4685 ili 4625     — do — 己巳年 (Zemljani Zmija) 4686 ili 4626
Koptski kalendar	1705–1706
Diskordijanski kalendar	3155
Etiopijski kalendar	1981–1982
Hebrejski kalendar	5749–5750
Hinduski kalendari
- Vikram Samvat	2045–2046
- Šaka Samvat	1911–1912
- Kali Juga	5090–5091
Holocenski kalendar	11989
Igbo kalendar	989–990
Iranski kalendar	1367–1368
Islamski kalendar	1409–1410
Džuče kalendar	78
Julijanski kalendar	Gregorijanski minus 13 dana
Korejski kalendar	4322
Minguo kalendar	Tajvan 78 民國78年
Tajlandski solarni kalendar	2532
Unixovo vrijeme	599616000–631151999

Bila je to godina prvih brazilskih predsjedničkih izbora u 29 godina, od kraja vojne vlade 1985. godine koja je vladala zemljom više od dvadeset godina, i označila završnu tačku procesa redemokratizacije. F. W. de Klerk je izabran za državnog predsjednika Južne Afrike, a njegov režim je postepeno razbio sistem aparthejda u narednih pet godina, što je kulminiralo izborima 1994. koji su doveli lidera Afričkog nacionalnog kongresa Nelsona Mandelu na vlast. Prvi komercijalni provajderi Internet usluga pojavili su se ove godine, kao i prvi pisani prijedlog za World Wide Web i prve internetske veze Novog Zelanda, Japana i Australije. Prve bebe rođene nakon preimplantacijske genetske dijagnoze začete su krajem 1989. godine.

Događaji

• Nakon ostavke vlade Branka Mikulića, novi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća, Ante Marković, iznosi svoj ekonomski program: “Program u središtu mora imati čovjeka, njegova prava, njegovu motivaciju. Mora se temeljiti na maksimalnom razvoju sloboda i demokracije, na pluralizmu interesa, pa i političkom pluralizmu, ali i na jedinstvu koje proizlazi iz zajedništva naših naroda i narodnosti”.
• Odnos dinar-marka je sedam prema jedan.
• U Zagrebu osnovano Udruženje za jugoslavensku demokratsku inicijativu (UJDI), a nakon toga i druge političke stranke.
• Konferencija nesvrstanih u Beogradu.

Januar

• 4. januar – Francuz Christian Pollas otkrio asteroid Toutatis
• 16. januar – 18. januar - Rasni nemiri u Overtownu, Miami.
• 10. januar – Kubanske trupe započele povlačenje iz Angole
• 17. januar – Muškarac ubio 5 djece, ranio 30, a zatim izvršio samoubistvo u mjestu Stockton u Kaliforniji.
• 7. januar – Akihito postao car Japana, nakon smrti Hirohita.
• 20. januar – George Herbert Walker Bush naslijedio Ronalda Reagana na mjestu Predsjednika Sjedinjenih Američkih Država.
• 24. januar – Serijski ubica Ted Bundy pogubljen na električnoj stolici.

Februar

• 2. februar – Sovjetski rat u Afganistanu: Posljednja sovjetska vojna kolona napušta Kabul, s kojom je okončana osmogodišnja okupacija.
• 3. februar – Vojnim udarom Alfredo Stroessner, diktator Paragvaja oboren s vlasti.
  • 3. februar – Nakon srčanog udara, P.W. Botha se povlači s pozicije šefa partije i predsjednika Južne Afrike.
• 7. februar – Počelo 24. svjetsko prvenstvo u biatlonu u muškoj konkurenciji i 6. prvenstvo u ženskoj konkurenciji, u austrijskom gradu Feistritzu;
• 11. februar – Barbara Clementine Harris je izabrana za prvog ženskog biskupa u Episkopskoj crkvi u SAD-u.
• 14. februar – Firma Union Carbide se složila da plati $470 miliona dolara indijskoj vladi za štetu pričinjenoj 1984. u nesreći koja se desila u Bhopalu.
  • 14. februar – Iranski duhovni lider Ruhollah Homeini odobrava Muslimanima ubistvo nad autorom Salman Rushdiejem zbog njegovog romana Satanski stihovi.
  • 14. februar – Prvi od 24 satelita GPS-a postavljen u orbitu.
• 15. februar – Sovjetski Savez službeno izjavljuje da su sve ruske trupe napustile Afganistan.
• 20. februar – Albanski rudari u rudniku Trepča zabarikadirali se u rudarska okna,zahtijevajući obustavu najavljenih ustavnih i političkih promena na Kosovu koje su smanjivale autonomiju pokrajine.
• 24. februar – Ajatolah Homeini nudi 3 miliona američkih dolara za smrt Salmana Rushdiea.
• 27. februar – Slovenija daje podršku albanskim rudarima.
• 28. februar – Na mitingu u Beogradu Slobodan Milošević (predsjednik CK SK Srbije) obećao hapšenje najviših kosovskih funkcionara što se kasnije i ostvarilo.

Mart

The Exxon Valdez

• 1. mart – Bernska konvencija je ratificirana i stupa na snagu prema SAD-u
  • Policijski sat je uveden na Kosovu gdje se nastavljaju protesti na navodnu zastrašenost srpske manjine
  • Louis Wade Sullivan počinje svoj mandat kao Američki sekretar za trgovinu, radeći pod američkim predsjednikom George H. W. Bushom
  • James D. Watkins počinje svoj mandat kao Američki sekretar za energiju, radeći pod američkim predsjednikom George H. W. Bushom
  • Politieke Partij Radicalen, Pacifistisch Socialistische Partij, Communistische Partij Nederland i Evangelische Volks partij udružuju se i formiraju stranku Groenlinks(Zeleno-lijevi)
• 2. mart – 12 zemalja Evropske zajednice dogovorile se o zabrani proizvodnje svih vrsta fluorohlorougljika do kraja godine
• 4. mart – Time, Inc. i Warner Communications objavljuju planove za integraciju, formirajući Time Warner
  • Purley željeznička nesreća - 5 mrtvih, 94 ranjenih
  • Održani prvi izbori u ACT (Australian Capital Territory-u)
• 7. mart – Iran raskida diplomatske odnose sa Ujedinjenim Kraljevstvom zbog "Satanskih stihova" Salmana Rushdija
• 9. mart – Štrajk prisiljava finansijski loše situisanu kompaniju Eastern Airlines na bankrot
• 14. mart – Kontrola oružja: Američki predsjednik George H. W. Bush zabranjuje uvoz puški za napad
  • Kršćanski general Michel Aoun objavljuje "Rat oslobođanja", da bi Libanon očistio od sirijskih snaga i njenih saveznika.
• 15. mart – Hirurg Bimal Ghosh odstranjuje ogroman žučni mjehur težak 10.4 kg u Nacionalnom pomorskom medicinskom centru u Bethesdi, Maryland, SAD
• 18. mart – U Egiptu pronađena mumija stara 4,400 godina u Velikoj piramidi u Gizi
• 20. mart – Australijski premijer Bob Hawke plače na televiziji dok priznaje bračno nevjerstvo
• 23. mart – Stanley Pons i Martin Fleischmann objavljuju hladnu fuziju na Univerzitetu u Utah
  • Asteroid širok 300 m promašuje Zemlju za 500,000 km
• 24. mart – Proljevanje nafte iz Exxon Valdezu: U mjestu Prince William Sound na Aljaski proljeva se iz broda tankera Exxon Valdez 240,000 barela nafte(11 miliona galona) nakon usidravanja
• 27. mart – Prvi slobodni izbori u sovjetskom parlamentu okreću se protiv Komunističke partije
• 28. mart – Odlukama Skupštine Srbije, pokrajinama Vojvodini i Kosovu oduzeta sva prava i ovlaštenja koja su imala po prethodnom srbijanskom Ustavu iz 1974.

April

• 4. april – Richard M. Daley izabran kao gradonačelnik Chicagoa
• 7. april – Sovjetska podmornica Komsomolec potonula u Barencovom moru - 41 mrtvih
• 9. april – Masakar Gruzijske Armije nad demonstratorima Crvene Armije na centralom trgu Tbilisija u toku mirovnog relija; 20 civila ubijeno (većinom mlade žene), veliki broj povrijeđenih. Smatra se da je sovjetska vojska koristila otrovni gas.
• 15. april – Tragedija Hillsborough, jedna od najvećih tragedija evropskog fudbala
• 19. april – Eksplodirao top na američkom vojnom brodu USS Iowa (BB-61) - 47 mrtvih
• 20. april – NATO debatira moderniziranje raketa kratkog dometa; iako su SAD i Velika Britanije za taj poduhvat, zapadnonjemački kancelar Helmut Kohl dobija suglasnost ostalih i poništava odluku
• 21. april – Studenti u Pekingu, Shanghaiu, Xianu i Nanjingu počinju štrajk.

Maj

• 6. maj – Grupa "Riva" s pjesmom “Rock me baby” pobjeđuje na natjecanju za Pjesmu Eurovizije u švicarskom gradu Lausanne.
• 8. maj – Slobodan Milošević izabran za predsjednika Predsjedništva Srbije.
• 23. maj – Emir Kusturica nagrađen u Cannesu za režiju filma “Dom za vešanje”.

Juni

• 1. juni – SkyDome stadion otvoren u Torontu
• 4. juni – Pobjeda Solidarnosti u prvim djelimično slobodnim parlamentarnim izborima u poslijeratnoj Poljskoj izazvali su niz anti-komunističkih revolucija u Istočnoj Evropi.
  • Željeznička nesreća: eksplozija prirodnog gasa blizu Ufa, Rusija, ubila je 645 osoba. Nesreća se desila kada su dva voza išli u suprotne smjerove i jedan od njih je bacio varnicu na obližnji odvod prirodnog gasa.
• 8. juni – Kurt Waldheim izabran za predsjednika Austrije.
• 13. juni – Olupina njemačkog ratnog broda Bizmark, koji je potonuo 1941. godine, je pronađena 600 milja zapadno od Bresta, Francuska
• 14. juni – Glumica Zsa Zsa Gabor uhapšena je u Beverly Hillsu nakon što je ošamarila policajca na motoru.
• 22. juni – Uspostavljeni prvi irski fakulteti nakon nezavisnosti 1922 godine. Dublin City University i University of Limerick
• 28. juni – Gazimestan: 600-godišnjica boja na Kosovu. Prisustvuje više od milion ljudi. Centralni govor održao Slobodan Milošević.

Novembar

• 9. novembar – Istočnonjemačke vlasti ukinule zabranu prelaska iz istočnog u zapadni dio Njemačke i isto veče hiljade građana okupilo se i otpočelo rušenje Berlinskog zida.
• 17. novembar – U eksploziji u rudniku uglja u Aleksincu (Srbija), poginula 92 rudara.
• 22. novembar – U Bejrutu ubijen predsjednik Libana Rene Moawad dok je prolazio kroz grad u svečanoj povorci povodom Dana nezavisnosti. U bombaškom napadu poginulo još 16 osoba.
• 24. novembar – Pod pritiskom masovnih demonstracija u Pragu kompletno rukovodstvo Komunističke partije Čehoslovačke podnijelo ostavke, uključujući generalnog sekretara Miloša Jakeša. Na mjesto generalnog sekretara partije došao Karol Urbanek.
• 28. novembar – Indijski premijer Radživ Gandi dao ostavku poslije poraza na izborima.

Decembar

• 25. decembar – Predsjednik Nicolae Ceauşescu osuđen na smrtnu kaznu, pad komunizma u Rumuniji.

Rođeni

• 14. februar – Jurij Tepeš, slovenski skijaš-skakač
• 2. mart – Marcel Hirscher, austrijski alpski skijaš
• 13. mart – Nemanja Košarac, bosanskohercegovački biatlonac
• 18. april – Bojan Bogdanović, hrvatski i bosanskohercegovački profesionalni košarkaš
• 15. maj – Kenneth Gangnes, norveški skijaš-skakač
• 18. juni – Anna Veith (rođ. Fenninger), austrijska alpska skijašica
• 9. juli – Roman Koudelka, češki skijaš-skakač
• 19. juli – Rune Velta, norveški skijaš-skakač
• 23. juli – Daniel Radcliffe, britanski glumac
• 21. august – Judd Trump, engleski snukeraš
• 13. septembar – Thomas Müller, njemački nogometaš
• 1. oktobar – Brie Larson, kanadsko-američka glumica i pjevačica
• 27. oktobar – Marcel Eckardt, njemački snukerski sudija
• 20. novembar – Eduardo Vargas, čileanski nogometaš
• 13. decembar – Taylor Swift, američka pjevačica i tekstopisac
• 26. decembar – Yohan Blake, jamajkanski atletičar

Umrli

• 7. januar – Hirohito, japanski car
• 12. februar – Thomas Bernhard, austrijski pisac
• 27. februar – Konrad Lorenz, austrijski zoolog, etolog i ornitolog
• 26. april – Lucille Ball, američka glumica
• 3. juni – Ruhollah Khomeini, iranski političar i ajatolah
• 19. juni – Betti Alver, estonska pjesnikinja
• 4. juli – Lejla Mammadbegova, azerbejdžanska i sovjetska pilotkinja
• 4. septembar – Georges Simenon, belgijski književnik
• 28. septembar – Ferdinand Marcos, filipinski političar i predsjednik Filipina (od 1965 do 1986)
• 6. oktobar – Bette Davis, američka glumica
• 15. oktobar – Danilo Kiš, ex-jugoslavenski pisac i lektor
• 5. novembar – Adem Čejvan, bosanskohercegovački pozorišni i filmski glumac
• 25. decembar – Nicolae Ceaușescu, predsjednik Rumunije

Nobelove nagrade

• Fizika
  • Norman F Ramsey, USA
  • Hans G Dehmelt, USA
  • Wolfgang Paul, Njemačka
• Hemija
  • Sidney Altman, USA / Kanada
  • Thomas R Cech, USA
• Medicina
  • J Michael Bishop, USA
  • Harold E Varmus, USA
• Literatura
  • Camilo José Cela, Španija
• Mir
  • Dalai Lama (Tenzin Gyatso), Tibet
• Ekonomija
  • Trygve Haavelmo, Norveška