Troskok
Troskok je atletska disciplina skakanja u dalj sa zaletom ili bez njega slična skoku u dalj, ali se izvodi u tri uzastopna skoka, tj. odskokom, korakom i skokom. Odskok i prvi korak izvode se na istoj nozi. Ovo je zahtjevna disciplina i samo istinski šampioni postižu dobre rezultate. Porijeklo vuče od antičkih Olimpijskih igara, a na modernim Igrama održava se od samog njihovog početka (1896).
Atletika Troskok | |
---|---|
Muški rekord(i) | |
Svjetski | Jonathan Edwards 18,29 m (1995) |
Olimpijski | Kenny Harrison 18,09 m (1996) |
Ženski rekord(i) | |
Svjetski | Yulimar Rojas 15,74 m (d) (2022) |
Olimpijski | Yulimar Rojas 15,67 m (2021) |
Svjetske rekorde drže Britanac Jonathan Edwards (18,29 m), odnosno Venecuelka Yulimar Rojas (15,74 m). Muški rekord postavljen je na Svjetskom prvenstvu 1995. u Göteborgu, a ženski na Svjetskom dvoranskom prvenstvu 2022. u Beogradu.
Historija
urediU starom vijeku, u Grčkoj, postizani su skokovi duži od 16 m, pa se pretpostavlja da se taj rezultat odnosio na zbir tri uzastopna skoka. Godine 1465. u Zürichu je nagrađen takmičar koji je pobijedio u troskoku, ali nedostaju podaci o samom takmičenju.
U Irskoj se u 19. stoljeću troskok ubrajao u narodni sport, a izvodio se skakanjem na jednoj nozi. Tim načinom Irac Shenahan 1888. postigao je rezultat 15,25 m, koji je dugo bio svjetski rekord.
Uz ovaj irski način u Engleskoj je u 19. stoljeću primjenjivan način koji se zasnivao na naizmjeničnoj promjeni nogu, npr., lijeva-desna-lijeva.
Pravilima Međunarodnog atletskog saveza (IAAF) dozvoljena su dva odraza istom nogom, a treći drugom (desna-desna-lijeva ili lijeva-lijeva-desna).
Troskok je bio uključen u program prvih Olimpijskih igara 1896. u Atini. Na sljedećim igrama u Parizu 1900. i St. Louisu 1904. takmičari su skakali i iz mjesta (bez zaleta).
Koristeći se iskustvom i tehnikom ranijih skakača, Amerikanac irskog porijekla Dan Ahearn uveo je skraćeni korak za drugi skok, čime je postigao aktivno djelovanje odrazne noge. To je bio početak tzv. udarne tehnike, kojom je Ahearn 1909. skočio 15,52 m. Između 1909. i 1924. najveći napredak u troskoku postignut je u skandinavskim zemljama i Australiji. Tamošnji takmičari produžili su prvi korak.
Između 1924. i 1939. najbolji su u troskoku bili Japanci, koji su dali trojicu svjetskih rekordera i olimpijskih pobjednika: Mikio Oda (15,21 m), Chuhei Nambu (15,72 m) i Naoto Tojima (16,00 m).
Nakon 1945. vodili su Brazilac Adhemar da Silva (16,00 m – 1950. do 16,56 m – 1955) i sovjetski troskokaši Leonid Ščerbakov (16,23 m – 1953) i Oleg Fedosjejev (16,70 m – 1959). Poljak Józef Szmidt, kao izvanredan trkač na 100 m, kvalitetnim izvođenjem svoje trkačke tehnike prvi je uspio preskočiti 17 m (17,03 m) 1960.
Troskok u muškoj konkurenciji bio je u programu svih atletskih takmičenja od početaka moderne atletike. Troskok za žene uključen je tek 1990. na Evropskom dvoranskom prvenstvu, a zatim na Svjetskom prvenstvu 1993. i Olimpijskim igrama 1996.
Tehnika
urediTakmičar sprinta zaletištem do oznake za odraz, od koje se troskok mjeri. Oznaka je obično komad drveta ili nekog sličnog materijala ukopan u zaletište ili pravougaonik obojen na njemu. Na modernim takmičenjima na rub daske udaljeniji od takmičara, tj. liniju odraza stavlja se traka od plastelina ili gline, koja bilježi kad takmičar "prestupi", tj. kad se odrazi iza te linije. Troskok ima tri faze: odskok, korak i skok, a one se izvode u jednoj kontinuiranoj sekvenci.
Odskok počinje tako što se takmičar odrazi s daske na jednoj nozi, koja će u svrhu objašnjenja biti desna. Cilj prve faze jest iskok, s fokusiranjem impulsa prema naprijed. Faza doskoka u odskoku vrlo je aktivna i uključuje snažnu "kočionu" akciju desne noge prema unazad, s tim da péta odrazne (desne) noge prva dodiruje stazu. Taj doskok ujedno je i početak faze koraka, u kojoj takmičar iskorištava impuls desne noge kako bi trenutno izveo snažan skok prema naprijed i prema gore; lijeva noga potpomaže taj odraz snagom akumuliranom savijanjem u kuku. To dovodi do poznate troskokaške pozicije u zraku s desnom nogom otraga savijenom u koljenu i lijevom nogom koja je sad naprijed i savijena u kuku i koljenu. Takmičar drži taj položaj što duže može prije nego što ispruži koljeno prednje, lijeve noge i odmah zatim počne izvoditi snažnu kretnju čitave lijeve noge prema unazad, ponovo doskačući na stazu s jakom kočionom akcijom. Doskok koraka počinje posljednju fazu, skok, u kojoj takmičar koristi silu iz lijeve noge da se ponovo odrazi. Ta faza vrlo je slična skoku u dalj iako do nje većina takmičara izgubi previše brzine da bi mogli izvesti potpuni trzaj i većina njih koristi "viseću" tehniku ili tehniku "jedrenja". Pri doskoku u jamu s pijeskom takmičar treba izbjegavati "sjedanje unazad" pri doskoku ili da mu bilo koja ruka ostane iza stopalâ. Jama s pijeskom obično počinje 13 m od odrazne daske u međunarodnim takmičenjima za muškarce ili 11 m od daske u međunarodnim takmičenjima za žene ili klupskim takmičenjima za muškarce. Svaka faza troskoka trebala bi postajati progresivno viša i trebao bi postojati pravilan ritam prilikom triju doskoka.
Prekršaj, poznat i kao "prestup", dešava se kad takmičar prekorači liniju odraza, potpuno promaši jamu s pijeskom, ne koristi ispravan redoslijed nogu tokom faza ili ne izvede skok u zadanom vremenu (koje obično iznosi 90 sekundi). Kad takmičar prestupi, sudija podiže crvenu zastavicu i sljedeći takmičar dolazi na zaletište.
Rekordi
urediNa otvorenom
urediRegija | Muški | Ženski | ||
---|---|---|---|---|
Dužina (m) | Takmičar | Dužina (m) | Takmičarka | |
Svijet | 18,29 | Jonathan Edwards | 15,74 (d) | Yulimar Rojas |
Kontinentalni rekordi | ||||
Afrika | 18,07 | Hugues Fabrice Zango | 15,39 | Françoise Mbango Etone |
Azija | 17,59 | Yanxi Li | 15,25 | Olga Ripakova |
Evropa | 18,29 | Jonathan Edwards | 15,50 | Inesa Kravec |
Sjeverna i Srednja Amerika i Karibi |
18,21 | Christian Taylor | 15,29 | Yamilé Aldama |
Okeanija | 17,46 | Ken Lorraway | 14,04 | Nicole Mladenis |
Južna Amerika | 17,90 | Jadel Gregório | 15,74 (d) | Yulimar Rojas |
Najboljih 10
urediMuškarci
urediNa otvorenom
urediNapomena: Ovo je top 10 troskokaša svih vremena, ne top 10 troskoka. Ostali legalni skokovi takmičara na ovom spisku koji su duži od najkraćeg skoka na ovom spisku navedeni su ispod tabele.
Plasman | Dužina | Vjetar (m/s) | Takmičar | Mjesto | Datum | Ref. |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | 18,29 | 1,3 | Jonathan Edwards (VB) | Göteborg | 7. 8. 1995. | |
2. | 18,21 | 0,2 | Christian Taylor (SAD) | Peking | 27. 8. 2015. | [7] |
3. | 18,14 | 0,4 | Will Claye (SAD) | Long Beach | 29. 6. 2019. | [8] |
4. | 18,09 | −0,4 | Kenny Harrison (SAD) | Atlanta | 27. 7. 1996. | |
5. | 18,08 | 0,0 | Pedro Pichardo (POR) | Havana | 28. 5. 2015. | [9] |
6. | 18,04 | 0,3 | Teddy Tamgho (FRA) | Moskva | 18. 8. 2013. | |
7. | 17,97 | 1,5 | Willie Banks (SAD) | Indianapolis | 16. 6. 1985. | |
8. | 17,92 | 1,6 | Hristo Markov (BUG) | Rim | 31. 8. 1987. | |
1,9 | James Beckford (JAM) | Odessa | 20. 5. 1995. | |||
10. | 17,90 | 0,4 | Jadel Gregório (BRA) | Belém | 20. 5. 2007. | |
1,0 | Vladimir Inozemcev (SSSR) | Bratislava | 20. 6. 1990. |
- Napomene
- Edwards također ima legalne troskoke od 18,16 (1995), 18,01 (1998), 18,00 (1995), 17,99 (1998), 17,98 (1995), 17,92 (2001), 17,88 (1996), 17,86 (2002) i 17,82 (1996). Dva najduža troskoka uz pomoć vjetra (18,43, +2,4 m/s; 18,39, +3,9 m/s – oba 25. juna 1995) također je izveo Edwards.
- Pichardo također ima legalne troskoke od 18,06 (2015), 17,99 (2015), 17,98 (2021), 17,96 (2015), 17,95 (2018), 17,94 (2015), 17,93 (2015), 17,92 (2021), 17,85 (2015), 17,79 (2015) i 17,76 (2014).
- Taylor također ima legalne troskoke od 18,11 (2017), 18,06 (2015), 18,04 (2015), 18,02 (2015), 17,96 (2011), 17,92 (2019), 17,86 (2016, 2019), 17,82 (2019), 17,82 (2019), 17,81 (2012, 2018), 17,80 (2016), 17,78 (2016), 17,77 (2016), 17,76 (2015, 2016, 2019) i 17,75 (2015).
- Tamgho također ima legalne troskoke od 17,98 (2010), 17,92 (2011 – dvorana), 17,91 (2011 – dvorana), 17,91 (2011), 17,90 (2010 – dvorana) i 17,84 (2010).
- Claye također ima legalne troskoke od 18,06 (2019), 17,91 (2017), 17,82 (2017), 17,79 (2017), 17,76 (2016, 2017) i 17,75 (2014, 2019).
- Harrison također ima legalne troskoke od 17,99 i 17,93.
U dvorani
urediDužina | Takmičar | Mjesto | Datum |
---|---|---|---|
18,07 | Hugues Fabrice Zango | Aubière | 16. 1. 2021. |
17,92 | Teddy Tamgho | Pariz | 6. 3. 2011. |
17,83 | Aliecer Urrutia | Sindelfingen | 1. 3. 1997. |
17,83 | Christian Olsson | Budimpešta | 7. 3. 2004. |
17,77 | Leonid Vološin | Grenoble | 2. 2. 1994. |
17,76 | Mike Conley | New York City | 22. 2. 1987. |
17,75 | Phillips Idowu | Valencia | 9. 3. 2008. |
17,74 | Marian Oprea | Bukurešt | 18. 2. 2006. |
17,73 | Fabrizio Donato | Pariz | 6. 3. 2011. |
17,73 | Walter Davis | Moskva | 12. 3. 2006. |
Žene
urediNa otvorenom
urediDužina | Vjetar | Takmičarka | Mjesto | Datum |
---|---|---|---|---|
15,67 | 0,7 | Yulimar Rojas | Tokio | 1. 8. 2021. |
15,50 | 0,9 | Inesa Kravec | Göteborg | 10. 8. 1995. |
15,39 | 0,5 | Françoise Mbango Etone | Peking | 17. 8. 2008. |
15,34 | -0,5 | Tatjana Lebedjeva | Heraklion | 4. 7. 2004. |
15,32 | 0,9 | Hrysopiyi Devetzi | Atina | 21. 8. 2004. |
15,31 | 0,0 | Caterine Ibargüen | Monako | 18. 7. 2014. |
15,29 | 0,3 | Yamilé Aldama | Rim | 11. 7. 2003. |
15,28 | 0,9 | Yargelis Savigne | Osaka | 31. 8. 2007. |
15,25 | 1,7 | Olga Ripakova | Split | 4. 9. 2010. |
15,20 | 0,0 | Šárka Kašpárková | Atina | 4. 8. 1997. |
15,20 | -0,3 | Tereza Marinova | Sydney | 24. 9. 2000. |
- Napomene
- Rojas također ima legalne troskoke od 15,42 (2021), 15,41 (2019, 2021), 15,39 (2022), 15,31 (2021), 15,27 (2021), 15,25 (2021), 15,24 (2022), 15,11 (2019), 15,06 (2019) i 15,05 (2019).
- Lebedjeva također ima legalne troskoke od 15,33 (2004), 15,32 (2000), 15,25 (2001), 15,23 (2004, 2006) i 15,18 (2003).
- Kravec također ima legalan troskok od 15,33 (1996).
- Mbango Etone također ima legalne troskoke od 15,30 (2004) i 15,19 (2003).
- Aldama također ima legalne troskoke od 15,28, 15,27 i 15,21.
- Devetzi također ima legalne troskoke od 15,25 (2004), 15,05 (2006) i 15,04 (2006), a poništeni su joj rezultati od 2007. pa nadalje zbog dopinga.
- Ibargüen također ima legalne troskoke od 15,17 (2016) i 15,04 (2016).
U dvorani
urediPlasman | Dužina | Takmičarka | Mjesto | Datum |
---|---|---|---|---|
1. | 15,74 | Yulimar Rojas (VEN) | Beograd | 20. 3. 2022. |
2. | 15,36 | Tatjana Lebedjeva (RUS) | Budimpešta | 6. 3. 2004. |
3. | 15,16 | Ashia Hansen (VB) | Valencia | 28. 2. 1998. |
4. | 15,14 | Olga Ripakova (KAZ) | Doha | 13. 3. 2010. |
5. | 15,08 | Marija Šestak (SLO) | Peanía | 13. 2. 2008. |
6. | 15,05 | Yargelis Savigne (KUB) | Valencia | 8. 3. 2008. |
7. | 15,03 | Jolanda Čen (RUS) | Barcelona | 11. 3. 1995. |
8. | 15,01 | Ina Lasovska (RUS) | Pariz | 8. 3. 1997. |
9. | 15,00 | Hrysopiyi Devetzi (GRČ) | Valencia | 8. 3. 2008. |
10. | 14,94 | Iva Prandževa (BUG) | Maebashi | 7. 3. 1999. |
Cristina Nicolau (RUM) | Bukurešt | 5. 2. 2000. | ||
Oksana Udmurtova (RUS) | Tartu | 20. 2. 2008. |
Najbolji rezultati sezone
uredi(Napomena: oznaka "A" pokraj rezultata znači da je postignut na većoj nadmorskoj visini.)
Muškarci
urediŽene
uredi- "d" označava skok u dvorani
Ostali poznati troskokaši
urediReference
uredi- ^ Men's Outdoor Triple Jump Records, IAAF; pristupljeno: 25. 1. 2014.
- ^ Women's Outdoor Triple Jump Records, IAAF; pristupljeno 25. 1. 2014.
- ^ Triple Jump - men - senior - outdoor, IAAF; pristupljeno: 25. 1. 2014.
- ^ Triple Jump - women - senior - outdoor, IAAF; pristupljeno: 25. 1. 2014.
- ^ Triple Jump - men - senior - indoor, IAAF; pristupljeno: 25. 1. 2014.
- ^ Triple Jump - women - senior - indoor, IAAF; pristupljeno: 25. 1. 2014.
- ^ "Triple Jump Results" (PDF). IAAF. 27. 8. 2015. Pristupljeno 27. 8. 2015.
- ^ John Mulkeen (30. 6. 2019). "Claye moves to third on world all-time triple jump list with 18.14m". IAAF. Pristupljeno 17. 7. 2019.
- ^ Javier Clavelo Robinson; Phil Minshull (29. 5. 2015). "Pichardo triple jumps 18.08m in Havana". IAAF. Pristupljeno 30. 5. 2015.
Vanjski linkovi
uredi- Troskok na IAAF-ovoj stranici