Wikipedia

Agatha Christie

engleska književnica kriminalističkih romana

Agatha Mary Clarissa Christie (15. septembar 1890 – 12. januar 1976) bila je britanska književnica kriminalističkih romana i pisac kratkih priča. Pisala je i ljubavne romane pod pseudonimom Mary Westmacott ali je najpoznatija po zbirci od 66 detektivska romana kao i zbirci od 14 kratkih priča koje je objavila pod svojim imenom. Glavna tema najvećeg broja njenih detektivskih romana je ustvari istraga naizgled nemogućih slučajeva koju koju pokušavaju rasvijetliti njeni likovi kao što su: Hercule Poirot, Gospođica Marple Tommy i Tuppence i dr. Autor je i najduže neprekidno igrane drame na svijetu, Mišolovke.[1] Rođena u bogatoj porodici gornje srednje klase u Torquayu, u engleskoj grofoviji Devon, Agatha je služila u bolnici tokom Prvog svjetskog rata, prije nego što se udala i zasnovala porodicu u Londonu. Bila je neuspješna na početku svoje književne karijere ali je izdavačka kuća The Bodley Head 1920. objavila njen roman Misteriozna afera u Stylesu (engleski: The Mysterious Affair at Styles) sa Herculeom Poirotom. Time je pokrenuta njena blistava književna karijera. Guinnessova knjiga rekorda navodi agathu Christie kao najprodavanijeg pisca svih vremena. Njeni romani su prodati u otprilike 4 milijarde primjeraka.[2] Prema Index Translationumu, Christie je najčešće prevođeni autor – nakon što su njena djela prevedena na najmanje 103 različita jezika.

Agatha Christie
Britanska književnica
Rođenje (1890-09-15) 15. septembar 1890.
Torquay, Devon, Engleska
Smrt12. januar 1976(1976-01-12) (85 godina)
Winterbrook, Oxfordshire, Engleska
ZanimanjeKnjiževnica

Roman Deset malih crnaca (Ten Little Niggers ili And Then There Were None) njen je najprodavaniji roman, prodan u oko 100 miliona kopija.[3] Njen roman Ubistvo Rogera Ackroyda je 2013. proglašen najboljim kriminalističkim romanom ikada napisanim od strane 600 pisaca Udruženja pisaca kriminalističkih romana.[4]

Biografija

uredi
 
Agatha Christie kao djevojka (nepoznat datum)

Rođena je 15. septembra 1890. kao Mary Clarissa Miller u Torquayu u engleskoj grofoviji Devon.[5] Svoje djetinjstvo je opisala kao "vrlo sretno",[6] te je od najranije mladosti bila okružena nizom jakih i nezavisnih žena. Djetinstvo je provodila naizmjenično između porodične kuće u Devonshireu, bakine kuće u Ealingu, u zapadnom Londonu ili dijelova južne Evrope gdje je njena porodica provodila praznike tokom zime.[5]

Prvi se put udala, nesretno, godine 1914. za narednika Archibalda Christieja, pilota Kraljevskog zračnog korpusa. Imali su jednu kćer, Rosalind, a razveli su se 1928.

Za vrijeme prvog svjetskog rata radila je u bolnici, a zatim u ljekarni. To je utjecalo i na njena djela: mnoga umorstva izvršena su otrovom.

U decembru 1926. nestala je na 11 dana, što je prouzročilo uzbunu u ondašnjim medijima. Njen automobil pronađen je u krednoj jami. Konačno je nađena u hotelu u mjestu Harrogate, gdje je izjavila da je nestala zbog amneziije uzrokovane živčanim slomom radi majčine smrti i suprugovog priznanja bračne nevjere. Mišljenja su i do danas podjeljena o tome je li se radilo o reklamnom triku. Ovaj je incident prikazan u filmu Agatha iz 1979. u kojem je Agathu Christie tumačila Vanessa Redgrave.

Godine 1930. Christie se ponovno udala (unatoč razvodu) za katolika Sir Maxa Mallowana, britanskog arheologa 14 godina mlađeg od nje. Putovanja s njim poslužila su joj kao inspiracija za knjige s radnjom na Bliskom Istoku. Druga djela (kao Ten Little Indians) smjestila je u okolinu Torquaya, Devonshire gdje je rođena.

Godine 1970. odlikovana je redom Britanskog Imperija i mogla je nositi titulu Dame (ženski ekvivalent Sira).

Agatha Christie preminula je 12. januara 1976. u 85. godini života. Njeno jedno dijete, Rosalind Hicks preminula je 28. oktobra 2004. također u 85. godini života. Unuk Matthew Pickard sada ima autorsko pravo na njena djela.

 
Nadgrobni spomenik Agathi Christie

Dva njena romana napisana u usponu karijere objavljena su tek nakon smrti: posljednji slučajevi Miss Marple i Herculea Poirota. U Poirotovom posljednjem slučaju u djelu „Zavjesa“ (Curtain) slavni detektiv umire; Christie je u svom dnevniku objasnila da ga je uvijek smatrala nepodnošljivim. Za razliku od toga, voljela je Miss Marple, koju je stvorila prema liku svoje bake, pa je u zadnjem slučaju Sleeping Murder nije ubila nego poslala u penziju na selo.

Uspjeh njenih djela

uredi

Agatha Christie je najpoznatiji autor kriminalističkih romana u svijetu i najprodavaniji autor uz Shakespearea. Njene knjige prodane su u više od milijardu primjeraka na engleskom jeziku, i više od milijardu primjeraka na 45 drugih svjetskih jezika (do 2003). Primjer njenog uspjeha je prvo mjesto na ljestvici najprodavanijih autora svih vremena u Francuskoj s preko 40 miliona primjeraka na francuskom (do 2003), gdje joj je najbliži konkurent s oko 22 miliona primjerka Émile Zola.

Njena predstava Mišolovka (The Mousetrap) drži rekord najdužeg prikazivanja u Londonu. Prvi je put prikazana u Ambassadors Theatreu 25. novembra 1952., a prikazuje se i u 2005. Ukupno je odigrano više od 20.000 predstava.

Agatha Christie napisala je preko osamdeset romana i drama, uglavnom detektivskih. U mnogima od njih pojavljuju se njeni najpoznatiji likovi, Hercule Poirot i Miss Marple. Iako se voljela poigravati s konvencijama žanra – jedno od njenih ranijih djela, Ubistvo Rogera Ackroyda, sadržava potpuni obrat na kraju – uvijek je u knjige postavljala tragove prema kojima su čitaoci mogli i sami otkriti počinioca.

Većina njenih knjiga i kratkih priča adaptirana je u filmove, neke i više puta (Smrt u Orient Expressu, Smrt na Nilu, U 4.50 s Paddingtona). Britanska televizija BBC napravila je radijske i televizijske verzije mnogih priča o Poirotu i Miss Marple, a Granada Television je producirala detektivski serijal u kojem Poirota glumi David Suchet, možda najpoznatiji savremenoj publici. Japanska televizija NHK (Nippon Housou Kyoukai) koristila je Poirota i Miss Marple u anime seriji Agatha Christie's Great Detectives Poirot and Marple kao crtane likove. U seriji se pojavljuju i novi likovi: Mabel, kći Raymonda Westa, nećaka gospođice Marple i pisca krimića, te Mabelina patka Oliver.

Bibliografija i ostala djela

uredi

Djela

uredi

Ko-autorska djela:

Charles Osborne ju je koristio u djelima kao:

Pisala kao Mary Westmacott:

Scenske izvedbe:

Radio Izvedbe:

Televizijske izvedbe :

Adapcije filmova sa likovima Agathe Christie

uredi

Već 77 godina snimaju se filmovi sa likovima Agathe Christie, i ovo je njihov spisak:

Filmovi sa likovima Agathe Christie

uredi

Videoigre sa likovima Agathe Christie

uredi

Reference

uredi
  1. ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 26. 6. 2012. Pristupljeno 10. 4. 2014.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
  2. ^ http://variety.com/2000/voices/columns/agatha-christie-gets-a-clue-for-filmmakers-1117776459/
  3. ^ https://archive.today/20120525101356/entertainment.howstuffworks.com/21-best-selling-books-of-all-time.htm
  4. ^ http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/news/agatha-christies-the-murder-of-roger-ackroyd-voted-best-crime-novel-ever-8923395.html
  5. ^ a b Morgan 1984.
  6. ^ Mallowan 1990.

Literatura

uredi
  • Morgan, Janet P (1984), Agatha Christie: a biography, London: Collins

Vanjski linkovi

uredi
 
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Agatha Christie


Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Agatha_Christie&oldid=3541042"