Republika Srpska
Republika Srpska jest, prema Dejtonskom sporazumu, jedan od dva entiteta u Bosni i Hercegovini (pored Federacije Bosne i Hercegovine) i zauzima 49% njene teritorije. Nalazi se u sjevernim i istočnim dijelovima zemlje, a prema popisu stanovništva iz 2013. imala je 1.228.423 stanovnika. Njen najveći grad i administrativno središte je Banja Luka.
Republika Srpska uspostavljena je 1992. na početku rata u Bosni i Hercegovini, s ciljem zaštite interesa Srba u Bosni i Hercegovini. Tokom sukoba, s teritorija pod kontrolom Republike Srpske protjerana je većina Hrvata i Bošnjaka, dok su brojni Srbi raseljeni ili protjerani iz Federacije Bosne i Hercegovine u Republiku Srpsku. Dejtonskim sporazumom iz 1995. Republika Srpska je službeno priznata kao jedan od dva entiteta Bosne i Hercegovine. Danas u njoj većinom živi srpsko stanovništvo.
Narodna skupština Republike Srpske vrši ustavotvornu i zakonodavnu vlast, a čini je 83 zastupnika koji se biraju na izborima svake četiri godine. Vlada Republike Srpske vrši izvršnu vlast. Predsjednik Republike Srpske se bira na neposrednim izborima svake četiri godine. Nivoi vlasti su općina, odnosno grad i entitet.
Historija
Nastanak
Predstavnici glavnih političkih i nacionalnih organizacija i institucija srpskog naroda u Bosni i Hercegovini sastali su se 13. oktobra 1990. u Banjoj Luci i osnovali "Srpsko nacionalno vijeće Bosne i Hercegovine" kao koordinaciono i reprezentativno političko tijelo.[6] Tokom političke krize koja je uslijedila nakon otcjepljenja Slovenije i Hrvatske od SFR Jugoslavije 25. juna 1991, osnovana je skupština Srba 24. oktobra 1991, kao predstavničko tijelo Srba iz Bosne i Hercegovine.
Srpski politički predstavnici tvrdili su da je to bio neophodan korak, budući da je tadašnji Ustav Bosne i Hercegovine propisivao da se veće promjene mogu donijeti samo jednoglasnim dogovorom sve tri strane. Bošnjaci i Hrvati u Bosni i Hercegovini zalagali su se za nezavisnost, dok su srpski predstavnici insistirali na ostanku u Jugoslaviji.
Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine, u kojoj su većinu činili bošnjački i hrvatski zastupnici, proglasila je plebiscit nezakonitim, dok ga je Skupština Srba u Bosni i Hercegovini priznala. Dana 21. novembra 1991, Skupština Srba u BiH donijela je odluku da teritorij savezne jugoslavenske države čine sve općine, mjesne zajednice i naseljena mjesta u kojima je na referendumu glasalo više od 50 % građana srpske nacionalnosti, kao i ona područja u kojima su se građani drugih nacionalnosti izjasnili za ostanak u Jugoslaviji.
Skupština Srba u BiH usvojila je 9. januara 1992. deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini. Dana 28. februara 1992. usvojen je ustav Srpske Republike Bosne i Hercegovine i proglašen da teritorij države uključuje srpske autonomne oblasti, općine i druge srpske etničke entitete u Bosni i Hercegovini (uključujući oblasti opisane kao "mjesta u kojima je srpski narod ostao u manjini zbog genocida provedenog nad njim tokom Drugog svjetskog rata"), te je proglašen dijelom savezne jugoslavenske države.
Od 29. februara do 2. marta 1992, u Bosni i Hercegovini je održan referendum o nezavisnosti. Većina Srba bojkotirala je glasanje obrazlažući da je neustavno, jer je referendum zaobišao pravo veta predstavnika srpskog naroda u parlamentu. Dana 6. aprila 1992, Evropska unija je formalno priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine. Srpska Republika Bosna i Hercegovina proglasila je svoju nezavisnost 7. aprila 1992. godine.
Dana 12. augusta 1992. iz naziva ovog entiteta uklonjena je referenca na Bosnu i Hercegovinu, nakon čega je usvojen naziv Republika Srpska.
Tokom raspada Jugoslavije, predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić izjavio je da ne želi da Srpska bude u federaciji zajedno sa Srbijom u Jugoslaviji, već da Srpska treba biti direktno uključena u sastav Srbije.[7]
Rat u Bosni i Hercegovini
Dana 12. maja 1992, na zasjedanju skupštine Republike Srpske, Radovan Karadžić najavio je šest "strateških ciljeva" srpskog naroda u Bosni i Hercegovini:[8]
- Uspostaviti državne granice razdvajajući srpski narod od druge dvije etničke zajednice.
- Postaviti koridor između Semberije i Krajine .
- Uspostaviti koridor u dolini rijeke Drine, odnosno eliminirati Drinu kao granicu koja razdvaja srpske države.
- Uspostaviti granicu na rijekama Uni i Neretvi.
- Podijeliti grad Sarajevo na srpski i bošnjački dio i uspostaviti efikasne državne vlasti u oba dijela.
- Osigurati pristup moru za Republiku Srpsku.
Na istoj sjednici, skupština izglasala je stvaranje Vojske Republike Srpske (VRS) i imenovala Ratka Mladića, zapovjednika Druge vojne oblasti Jugoslavenske narodne armije, za zapovjednika VRS-a. Krajem maja 1992, nakon povlačenja jugoslavenskih snaga iz Bosne i Hercegovine, Druga vojna oblast u osnovi je transformirana u Glavni štab VRS-a. Nova vojska je odmah krenula vojnim putem da ostvari šest "strateških ciljeva" Republike Srpske, koji su potvrđeni operativnom direktivom koju je Ratko Mladić izdao 19. novembra 1992.
VRS je tokom rata u Bosni i Hercegovini proširila granice Republike Srpske.[nedostaje referenca] Do 1993, Republika Srpska je kontrolirala većinu teritorije Republike Bosne i Hercegovine, približno 70 %. Konačnim dogovorom postignutim Dejtonskim sporazumom 1995, Republici Srpskoj pripalo je 49 % teritorije Bosne i Hercegovine.
Ratni zločini
Od početka rata VRS (Vojska Republike Srpske) i političko rukovodstvo Republike Srpske optuženi su za ratne zločine, zločine protiv čovječnosti, genocid, etničko čišćenje nesrpskog stanovništva, stvaranje i vođenje koncentracionih logora i uništavanjem bosanskohercegovačke kulturne i historijske baštine.
Nezavisni promatrači uglavnom se slažu da su se desila i mnoga silovanja i drugi ratni zločini od strane VRS.[nedostaje referenca] Njihove žrtve su bili prvenstveno Bošnjaci, ali i Hrvati.[9]
Visoko klasificirani izvještaj CIA-e, koji je procurio u štampu, otkrio je da srpsko rukovodstvo bilo prvo počinilo zločine, da su izvršili 90% ratnih zločina i bili jedina strana koja je sustavno pokušavala "ukloniti sve tragove drugih etničkih grupa iz svojih teritorija".[9][10][11]
Najteže od tih krivičnih djela bio je genocid u Srebrenici 1995. godine, gdje je sistematski pogubljeno preko 8.000 bošnjačkih muškaraca i dječaka, te duga vojna opsada Sarajeva koja je rezultirala sa 12.000 civilnih žrtava.
Etničko čišćenje nesrpskog stanovništva bilo je posebno uobičajeno na teritorijama regije Bosanske Krajine i doline rijeke Drine. U mnogim slučajevima postupak se vodio putem dobro organizirane i efikasne birokratije koju su uspostavile vlasti, kao što je slučaj u Banja Luci. Ti i drugi slučajevi etničkog čišćenja dramatično su promijenili demografsku sliku Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.
Mnogi zvaničnici Republike Srpske također su optuženi za stvaranje i upravljanje zatočeničkim logorima, posebno Omarska, Manjača, Keraterm, Uzamnica i Trnopolje, u kojima su bile zatočene hiljade ljudi. Duško Tadić, bivši lider SDS-a u Kozarcu i bivši pripadnik paravojnih snaga podržavajući napad na Prijedor, MKSJ je proglasio krivim za zločine protiv čovječnosti, teška kršenja Ženevskih konvencija i kršenja ratnih običaja u logorima Omarska, Trnopolje i Keraterm.[12] U Omarskoj potvrđeno je oko 500 smrtnih slučajeva povezanih sa ovim pritvorskim objektima.
Prema nalazima Državne komisije za dokumentaciju ratnih zločina na teritoriji Bosne i Hercegovine, VRS i drugi neidentifikovani pojedinci iz Republike Srpske tokom rata u BiH uništili su ili oštetili 68,67% ili 789 džamija u džematu.[13] Većina uništenih džamija klasifikovana je kao bosanskohercegovački nacionalni spomenik; neki, uglavnom građeni između 15. i 17. vijeka, bili su na popisu UNESCO-a kao spomenici svjetske baštine. Mnoge katoličke crkve na istoj teritoriji također su uništene ili oštećene, posebno tokom 1995.
Pored svetih spomenika, vojska RS-a, poput Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine, teško su oštetile ili uništile i mnoge svjetovne spomenike. Biblioteka je zapaljena granatiranjem sa položaja VRS oko Sarajeva tokom opsade 1992. godine.
Iako pojedinci odgovorni za uništavanje nacionalne baštine još nisu pronađeni, niti su podignute optužnice, međunarodne agencije za ljudska prava naveliko su izvještavale da su "vlasti srpskog naroda u BiH izdale naredbe ili organizirale ili odobrile napore da unište bošnjačke i hrvatske kulturne i vjerske institucije".[14] U drugim slučajevima, poput slučaja Ferhadije džamije utvrđeno je da su: "Vlasti Banjaluke aktivno su se bavile ili su barem pasivno tolerirale diskriminaciju Muslimana na osnovu njihovog vjerskog i etničkog porijekla." i da "[...] srpska vlada [Republika Srpska] nije ispunila svoju obavezu prema Sporazumu o ljudskim pravima da poštuje i osigura pravo na slobodu vjeroispovijesti bez diskriminacije." [15] Lokalni sudija presudio je da vlasti grada Banja Luke pod kontrolom Srba moraju platiti 42 miliona dolara svojoj islamskoj zajednici za 16 lokalnih džamija uništenih tokom rata u BiH od 1992. do 1995. godine.[16]
Tužilaštvo je dokazalo da je u Srebrenici počinjen genocid i da je za to lično odgovoran general Radislav Krstić.
Olga Kavran, zamjenik koordinatora, MKSJ Outreach Programa[17]
Godine 1993., Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija stvorilo je u Haagu Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (ICTY) s ciljem privođenja odgovornih osoba za teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava na teritoriji bivše Jugoslavije od 1991. godine. Haški sud je 24. jula 1995. podigao optužnicu protiv Radovana Karadžića [18] i Ratka Mladića [19] zbog optužbi za genocid i zločine protiv čovječnosti; dana 14. novembra 1995., obojica su ponovo optuženi po optužbama specifičnim za genocid u Srebrenici. Haški tribunal je 2. augusta 2001. godine general-majora Radislava Krstića, zapovjednika Drinskog korpusa VRS-a u to vrijeme odgovornog za genocid u Srebrenici, proglasio krivim za genocid.[18] Mnoge druge političke lidere Republike Srpske i oficire VRS-a Haški sud je optužio, sudio i osudio za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti počinjene tokom rata u BiH od 1992. do 1995. godine. Godine 1993., Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija stvorilo je u Haagu Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (ICTY) s ciljem privođenja odgovornih osoba za teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava na teritoriji bivše Jugoslavije od 1991. godine. Haški sud je 24. jula 1995. podigao optužnicu protiv Radovana Karadžića [20] i Ratka Mladića [21] zbog optužbi za genocid i zločine protiv čovječnosti; dana 14. novembra 1995., obojica su ponovo optuženi po optužbama specifičnim za genocid u Srebrenici. Haški tribunal je 2. augusta 2001. godine general-majora Radislava Krstića, zapovjednika Drinskog korpusa VRS-a u to vrijeme odgovornog za genocid u Srebrenici, proglasio krivim za genocid.[20] Mnoge druge političke lidere Republike Srpske i oficire VRS-a Haški sud je optužio, sudio i osudio za ratne zločine i zločine protiv čovečnosti počinjene tokom rata u BiH od 1992. do 1995. godine.
Godine 2006. objavljen je spisak od gotovo 28.000 osoba koje su, prema navodima vlasti Republike Srpske, bile uključene samo u genocidu u Srebrenici; 892 navodno odgovornih i dalje su na funkcijama u lokalnoj vladi Republike Srpske.[22] Uhićenja i suđenja svim osumnjičenima za ratne zločine su u toku, a planirano je da se njihova suđenja održe u novoosnovanom Tribunalu za ratne zločine u BiH. Očekuje se da će suđenja svim osumnjičenim za ratne zločine trajati godinama koje dolaze.
Dva dana nakon što su međunarodne sudije u Haagu presudile da su određene srpske snage počinile genocid na preko 8.000 Bošnjaka u Srebrenici 1995. godine "Vlada Republike Srpske izrazila je duboko žaljenje zbog zločina počinjenih nad nesrbima i osudila sve osobe koje su učestvovale u tim zločinima tokom građanskog rata u Bosni", navodi se u saopćenju.[23]
Kontroverze
Razni navodi iznošeni su posebno od 2001. godine u pogledu nivoa etničkog čišćenja i ubijanja srpskih civila u regijama pod kontrolom bošnjačke vlade i de facto hrvatske vlade Herceg-Bosne tokom rata. U tim se navodima tvrdi da su bošnjačke i hrvatske vlasti ubijale etničke srpske civile, uključujući i Srbe koji žive u Sarajevu, te da su vlasti Republike Srpske djelovale kao odgovor na te navodne zločine.[nedostaje referenca]
Ubistva su navodno izvršena tokom kaotičnih prvih mjeseci opsade Sarajeva, prije nego što su zakon i red pravilno uspostavljeni, kao i Mušan Topalović, oficir odmetnik van kontrole vojske, kojeg se vlada riješila u drugoj polovini 1993. godine.
Kao rezultat operacije "Oluja", gotovo 200.000 Srba pobjeglo je iz Hrvatske i velik dio njih je utočište pronašao u Bosni i Hercegovini (posebno u Republici Srpskoj). Također tokom i nakon rata (kada je potpisan Dejtonski sporazum), neki su Srbi napustili ili protjerani iz Sarajeva i druge dijelove entiteta Federacije Bosne i Hercegovine, posebno nakon što su teritorijalne odredbe izvršene u skladu s Dejtonskim sporazumom.[24][25][26] Također su mnogi Srbi napustili Sarajevo nakon što je Momčilo Krajišnik, bivši predsjednik RS, pozvao Srbe da žive u entitetu Republika Srpska.
Osnovani su brojni logori i dogodila se pogubljenja u dijelovima Sarajeva koje su čvrsto držale srpske snage (Ilidža). Dalje, razne međunarodne i državne agencije izvijestile su da je većina Srba ubijenih u Sarajevu ubijena od i sa položaja VRS-a koji su okruživali Sarajevo i ubrojani su u ukupne žrtve od 12.000 civila. Takvi izvještaji potkrijepljeni su forenzičkim analizama i medicinskom dokumentacijom koja se vodila u sarajevskim bolnicama. Nije podignuta optužnica pred MKSJ-om ili bilo kojom drugom pravnom agencijom koja bi razmatrala zahtjeve vlade Republike Srpske. S druge strane, MKSJ je proglasio krivim Stanislava Galića, zapovjednika snaga VRS-a odgovornih za opsadu Sarajeva.[27]
Vojska
Od 1. decembra 2005. nakon reforme odbrane u Bosni i Hercegovini, Vojska Republike Srpske prestaje postojati i biva integrisana u sastav Oružanih snaga Bosne i Hercegovine, te nastavlja tradiciju kroz Srpski puk u OS BiH.
Ekonomija
Dinar Republike Srpske bio je zvanična novčana jedinica Republike Srpske od 1992. do 1994., a izdavala ga je Narodna banka Republike Srpske. Godine 1994. zbog hiperinflacije Republika Srpska je koristila jugoslavensku valutu (prvo takozvani „Avramovićev dinar“ 1. januara 1994, a zatim „novi dinar SR Jugoslavije“ 24. januara 1994) sve do 1998, kada je u upotrebu ušla konvertibilna marka.
Centralna banka Bosne i Hercegovine izdaje novčanice sa različitim dizajnom za entitete, osim najvećeg apoena tj. novčanice od 200 KM. Na apoenima za Republiku Srpsku natpisi se štampaju prvo ćirilicom, a zatim latinicom.
Stanovništvo
Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013. pokazuje brojku od 1.218.107 stanovnika, od čega je 82,22% Srba, 14,1% Bošnjaka, 2,43% Hrvata i 1,25% ostalih.[2]
Sastav stanovništva
| Sastav stanovništva | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013. | |||||||
| Osoba | 1 228 423 (100,0%) | ||||||
| Srbi | 1 001 299 (81,51%) | ||||||
| Bošnjaci | 171 839 (13,99%) | ||||||
| Hrvati | 29 645 (2,413%) | ||||||
| Nisu se izjasnili | 8 189 (0,667%) | ||||||
| Ostali | 3 379 (0,275%) | ||||||
| Ukrajinci | 2 252 (0,183%) | ||||||
| Nepoznato | 2 127 (0,173%) | ||||||
| Romi | 2 057 (0,167%) | ||||||
| Muslimani | 1 730 (0,141%) | ||||||
| Jugoslaveni | 1 622 (0,132%) | ||||||
| Bosanci | 1 249 (0,102%) | ||||||
| Crnogorci | 1 156 (0,094%) | ||||||
| Pravoslavci | 583 (0,047%) | ||||||
| Slovenci | 530 (0,043%) | ||||||
| Makedonci | 412 (0,034%) | ||||||
| Bosanci i Hercegovci | 196 (0,016%) | ||||||
| Albanci | 150 (0,012%) | ||||||
| Turci | 8 (0,001%) | ||||||
Trenutna statistika
| Godina | Stanovništvo | Živorođenih | Umrlih | Prirodni priraštaj |
|---|---|---|---|---|
| 2010 |  1.176.419
|
10.147
|
 13.517
|
-3.370
|
| 2011 | 1.174.420
|
9.561
|
 13.658
|
-4.097
|
| 2012 | 1.173.131
|
 9.978
|
13.796
|
-3.818
|
| 2013 | 1.171.179
|
9.510
|
13.978
|
-4.468
|
| 2014 | 1.167.082
|
9.335
|
14.409
|
-5.074
|
| 2015 | 1.162.164
|
9.357
|
15.059
|
-5.702
|
| 2016 | 1.157.516
|
9.452
|
13.970
|
-4.518
|
| 2017 | 1.153.017
|
9.339
|
14.663
|
-5.324
|
| 2018 | 1.147.902
|
9.568
|
14.763
|
-5.195
|
| 2019 | 1.142,495
|
9.274
|
15.081
|
-5.807
|
| 2020 | 1.136,274
|
9.161
|
16.582
|
-7.421
|
| 2021 | 1.128.309
|
9.274
|
19.002
|
-9.728
|
| 2022 | 1.120.236
|
9.118
|
16.263
|
-7.145
|
-
Udio Srba po općinama 1991. -
Udio Srba po općinama 2013. -
Udio Muslimana po općinama 1991. -
Udio Bošnjaka po općinama 2013. -
Udio Hrvata po općinama 1991. -
Udio Hrvata po općinama 2013.
Geografija
Teritorija Republike Srpske nalazi se između 42°33' i 45°16' sjeverne geografske širine, te 16°°11' i 19°° 37' istočne geografske dužine. Površina Republike Srpske zauzima dio Bosanske krajine, Semberije, Posavine i Hercegovine, dijelove Podrinja, sarajevske kotline, te dio Jadranskog primorja. Republika Srpska zauzima 49% površine Bosne i Hercegovine na kojoj po procjenama živi 1.512.178 stanovnika. Granice Republike Srpske uglavnom su bazirane na politički utvrđenoj raspodjeli kao rezultat ratnih djelovanja na prostoru Bosne i Hercegovine za vrijeme rata u BiH.
Prirodne odlike Republike Srpske su veoma složene, što je rezultat njene pripadnosti različitim prirodnogeografskim cjelinama i njihovoj geomorfološkoj evoluciji.
U geomorfološkom izgledu na prostoru Republike Srpske se smjenjuju različiti oblici. U sjevernom peripanonskom dijelu brežuljkasti tereni izgrađeni od kenozojskih naslaga postepeno se spuštaju u ravničarske prostore sa aluvijalnim zaravnima i riječnim terasama koji ujedno čini i najplodniji dio Republike Srpske. Na tom prostoru izdižu se samo nekoliko usamljenih planina – Kozara, Prosara, Motajica, Vučijak i Trebovac, te krajnji sjevero-istočni ogranci Majevice. Prema jugu ravničarski prostor preko brežuljkastog terena prelazi u planinsko područje koje zauzima i najveći dio površine Republike Srpske.
Teritorijalna organizacija
Republika Srpska proglašena je 9. januara 1992. godine, a kao entitet u sastavu Bosne i Hercegovine verifikovana je Dejtonskim mirovnim sporazumom i potpisivanjem mira u Parizu 14. decembra 1995, kojim je završen rat u Bosni i Hercegovini. Od 2003. godine glavni grad je Sarajevo, a administrativni i najveći grad Republike Srpske je Banja Luka s više od 200.000 stanovnika, koji predstavlja administrativni, privredni i kulturni centar ovog bosanskohercegovačkog entiteta.
Republika Srpska je zvanično teritorijalno podijeljena na 8 gradova (Banja Luka, Bijeljina, Prijedor, Doboj, Istočno Sarajevo, Zvornik, Gradiška i Trebinje) i 64 općine. Distrikt Brčko pripada oba entiteta, a odlukom Arbitražne Komisije za Brčko stavljen pod upravu države Bosne i Hercegovine kao zaseban distrikt. Istočno Sarajevo podijeljeno je na šest općina.
Praznici
Praznici u Republici Srpskoj određeni su Zakonom o praznicima Republike Srpske.[28] Dijele se na entitetske i vjerske.
Entitetski praznici
Po Zakonu o praznicima Republike Srpske, ako drugi dan entitetskog praznika, koji se slavi dva dana, pada u nedjelju, neradni se dan prenosi u ponedjeljak. Entitetski praznici su:
- 1–2. januar – Nova godina[28]
- 9. januar – Dan Republike Srpske (ustavni sud Bosne i Hercegovine datum proglasio neustavnim)[28]
- 1–2. maj – Međunarodni praznik rada[28]
- 9. maj – Dan pobjede nad fašizmom[28]
- 21. novembar – Dan uspostave Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini[28]
Vjerski praznici
Fiksni praznici
- 6–7. januar – Badnji dan i Božić, za vjernike pravoslavne crkve po julijanskom kalendaru[28]
- 14. januar – Nova godina po julijanskom kalendaru[28]
- 24–25. decembar – Badnji dan i Božić, za vjernike rimokatoličke crkve po gregorijanskom kalendaru[28]
Promjenljivi praznici
- Veliki petak i Uskrs po julijanskom kalendaru[28]
- Veliki petak i Uskrs po gregorijanskom kalendaru[28]
- Ramazanski bajram, za vjernike islamske vjeroispovjesti (dva dana)[28]
- Kurban-bajram, za vjernike islamske vjeroispovjesti (dva dana)[28]
Također pogledajte
Reference
- ^ a b "Ustav Republike Srpske sa amandmanima" (PDF). narodnaskupstinars.net. Narodna skupština Republike Srpske. 28. 12. 2023. Pristupljeno 28. 12. 2023.
- ^ a b c "Popis stanovništva, kućanstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013" (PDF). www.popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. 2019. Pristupljeno 5. 3. 2024. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ "Statistički godišnjak, 2023. - Stanovništvo" (PDF). rzs.rs.ba. Republički zavod za statistiku Republike Srpske. 1. 11. 2023. Pristupljeno 28. 12. 2023.
- ^ a b "Database of economic indicators of RS". www.irbrs.net. Pristupljeno 28. 12. 2023.
- ^ "Subnational HDI". globaldatalab.org. GlobalDataLab. 28. 12. 2023. Pristupljeno 28. 12. 2023.
- ^ Foreign Broadcast Information Service Daily Reports: Eastern Europe (1990). p. 58-59.
- ^ Daily report: East Europe, Issues 191–210. Front Cover United States. Foreign Broadcast Information Service. Pp. 38. (A recorded conversation between Branko Kostic and Srpska's President Radovan Karadzic, Kostic asks whether Karadzic wants Srpska to be an autonomous federal unit in federation with Serbia, Karadzic responds by saying that he wants complete unification of Srpska with Serbia as a unitary state similar to France.)
- ^ "Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment" (PDF). United Nations International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 2. 8. 2001.
- ^ a b Kressel, Neil Jeffrey (2002). Mass Hate: Global Rise to Genocide and Terror. Westview Press. str. 15. ISBN 0-8133-3951-0.
- ^ Cohen, Roger (9. 3. 1995). "C.I.A. Report on Bosnia Blames Serbs for 90% of the War Crimes". The New York Times.
- ^ Thomas Cushman, Thomas Cushman (1996). This Time We Knew: Western Responses to Genocide in Bosnia. New York University Press. str. 94. ISBN 0-8147-1535-4.
- ^ "Prosecutor v. Duško Tadić – Judgement" (PDF). International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 14. 7. 1997.
- ^ Riedlmayer, András J. "From the Ashes: The Past and Future of Bosnia's Cultural Heritage" (PDF). Harvard University. Arhivirano s originala (PDF), 18. 7. 2016. Pristupljeno 23. 6. 2021.
- ^ "War Crimes in Bosnia-Hercegovina: U.N. Cease-Fire Won't Help Banja Luka". Human Rights Watch. 6 (8). juni 1994. Arhivirano s originala, 29. 1. 2002. Pristupljeno 23. 6. 2021.
- ^ Dakin, Brett (2002). "The Islamic Community in Bosnia and Herzegovina v. The Republika Srpska: Human Rights in a Multi-Ethnic Bosnia". Harvard Human Rights Journal. 15.
- ^ "Serbs ordered to pay for mosques". BBC News. 20. 2. 2009.
- ^ "Bridging the Gap in Srebrenica, Bosnia and Herzegovina". ICTY. Pristupljeno 20. 4. 2010.
- ^ a b "Prosecutor v. Radovan Karadžić – Third Amended Indictment" (PDF). United Nations International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 27. 2. 2009.
- ^ "Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment" (PDF). United Nations International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 2. 8. 2001.
- ^ a b "Prosecutor v. Radovan Karadžić – Third Amended Indictment" (PDF). United Nations International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 27. 2. 2009.
- ^ "Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment" (PDF). United Nations International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 2. 8. 2001.
- ^ "Srebrenica Suspects Revealed". Institute for War & Peace Reporting. 25. 8. 2006. Arhivirano s originala, 16. 4. 2014. Pristupljeno 23. 6. 2021.
- ^ Wood, Nicholas (1. 3. 2007). "Serbs Apologize To War Victims". The New York Times.
- ^ FBIS 1996: "The exodus of Sarajevo's Serbs is just one of many Serb exoduses during this war, but it is fatal for them. The Sarajevo Serbs are the most urban, educated, and largest ..."
- ^ FBIS 1996: "Before the exodus of the Sarajevo Serbs, the exodus of almost 17,000 Serbs from Odzak and Vukosavlje passed unnoticed in the public."
- ^ Chakravartty 1999: "The ethnic cleansing of the Krajina Serbs, quietly applauded by the governments of the United States and Germany, set precedents for the exodus of frightened Serbs from Sarajevo — once the beacon of Slavic and Islamic coexistence — after the Dayton accord signed December 14, 1995, in Paris. Neither the Muslim-led Bosnian Government nor the outside world, was able to offer the suburban Sarajevo Serbs — numbering approximately 150,000— convincing guarantees of safety."
- ^ "Prosecutor v. Stanislav Galić Judgement" (PDF). International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 30. 11. 2006.
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Zakon o praznicima Republike Srpske". vladars.net. Službeni glasnik Republike Srpske. Arhivirano s originala, 12. 9. 2015. Pristupljeno 9. 11. 2017.
Vanjski linkovi
- Vlada Republike SrpskeArhivirano 21. 1. 2013. na Wayback Machine
- Predsjednik Republike Srpske Arhivirano 6. 6. 2019. na Wayback Machine
- Narodna skupština Republike Srpske