Urugvaj
Urugvaj, ili zvanično Istočna Republika Urugvaj, odnosno Republika istočno od Urugvaj rijeke je država koja se nalazi u jugoistočnom dijelu Južne Amerike. Na sjeveru graniči sa Brazilom, na zapadu sa rijekom Urugvaj, morskim rukavcem Río de la Plata (Rijeka srebra) i Argentinom na jugozapadu, te sa Atlantskim okeanom na jugoistoku.
| Istočna Republika Urugvaj República Oriental del Uruguay |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Himna: "Himno Nacional de Uruguay" |
||||||
 Položaj Urugvaja
|
||||||
| Glavni grad | Montevideo |
|||||
| Službeni jezik | španski | |||||
| Državno uređenje | ||||||
• Predsjednik |
Luis Lacalle Pou | |||||
• Potpredsjednik |
Beatriz Argimón | |||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Nezavisnost | 28. august 1828 | |||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
176.215 km2 | |||||
| 1,5 | ||||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno |
3.460.607 (134.) | |||||
• Gustoća |
19/km2 | |||||
| Valuta | urugvajski peso | |||||
| Vremenska zona | UTC -3, ljeti UTC -2 | |||||
| Pozivni broj | +598 | |||||
| Internetska domena | .uy | |||||
Prema procjeni u Urugvaju živi 3,42 miliona stanovnika od čega oko 1,8 miliona u metropolitanskom području njenog glavnog i najvećeg grada Montevidea. Sa površinom od 176.000 km2 Urugvaj je druga najmanja nezavisna država Južne Amerike, veća jedino od Surinama, a također je politički i ekonomski najstabilnija [1].
Historija
urediStanovnike Urugvaja prije evropske kolonizacije su činila različita plemena lovaca, od kojih je najpoznatije bilo pleme Charrua indijanaca, koje je paragvajsko pleme Guarani indijanaca natjeralo na selidbu na jug. Ime Urugvaj dolazi iz Guarani jezika i ima mnoštvo različitih značenja, budući da je Guarana veoma aglutinativan jezik. Dva od mnoštva značenja su "rijeka Urusa" (Urus je vrsta ptice) i "rijeka šarolikih ili 'obojenih' činčila".
Španci su na teritoriju današnjeg Urugvaja došli 1516, ali je žestok otpor indijanaca, te nedostatak srebra i zlata, uslovio samo manje naseobine tokom 16. i 17. vijeka. U ovom periodu Urugvaj je bio predmet razmirice između Španaca i Portugalaca. 1603. Španci uvode stočarstvo, koje postaje izvor bogatstva u regionu. Prvu trajnu naseobinu na teritoriji današnjeg Urugvaja su osnovali Španci 1624. godine u Sorianu, na Rio Negro (Crna rijeka). Tokom 1661-71. Portugalci grade utvrdu u Colonia del Sacramento. Španska kolonizacija se povećava kako Španija pokušava da umanju portugalsko širenje prema granicama Brazila.
Glavni grad Montevideo su osnovali Španci početkom 18. vijeka da služi kao vojno uporište; prirodna luka ovog grada uskoro postaje komercijalni centar koji se počinje takmičiti sa glavnim gradom Argentine, Buenos Airesom. Historija Urugvaja tokom 19. vijeka je oblikovana stalnim borbama između Španaca, Britanaca, Portugalaca i kolonijalnih snaga za prevlast nad aregentinsko-brazilsko-urugvajskim regionom. Tokom rata sa Španijom, 1806. i 1807. godine, britanska armija pokušava da osvoji Buenos Aires. Kao rezultat ovoga, početkom 1807. godine, britanska armija okupira Montevideo te ga drži pod svojom vlašću do sredine iste godine kada odlaze u napad na Buenos Aires.
Geografija
urediUrugvaj se prostire na 176.214 kvadratnih kilometara kontinentalnog zemljišta i 142.199 kvadratnih kilometara teritorijalnih voda i malih riječnih ostrva. Reljef se pretežno se sastoji od ravnica i niskih brdskih lanaca (cuchillas), te plodne obalne nizije. Urugvaj ima četiri riječna bazena ili delte, rijeke Urugvaj, Negro, Plate i jezero Merin, a najveća rijeka je Rio Negro (Crna rijeka). Najviši vrh Urugvaja, koji se nalazi u planinskom lancu Carape je Cerro, visine 513,66 metara.
Klima je u Urugvaju umjerena, ali prilično topla pa su temperature ispod nule gotove nepoznate. Zbog ravnog reljefa zemlja je izložena brzim premještanjima vremenskih fronti, te pamperu, hladnom i povremenom vrlo jakom vjetru koji puše s argentinskih pampa.
Vlada
urediDržavno uređenje
urediPredsjednik Urugvaja je istovremeno šef države i šef vlade, u mješovitom višepartijskom sistemu demokratski ustrojene republike. Vlada ima izvršnu vlast, dok legislativnu vlast dijeli sa dva tijela Generalne skupštine Urugvaja. Sudstvo je nezavisno od izvršne i legislativne vlasti.
Politika
urediTokom većeg dijela urugvajske historije, na čelu države su se nalazili predstavnici Colorado i Nacionalne stranke. Međutim, u periodu između 1973. i 1985. godine, a kao odgovor na nerede uzrokovane od strane komunistički nastrojenog urbanog gerila pokreta MLN-T, čiji su sljedbenici bili poznati pod imenom Tupamarosi, Urugvaj se nalazio pod vojnom vlašću. Tokom ovog perioda, Generalna skupština je bila prvo suspendirana, pa onda ukinuta, da bi je zamijenilo tridesetočlano Vijeće države (Consejo de Estado). Od 1976. vrhovno vladajuće tijelo je bilo Vijeće naroda (Consejo de la Nación), koje je bilo sastavljeno od Vijeća države i dvadeset i osam vojnih predstavnika. Demokratija se vraća u Urugvaj 1984. ponovnim uspostavljanjem Generalne skupštine, te izborom Julio María Sanguinetti Cairolo, člana Colorado stranke, na mjesto predsjednika 1985. godine [2]. Izbori u oktobru 2004. su na vlast doveli Encuentro Progresista-Frente Amplio-Nueva Mayoría, koaliciju socijalista, bivših Tupamarosa, komunista i socijaldemokrata, koja ima većinu u oba doma parlamenta, kao i predsjednika Tabaré Vázquez Rosas koje je pobjedio na izborima sa velikom većinom.
Direktna demokratija
urediUrugvajski ustav iz 1967. godine dozvoljava građanima osporavanje zakona usvojenih od strane parlamenta, kao i predlaganje novih zakona korištenjem referenduma. Tokom posljednjih 15 godina ova metoda je korištena nekoliko puta - za potvrdu amnestije članovima vojske, zaustavljanje privatizacije javne kompanije za vodu, odbranu penzionerskih primanja i zaštitu vodenih resursa.
Političke podjele
urediUrugvaj se sastoji od 19 administrativnih jedinica prvog nivoa, tzv. departamentosa:
.png)
| Odjel | Područje (km2) | Stanovništvo* | Glavni grad |
|---|---|---|---|
| Artigas | 11,928 | 78,019 | Artigas |
| Canelones | 4,536 | 485,028 | Canelones |
| Cerro Largo | 13,648 | 86,564 | Melo |
| Colonia | 6,106 | 119,266 | Colonia del Sacramento |
| Durazno | 11,643 | 58,859 | Durazno |
| Flores | 5,144 | 25,104 | Trinidad |
| Florida | 10,417 | 68,181 | Florida |
| Lavalleja | 10,016 | 60,925 | Minas |
| Maldonado | 4,793 | 140,192 | Maldonado |
| Montevideo | 530 | 1,326,064 | Montevideo |
| Paysandú | 13,922 | 113,244 | Paysandú |
| Río Negro | 9,282 | 53,989 | Fray Bentos |
| Rivera | 9,370 | 104,921 | Rivera |
| Rocha | 10,551 | 69,937 | Rocha |
| Salto | 14,163 | 123,120 | Salto |
| San José | 4,992 | 103,104 | San José de Mayo |
| Soriano | 9,008 | 84,563 | Mercedes |
| Tacuarembó | 15,438 | 90,489 | Tacuarembó |
| Treinta y Tres | 9,676 | 49,318 | Treinta y Tres |
| *2004 | |||
Privreda
urediPrivreda Urugvaja su oslanja na izvozno orijentiran poljoprivredni sektor, dobro obrazovanu radnu snaga, visoki nivo državne potrošnje i razvijeni sektor industrije i uslužni sektor. U zadnjih nekoliko godina Urugvaj je usmjerio svoje napore na razvoj informatičke industrije i postao najvećim latinoameričkim izvoznikom softvera.
Stanovništvo
urediUrugvajci su dio španske jezične i kulturne sfere, iako četvrtina stanovništva potječe iz Italije. Oko 88% stanovnika porijeklom su iz Evrope, s 8% mestika i 4% crnaca. Religija je službeno odvojena od države, a najveća vjerska zajednica je Katolička crkva kojoj pripada 66% stanovništva, uz manju protestantsku (2%) i jevrejsku (1%) zajednicu, te veliku grupu ateista i agnostika (31%).
Urugvaj se ističe visokom stopom pismenosti stanovništva, velikom srednjom klasom i ravnomjernom raspodjelom nacionalnog bogatstva. U posljednje dvije decenije oko 500.000 Urugvajaca je emigriralo uglavnom u Brazil i Argentinu. Dobna struktura stanovništva je prilično nepovoljna zbog niskog nataliteta, visoke očekivane životne dobi i velike emigracije mladih.
Kultura
urediZa kulturu Urugvaja odgovorno je Ministarstvo obrazovanja i kulture (Ministerio de Educación y Cultura). Promoviranju kulture doprinosi i visok stepen pismenosti, te veliki broj javnih i privatnih radio i televizijskih stanica. Poznata vladina institucija SODRE (skraćenica za "Zvanični servis za radio, televiziju i primjenjenu umjetnost") zadužena je za kulturne aktivnosti Urugvaja. Osnovana još 1929. godine, SODRE između ostalog upravlja simfonijskim orkestrom, ansamblima kamerne muzike i baleta, te horom.
Također pogledajte
uredi- Mario Benedetti, književnik
Reference
uredi- ^ "Transparency.org". Arhivirano s originala, 17. 12. 2006. Pristupljeno 14. 2. 2007.
- ^ Rast vojne vlasti u Urugvaju
Vanjski linkovi
uredi
- Portal del Estado Uruguayo - Urugvajski državni portal
- Presidencia de la República Oriental del Uruguay Arhivirano 24. 2. 2011. na Wayback Machine - Zvanična stranica predsjednika Urugvaja
- MEF Arhivirano 13. 2. 2021. na Wayback Machine - Zvanična stranica Ministarstva finansija Urugvaja
- Poder Legislativo - Zvanična stranica Prlamenta Urugvaja
- Ministerio de Turismo del Uruguay - Zvanična stranica Ministarstva turizma Urugvaja
- Turismo Stranica o turizmu u Urugvaju
- El Espectador - Prva radio stanica u Urugvaju
- Infolatam - Informacije i novosti o Urugvaju