Édouard Daladier
Édouard Daladier (18. juni 1884. – 10. oktobar 1970.) bio je francuski političar i premijer Francuske na početku Drugog svjetskog rata. Rođen u Carpentrasu, političku karijeru je započeo prije Prvog svjetskog rata. Tokom Prvog svjetskog rata borio se na Zapadnom frontu gdje je odlikovan. Nakon rata postao je vodeća ličnost u Radikalnoj stranci i premijer 1933. i 1934. godine. Nakon izbora 1936. godine, Daladier je postao ministar obrane (1936. - 1940.) i premijer 1938. godine kada je usvojio mnoge socijalne reforme koje su povećale ekonomsku moć Francuske.
| Édouard Daladier | |
|---|---|
 | |
| ratni ministar | |
| Prethodnik | Édouard Herriot |
| Nasljednik | Camille Chautemps |
| premijer | |
| Lični podaci | |
| Rođenje | Édouard Daladier 18. juni 1884 Carpentres |
| Smrt | 10. oktobar 1970 (86 godina) Pariz |
| Nacionalnost | Francuz |
| Politička stranka | Parti et radical |
Daladier je sa Nevillom Chamberlainom, Benitom Mussolinijom i Adolfom Hitlerom potpisao Minhenski sporazum 1938. godine koji je Nacističkoj Njemačkoj dao kontrolu nad Sudetskom oblasti. Nakon Hitlerove invazije na Poljsku 1939. godine, Britanija i Francuska su objavile rat Njemačkoj. Neuspjeh Francuske tokom Lažnog rata je doveo do njegove ostavke 21. marta 1940. godine kada ga je zamijenio Paul Reynaud. Radio je kao ratni ministar odbrane do francuskog poraza kod Sedana.[1][2][3] Nakon pada Francuske, Višijevska vlada ga je tokom Riomskog procesa osudila za izdaju i zatvorila u tvrđavu Portalet, koncentracioni logor Buhenvald i dvorac Iter. Nakon oslobađanja, nastavio je političku karijeru kao član Predstavničkog doma Francuske od 1946. do 1958. godine. Umro je u Parizu 10. oktobra 1970. godine.
Biografija
urediRođen je kao dijete pekara u mjestu Carpentras. Od 1919 radi kao učitelj i ulazi u Radikalnosocijalističku stranku (fr. "Parti et radical"). Postaje član u francuskom parlamentu. Pod premijerom Édouardom Herriotom radi kao ministar. Sljedećih 16 godina zadržava ovu poziciju dok su se vlade mijenjale. 1934 postaje vođa Radikalnosocijalističke stranke.
Prvi svjetski rat
urediOd 1932 do 1934 radi kao ratni ministar u raznim kabinetima. Tokom Velike depresije 1933. postaje premijer. Uvodi mjere štednje nakon čega biva svrgnut. 27. januara 1934 opet postaje premijer, nakon što je Camille Chautemps podnio ostavku. Fašistički pokret u Francuskoj je ojačao. 6. februara mijenja prefekta policije, koji je bio simpatizer fašista. Dolazi do nemira u Parizu, koji su fašisti organizovali, prilikom čega 7. februara policija otvara vatru i ubija 17 demonstranata. Nakon što su nazvani "vlada ubica" Daladier podnosi ostavku. Uprkos protestu Herriota Daladier osniva savez između svoje stranke i Narodnog saveznog fronta koji je predvodio Leon Blum. Njihov savez ostvaruje pobjedu na izborima nakon čega Daladier postaje ministar odbrane.
Drugi svjetski rat
uredi
U međuvremenu Hitlerova vlast je već ojačala. Daladier učestvuje na minhenškoj konferenciji, održanoj 29. septembra 1938. Zajedno sa Chamberlainom i Mussolinijem pokušava ustupcima Njemačko carstvo odvratiti od invazije Čehoslovačke. Ovo dovodi do raskola Daladierove stranke, radikali napuštaju Narodni front. Slijedi generalni štrajk koji se prekida upotrebom vojske. Daladier se priključuje vojnom savezu koji garantuje da će se umiješati ako Poljska bude napadnuta. Po zadnji put se pokušava spriječiti rat, Daladier, Roosevelt i papa Pius XII pozivaju na dijalog. 3. septembra 1939 dva dana nakon što je Njemačko carstvo izvršilo invaziju na Poljsku, Francuska objavljuje mu objavljuje rat. U martu 1940 Daladier podnosi ostavku. Njegov mandat dobija Reynaud. U borbama u sjevernoj Africi su njemačke trupe izvojevale pobjedu nad francuskim. Daladier poziva na partizanski rat na sjeveru Afrike, no ubrzo ga trupe Vichy režima hapse.
Sudski proces
urediPodiže se optužba protiv Daladiera i Bluma kao najodgovornijih za poraz Francuske, no javnost nije bila posebno zainteresovana, što dovodi i do obustavljanja sudskog procesa. Do kraja rata ostao je u zatvoru.
Povratak u politiku
urediPokušaje u parlamentu dobiti nekadašnji utjecaj. Pošto se njegovo ime dovodi u vezu s francuskim porazom u Drugom svjetskom ratu nema velikog uspjeha u radu. Nakon Herritove smrti preuzima vodstvo stranke radikala, no ni ovdje nije imao uspjeha. Povlači se iz politike. Umire 10. oktobra 1970 u Parizu.
Reference
uredi- ^ Biografija na stranici njemačkog historijskog muzeja dhm.de pristupljeno 18.6.2014 (de)
- ^ Biografija na stranici munzinger.de pristupljeno 18.6.2014 (de)
- ^ Biografija na stranici answer.com pristupljeno 18.6.2014 (en)
Vanjski linkovi
uredi