Latvija

Latvija ili Letonija (latvijski: Latvija), zvanično Republika Latvija ili Republika Letonija (latvijski: Latvijas Republika), jest suverena istočnoevropska država, članica Evropske unije i jedna od tri baltičke države. Graniči sa Estonijom na sjeveru, Rusijom na istoku, Litvanijom i Bjelorusijom na jugoistoku. Izlazi na Baltičko more unutar kojeg ima morsku granicu sa Švedskom koja se nalazi na zapadu. Prema podacima iz 2012. godine, u državi je živjelo 2.070.371 stanovnika od čega su preko 60% Latvijci. Zauzima površinu od 64,589 km². Glavni grad je Riga, Evropski glavni grad kulture iz 2014. godine. Službeni jezik je latvijski jezik i uz litvanski jedini je preživjeli baltički jezik. Unitarna je država, podijeljena na 118 administrativnih jedinica od čega je 109 općina i 9 gradova.

Republika Latvija Latvijas Republika
Zastava Grb
Himna: "Dievs, svētī Latviju!" ("Bože, blagoslovi Latviju!")
Položaj Latvije na karti Položaj Latvije
Glavni grad		Riga
Službeni jezik		latvijski
Državno uređenje		parlamentna republika
• Predsjednik		Edgars Rinkēvičs
• Premijer		Evika Siliņa
Zakonodavstvo
Nezavisnost		od Rusije
• Priznato		18. novembar 1918.
Površina
• Ukupno		64.589 km2 (124.)
• Vode (%)		1,5
Stanovništvo
• Ukupno		1.919.968 (procjena 2018) (143.)
• Gustoća		36/km2
BDP (PKM)		2019
• Ukupno		$60,732 milijardi (-)
• po stanovniku		$31.490
Gini (2018.)		35,6
HDI (2017)		▲0,847 (visok) (48. na svijetu)
Valuta		euro do 31.12.2013. Lats (LVL)
Vremenska zona		EET (UTC+2) - ljeti EEST (UTC+3)
Topografija
• Najviša tačka		Gaiziņkalns 312 m
• Najveće jezero		Rāzna 555 km2
Pozivni broj		+371
Internetska domena		.lv

Historija

Glavni članak: Historija Latvije

Latvijci su na teritorij svoje današnje domovine došli već u 2. mileniju p. n. e. U 12. vijeku organizirali su prve države, ali su one nakon nepunog vijeka postojanja pale pod vlast Njemačkog viteškog reda koji je pokrstio baltičke države i osnovao niz gradova s njemačkim doseljenicima. Međutim, nije bilo njemačke kolonizacije sela tako da je u gradovima prevladavalo njemačko, a u selima latvijsko stanovništvo. U 15. vijeku Poljska je preuzela većinu njemačkih posjeda, a u 17. vijeku dio današnje Latvije zaposjela je Švedska. Početkom 18. vijeka na ovaj prostor dolazi nova velesila čiji uticaj traje gotovo do danas – Rusija. Krajem toga vijeka pod njenom su vlašću bile obje historijske pokrajine današnje Latvije: Livonija (sjeverno od rijeke Zapadna Dvina) i Kurlandija (južno i zapadno od Zapadne Dvine). Dakle, borba velesila za jednu malu zemlju čije je stanovništvo od njenog nastanka sanjalo o nezavisnosti. Taj se san nakratko i ostvario: između dva svjetska rata, od 1918. do 1939. Latvija je bila samostalna. Latvijci se danas rado sjećaju tog vremena. No, već početkom Drugog svjetskog rata Latviju je okupirao Sovjetski Savez. Raspadom te države Latvija je od 21. augusta 1991. ponovo samostalna država. Zanimljivo je da je tu samostalnost vrlo brzo (6. septembra 1991.) priznala i službena Moskva.

Geografija

Glavni članak: Geografija Latvije

Latvija ima povoljan položaj, smještena između ostale dvije Baltičke države predstavlja križanje puteva između juga i sjevera, te od Baltika prema istoku. Na zapadu, Latvija izlazi na Baltičko more koje ima jako bitnu ulogu za privredu i ekonomiju čitave države. Obale su slabo razvedene. Na sjeverozapadu se nalazi Riški zaljev koji je ime dobio po glavnom gradu države. Latvija je pretežno ravničarska zemlja, te je reljef uglavnom jednoličan. Idući prema istoku, teren se malo uzdiže. Najviši vrh Latvije je Gaizinkalns visok svega 312 m. Latvija ima mnogo jezera – oko 3000. Većinom su ledenjačka, a najviše ih je na jugoistoku i u priobalnoj nizini. Najveći vodotok je Zapadna Dvina (latvijski Daugava) koja teče s Valdajske uzvisine, istog uzvišenja u Rusiji s kojega teku i Volga, Dnjepar i Lovat. Najveći grad je Riga, koji je ujedno i glavni grad države. Još neki važniji gradovi su Liepaja i Daugavpils. Liepaja je poznata po mnogim obilježjima. U njoj se nalazi najveće baltičko brodogradilište, pa se ovaj grad često naziva i Latvijskim Liverpoolom. Poznata je i po svojoj muzičkoj tradiciji i koncertima. Na klimu Latvije utiče više faktora; reljef, geografski položaj, otvorenost prema moru (blizina Atlantika) i dr. Zime su hladne, a ljeta umjereno topla. Prosječna godišnja temperatura izosi 26 °C.

Vlada

Nakon proglašenja Latvije nezavisnom državom, na njenom čelu je bio Anatolijs Gorbunovs koji je na vlast došao još 1988. godine. Danas, na čelu Latvije je predsjednik Valdis Zatlers. Važnije vladajuće letonske stranke su Demokratska radnička partija Latvije, Nacionalni pokret za nezavisnost, Socijalno demokratska partija Latvije, Letonska Liberalna stranka i druge. Izbori za letonski parlament, Saeima, održavaju se svake četiri godine. Od 1. maja 2004., Latvija je članica Evropske unije.

Administrativna podjela

Latvija je podjeljena na 26 država, zvanih "rajons": Aizkraukles rajons, Aluksnes rajons, Balvu rajons, Bauskas rajons, Cesu rajons, Daugavpils rajons, Dobeles rajons, Gulbenes rajons, Jekabpils rajons, Jelgava rajons, Kraslavas rajons, Kuldigas rajons, Liepaja rajons, Limbazu rajons, Ludzas rajons, Madonas rajons, Ogres rajons, Ogres rajons, Preilu rajons, Preilu rajons, Rezekne rajons, Riga rajons, Saldus rajons, Talsu rajons, Tukuma rajons, Valkas rajons, Valmieras rajons, Ventspils rajons

Sedam latvijskih gradova ima poseban status:

• Daugavpils
• Jelgava
• Jurmala
• Liepaja
• Rezekne
• Riga
• Ventspils

Privreda

Latvija je u vrijeme SSSR, od baltičkih zemalja, najviše bila okrenuta industriji i to pretežno elektrotehničkoj i mašinskoj koje su proizvodile za potrebe sovjetske vojske. Raspadom Sovjetskog Saveza i odlaskom planske ekonomije, pad su zabilježili svi privredni aspekti pa je standard osjetno pao. No već od 1994. prilike se znatno popravljaju – zbog širokih reformi i strane pomoći. Danas bruto društveni proizvod raste po stopi od dojmljivih 7.4% godišnje, a stopa nezaposlenosti iznosi relativno niskih 8.6% (2003.). Industrijska proizvodnja raste po stopi od čak 8% (2003.). Ipak, velik broj mladih ljudi odlazi u inostranstvo na rad, od čega vrlo velik broj u Irsku, što je ipak, gladajući sa strane geografa i ekonoma, nepotrebno. "Dublin je postao latvijski grad"- rekli bi Latvijci.

Stanovništvo

Najbrojnije stanovništvo Latvije čine Latvijci, 62,1%. Značajnu ulogu imaju i Rusi, njih 26,9%. Od ostalih naroda ovdje žive Bjelorusi, Litvanci, Ukrajinci, Poljaci i dr. Zbog prisutnosti Nijemaca tokom historije, Latvijci se vjerski izjašnjavaju kao protestanti (po učenju Martina Luthera), odnosno katolici.

Jezik

Letonski jezik spada u grupu baltičkih jezika i službeni je jezik u Latviji. Ipak, postoje nesuglasice. Dio ruske nacionalne manjine se ne slaže sa učenjem latvijskog u školama, tvrdeći da je za vrijeme SSSR-a, u svim njegovim članicama, ruski bio službeni jezik. Bilo kako bilo, na ulicama možete čuti narod kako govori i latvijskim i ruskim jezikom. Latvijski je jako zanimljiv jezik. Ima 33 glasa i abeceda mu je slična bosanskoj. Postoje glasovi slični bosanskim, ali se drukčije pišu, npr. glas Ķ odgovara bosanskom glasu Ć itd. U latvijskom jeziku moze se naći i dosta tuđica iz njemačkog, španskog i slavenskih jezika.

Kultura

Bitan uticaj na latvijsku kulturu imali su historijski i društveni razlozi, što je najviše osjetno na arhitekturi građevina u većim gradovima, npr. u Rigi. Katedrale i crkve građene su u njemačkom stilu. Kod muzike, velika se pažnja posvećuje tradicionalnoj muzici, ali ni moderna, zabavna muzika nije zapostavljena. Grad Lijepaja, naziva se još i gradom rockera jer iz njega potiču najpoznatiji latvijski rockeri svih vremena: Fomins & Kleins, Livi i dr.

Vanjski linkovi

• Dobrodosli u Latviju
• Latvia Online