Turizam u Bosni i Hercegovini
Turizam u Bosni i Hercegovini brzorastući je sektor koji u posljednje vrijeme čini važan dio u ekonomiji države.
Bosna i Hercegovina bila je u grupi država sa značajnim turističkim razvojem u nekoliko posljednjih godina. Dolazak turista porastao je u prosjeku za 24% godišnje između 1995. i 2000. Prema podacima Svjetske turističke organizacije za 2008, Bosna i Hercegovina našla se u vrhu spiska zemalja po porastu broja turista s rastom 20%.[1] U 2016. u Bosni i Hercegovini registrovano je 1.148.530 turista, što je povećanje za 11,6% u poređenju s prethodnom godinom, dok je ostvareno 2.376.743 noćenja, što predstavlja porast za 10,9%. Od tog broja 69% čine strani turisti.[2] Prema procjeni Svjetske turističke organizacije, Bosna i Hercegovina će imati treću najveću stopu rasta turizma u svijetu za projektirani period između 1995. i 2020. Turistički vodič Lonely Planet označio je Sarajevo kao 43. najbolji grad na svijetu, dok je u decembru 2009. Sarajevo navedeno kao jedan od 10 najboljih gradova za posjetu u 2010[3] te je time Sarajevo izbilo ispred Dubrovnika, koji je rangiran na 59, Ljubljane na 84, Zagreba na 125. i Beograda (143. mjesto).
Ekonomija i turizam uredi
Prihodi od turizma daju veliki doprinos bosanskohercegovačkoj ekonomiji. Kao rezultat toga, Bosna i Hercegovina sada ima snažniji godišnji rast dolazaka turista i brze širenje usluga u ovom sektoru. U BiH postoje i ljetne i zimske destinacije s kontinuitetom u turizmu tokom cijele godine. S obzirom na to da je pretežno planinska zemlja, Bosna i Hercegovina nudi destinacije iz oblasti ski-turizma, koje su među najboljim u Evropi.[4] U martu 2012. Sarajevo je osvojilo nagradu "za najbolju turističku destinaciju" u konkurenciji od više od 100 gradova širom svijeta, a koju je organizirao blog Foxnomad posvećen turističkim destinacijama.[5]
Visoko je nedavno doživjelo zapanjujuću ekspanziju dolazaka turista zbog otkrića bosanskih piramida, tako da je ovaj grad posjetilo više od 10.000 turista tokom prvog vikenda u junu 2006. Međugorje je postalo jedno od najpopularnijih mjesta hodočašća za katolike[6] u svijetu. Svake godine više od milion turista posjeti ovo mjesto.[6] Procjenjuje se da je približno 30 miliona hodočasnika posjetilo Međugorje od 1981.[7] Neum na jadranskoj obali, sa strmim brdima, pješčanim plažama i nekoliko turističkih hotela predstavlja izlaz Bosne i Hercegovine na more. Cijene imaju tendenciju pada u odnosu na one u susjednoj Hrvatskoj, što ga, između ostalih razloga, čini popularnim kod turista, pogotovo onih domaćih. Zaleđe Neuma ima bogatu arheološku historiju i netaknutu prirodu, pri čemu se u tom području počinje razvijati agroturizam.
Turističke atrakcije uredi
Neke od turističkih atrakcija u Bosni i Hercegovini jesu:
- Sarajevo - "Olimpijski grad", ekonomski, kulturni, naučni, obrazovni, politički i trgovački centar Bosne i Hercegovine; poznat i kao "evropski Jerusalem"
- Mostar - "Grad na Neretvi", jedna od najvažnijih turističkih destinacija u BiH s nadaleko poznatim Starim mostom, koji se zajedno sa starim dijelom grada nalazi na UNESCO-ovom spisku svjetske baštine
- Višegrad - grad poznat po svom mostu Mehmed-paše Sokolovića, koji se također nalazi na UNESCO-ovom spisku svjetske baštine
- Bihać - s rijekom Unom i njenim vodopadima, koji se nalaze unutar Nacionalnog parka Una, predstavlja nezaobilaznu turističku destinaciju kako za domaće, tako i za strane turiste
- Jajce - grad poznat po tome što je bio sjedište bosanskih kraljeva; u njemu su udareni temelji nove Jugoslavije; poznato je po svojim prirodnim ljepotama, rijeci Plivi i njenim vodopadima.
- Svetište Gospe u Međugorju
- Banja Luka - "Zeleni grad" sa znamenitostima poput džamije Ferhadije (u obnovi nakon što je srušena u proteklom ratu) i tvrđave Kastel
- Prijedor sa svojom starom gradskom džamijom, uz Nacionalni park Kozara i Mrakovicu - najveći spomenik iz Drugog svjetskog rata u Bosni i Hercegovini
- Slana jezera u Tuzli, rodno mjesto književnika Meše Selimovića
- Neretva i kanjon Rakitnice u gornjem toku Neretve
- Trebižat i njegovi vodopadi Kravice i Koćuša
- Buna sa svojim izvorom i historijski grad Blagaj
- Kanjon rijeke Tare, najdublji kanjon u Evropi
- Nacionalni park Sutjeska, koji obuhvata i prašumu Perućicu (jedna od posljednje dvije prašume u Evropi) i kanjon rijeke Sutjeske.
- Počitelj i njegova historijska jezgra
- Bjelašnica i Jahorina, planine na kojima su se održavala pojedina takmičenja u okviru XIV zimskih olimpijskih igara 1984.
- Stolac sa stećcima u Radimlji
- Visoko, grad bosanskog plemstva, nekadašnja prijestonica Kraljevine Bosne i mjesto bosanskih piramida
- Tešanj, jedan od najstarijih gradova u Bosni i Hercegovini
- Lukavac sa jezerom Modrac, najvećim vještačkim jezerom u Bosni i Hercegovini
- Travnik, s tvrđavom i mnogobrojnim džamijama, nekadašnji glavni grad Bosanskog vilajeta
- Tvrđava Ostrožac iz 16. vijeka, kod Cazina, izgrađena od strane Osmanlijskog Carstva, a kasnije proširena od Habsburgovaca
- Vranduk i njegova srednjovjekovna tvrđava
- Konjic i podzemni nuklearni bunker iz doba SFRJ
UNESCO-ov spisak svjetske baštine uredi
Na UNESCO-ovom spisku svjetske baštine nalaze se sljedeća mjesta i objekti:[8]
- Stari most i stara jezgra grada u Mostaru (2005)
- Most Mehmed-paše Sokolovića u Višegradu (2007)
- Stećci - srednjovjekovni bosanski nadgrobni spomenici (2016)
Osim toga, Bosna i Hercegovina je na Tentativni spisak uvrstila još nekoliko područja za koje se smatra da bi se u doglednom vremenu mogla uvrstiti na spisak svjetske baštine, a to su sljedeća područja:[8]
- Sarajevo - jedinstveni simbol univerzalne multikulturalnosti - kontinuirano otvoren grad (1997)
- Pećina Vjetrenica (2004)
- Prirodno-arhitektonska cjelina Jajca (2006)
- Historijsko gradsko područje Počitelja (2007)
- Prirodno-arhitektonska cjelina Blagaja (2007)
- Prirodno-arhitektonska cjelina Blidinja (2007)
- Prirodno-arhitektonska cjelina Stoca (2007)
Zimski sportovi uredi
S obzirom na svoj reljef i činjenicu da je pretežno planinska zemlja, Bosna i Hercegovina obiluje planinama i zimskim centrima. Za vrijeme Zimskih olimpijskih igara 1984. u Sarajevu, na Bjelašnici, Jahorini i Igmanu održana su takmičenja u skijaškim disciplinama. To su najpopularnije planine za skijanje u državi. Na Jahorini je održano alpsko skijanje za žene, dok je isto takmičenje u muškoj konkurenciji održano na Bjelašnici. Na igmanskom Malom Polju održano je takmičenje u skijaškim skokovima, kao i dio nordijske kombinacije, dok su na Velikom polju održani biatlon i neke nordijske discipline.[9] Sarajevo i njegove olimpijske planine bili su domaćin Evropskog olimpijskog festivala mladih 2019, zbog čega je uloženo u izgradnju moderne žičare i dodatnih smještajnih kapaciteta, pogotovo na Bjelašnici i Jahorini. Planina Vlašić također postaje važan centar za zimski turizam zbog odličnih smještajnih kapaciteta i uvjeta za skijanje, snoubording i druge zimske sportove. Ova planina također je popularna destinacija za ljetni i ekoturizam zbog mnogih planinarskih staza i nesmetanog prilaza području izuzetnih prirodnih ljepota. Planina Kozara i istoimeni nacionalni park proteklih godina također su postali popularna turistička atrakcija za skijanje i planinarenje.
Nacionalni parkovi i parkovi prirode uredi
U Bosni i Hercegovini postoji nekoliko nacionalnih i parkova prirode.
| Naziv | Osnovan | Površina (km²) |
|---|---|---|
| Nacionalni park Sutjeska | 1965. | 173 |
| Nacionalni park Kozara | 1967. | 34 |
| Nacionalni park Una[10] | 2008. | 198 |
| Nacionalni park Drina[11] | 2017. | 63 |
| Park prirode Hutovo Blato | 1995. | 74,11 |
| Park prirode Blidinje | 1995. | 6 |
| Park prirode Bardača | 1995. | 35 |
Regije i gradovi uredi
Bosna i Hercegovina poznata je po različitim mjestima i arhitekturom koja je nastala pod utjecajem različitih kultura, kao što su rimska, srednovjekovna, osmanlijska ili austro-ugarska.
Sarajevo uredi
Glavni grad Bosne i Hercegovine, Sarajevo, je poznato po svojoj tradicionalnoj vjerskoj raznolikosti.[12] U gradu se nalaze kako islamski, tako i objekti drugih religija kao što je pravoslavlje, katoličanstvo i judaizam koji tu egzistirajz vijekovima. Zbog ove duge i bogate historije vjerskih različitosti, Sarajevo je često naziva i "Jerusalemom Evrope".[13] Sarajevo ima jaku turističku industriju, a 2006. godine je imenovan od strane Lonely Planet kao jedan od 50 najboljih gradova na svijetu.[14] Sportski turizam razvijen je zahvaljujući objektima, odnosno naslijeđu Zimskih olimpijskih igara 1984. Skijanje je zastupljeno na olimpijskim planinama Bjelašnici, Igmanu, Jahorini, Trebeviću, kao i Treskavici.
Sarajevo je grad sa 600-godišnjom historijom, koji je bio pod različitim utjecajima, i zapadnih i istočnih carstava, te je i zbog toga poznata turistička atrakcija. To je grad koji je bio domaćin putnicima tokom cijelog svog postojanja stoljećima, jer je bio važan trgovački centar u vrijeme osmanlijske i austro-ugarske imperije. U popularna odredišta u gradu spadaju Vrelo Bosne, park s termalnim izvorima još iz rimskog doba, Gazi Husrev-begova džamija Katedrala, Stari dio grada - Baščaršija itd. Turizam u Sarajevu uglavnom je fokusiran na historijske, vjerske i kulturne aspekte. Grad je bogat muzejima, uključujući i Muzej Sarajeva, Ars Aevi - Muzej savremene umjetnosti, Historijski muzej Bosne i Hercegovine, Muzej književnosti i pozorišne umjetnosti Bosne i Hercegovine, kao i Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine (osnovan 1888). Dom je sarajevske hagade, iluminacionog rukopisa i najstarijeg jevrejskog sefardskog dokumenta u svijetu, napisanog u Barceloni oko 1350. U gradu se nalaze i mnoga pozorišta, između ostalih i Narodno pozorište, osnovano 1919, Pozorište mladih Sarajevo, Kamerni teatar 55 i Sarajevski ratni teatar - SARTR. Druge važnije kulturne ustanove su: Vijećnica, Centar za kulturu Sarajevo, Biblioteka grada Sarajeva, Umjetnička galerija Bosne i Hercegovine, Bošnjački institut, biblioteka u privatnom vlasništvu kao i umjetnička kolekcija fokusirana na historiju Bošnjaka, Orijentalni institut. Grad obiluje mnogim manifestacijama od kojih su najpoznatije: Sarajevo Film Festival, pokrenut 1995, koji je postao najvažniji filmski festival u regiji, festival Sarajevska zima, Sarajevski jazz festival i Sarajevo International Music Festival kao i festival Baščaršijske noći.
Statistike uredi
Ukupan broj stranih i domaćih turista sa brojem noćenja u periodu od 2010.
| Godina | Ukupan broj | Povećanje | Broj noćenja | Povećanje |
|---|---|---|---|---|
| 2018. | 639.558 (januar - juni 2018)[15] | 1.301.091 | ||
| 2017. | 1.307.319 | 13,7% | 2.677.125 | 12,3% |
| 2016. | 1.148.530[2] | 11,6%[2] | 2.376.743[2] | 10,9%[2] |
| 2015. | 1.029.000 | 21,5% | 2.143.118 | 25,2% |
| 2014. | 846.581 | 0,3% | 1.711.480 | - 6,1% |
| 2013. | ||||
| 2012. | ||||
| 2011. | ||||
| 2010. |
Reference uredi
- ^ "Arhivirana kopija" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 28. 7. 2011. Pristupljeno 4. 2. 2014.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ a b c d e "Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine - Statistike o turizmu u 2016" (PDF). http://www.bhas.ba/. Arhivirano s originala (PDF), 30. 5. 2019. Pristupljeno 8. 5. 2018. Vanjski link u parametru
|website=(pomoć) - ^ http://www.news.com.au/news/photos-e6frflw0-1225794915428?page=2
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 1. 5. 2008. Pristupljeno 4. 2. 2014.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ Anil Polat (27. 3. 2012). "The Best City To Visit Travel Tournament 2012: Championship". Foxnomad. Pristupljeno 30. 3. 2012.
- ^ a b "RomeReports: Visionaries of Medjugorje may appear before the Vatican". Arhivirano s originala, 5. 5. 2013. Pristupljeno 4. 2. 2014.
- ^ Vatican Probes Claims of Apparitions at Medugorje
- ^ a b http://whc.unesco.org/en/statesparties/BA/
- ^ http://library.la84.org/6oic/OfficialReports/1984/or1984w.pdf
- ^ "mediainfo.ba – Federacija BiH: Proglašen nacionalni park "Una"". Arhivirano s originala, 13. 1. 2015. Pristupljeno 9. 2. 2014.
- ^ "Национални парк "Дрина" - ново заштићено подручје у Републици Српској". nasljedje.org. Arhivirano s originala, 18. 2. 2019. Pristupljeno 18. 2. 2019.
- ^ Malcolm, Noel. Bosnia: A Short History ISBN 0-8147-5561-5.
- ^ Stilinovic, Josip (3. 1. 2002). "In Europe's Jerusalem", Catholic World News. The city’s principal mosques are the Gazi Husreff-Bey’s Mosque, or Begova Džamija (1530), and the Mosque of Ali Pasha (1560–1561); pristupljeno: 5. 8. 2006.
- ^ Lonely Planet (mart 2006). The Cities Book: A Journey Through The Best Cities In The World, Lonely Planet Publications, ISBN 1-74104-731-5.
- ^ "Arhivirana kopija" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 20. 9. 2018. Pristupljeno 27. 8. 2018.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)