Brionska deklaracija
Brionska deklaracija je dokument koji su potpisali predstavnici Republike Slovenije, Republike Hrvatske i Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) poslije proglašenja odvajanja Slovenije i Hrvatske od SFRJ i kratkotrajnih oružanih sukoba Teritorijalne odbrane Slovenije (TOS) protiv Jugoslavenske narodne armije (JNA). Mirovni sporazum je potpisan pod političkim pokroviteljstvom Evropske zajednice (EZ), trojice ministara iz država Evropske zajednice, na Brionima 7. jula 1991. godine. Sporazumom je nastojano da stvori okruženje u kome bi mogli da se održe daljnji pregovori o budućnosti Jugoslavije. Brionskom deklaracijom predviđeno je da pripadnici MUP-a Slovenije kontrolišu granicu, ali prema zakonima SFRJ, a da se JNA povuče u kasarne i zaustave sukobi. Sporazum je predvidio tromjesečno "zamrzavanje" odluka Slovenije i Hrvatske da se izdvajaju iz SFRJ. Istovremeno je dogovoreno da se hitno izabere predstavnik Republike Hrvatske (Stipe Mesić) na mjesto predsjednika Predsedništva SFRJ.[1][2] Međutim, na kraju se predsjednik Saveznog izvršnog vijeća Ante Marković izolovao u nadi da će sačuvati Jugoslaviju i potpuno prekinuo bilo koji oblik uticaja Federacije na Sloveniju. To je značilo da se Jugoslavenska narodna armija fokusirala na borbu u Hrvatskoj, stvarajući presedan prepravljanja međunarodnih granica i stavljajući na kocku interes EZ za rješenje jugoslovenske krize.
 Slovenija (zeleno), Hrvatska (crveno) i ostatak Jugoslavije (blijedo žuta) u vrijeme potpisivanja Brionske deklaracije | |
| Izrađen | 5. juli 1991. |
|---|---|
| Potpisan | 7. juli 1991. |
| Lokacija | Brioni |
| Strane | |
| Posrednici | Hans van den Broek, João de Deus Pinheiro, Jacques Poos |
| Potpisnici | Milan Kučan, Franjo Tuđman, Ante Marković, Budimir Lončar, Petar Gračanin, Stane Brovet, Bogić Bogićević, Janez Drnovšek, Branko Kostić, Stjepan Mesić i Vasil Tupurkovski |
| Jezici | |
 Wikizvor | |
Sporazumom su prekinuta neprijateljstva između JNA i Teritorijalne odbrane Slovenije tokom Desetodnevnog rata. Slovenija i Hrvatska su se složili da suspenduju djelatnosti koje proizilaze iz njihovih deklaracija o nezavisnosti od 25. juna na tri mjeseca. Dokumentom je riješeno pitanje granične i carinske kontrole slovenačke granice, kontrola nad vazdušnim saobraćajem i odobrena razmjena zarobljenika. Brionska deklaracija je takođe bila osnova za posmatračku misiju koja će pratiti sprovođenje sporazuma u Sloveniji. Jedanaest dana nakon potpisivanja deklaracije, Savezno izvršno vijeće je povuklo JNA iz Slovenije. Deklaracija nije imala uticaj na borbe u Hrvatskoj.
Reference uredi
- ^ Jugoslavija. Predsedništvo 2012, str. 97-103, 129-135.
- ^ Šušić 2003, str. 33-34.
Literatura uredi
- Šušić, Slavoljub B. (2003). Od Briona do Dejtona : hronologija krize na prostoru Jugoslavije : 1990-1995. Beograd: Vojnoizdavački zavod. ISBN 86-335-0130-9.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Jugoslavija. Predsedništvo (2012). Dokumenta Predsedništva SFRJ 1991. Tom 2, (jun - jul 1991) : rat u Sloveniji). Beograd: Institut za savremenu istoriju : Fond za humanitarno pravo.CS1 održavanje: ref=harv (link)
