19. vijek

19. vijek počeo je 1. januara 1801. (predstavljeno rimskim brojevima MDCCCI), a završio se 31. decembra 1900. (MCM).

Napoleon Bonaparte, car Prvog francuskog carstva.

19. vijek je karakteriziran velikim društvenim prevratima. Ropstvo je ukinuto u većem dijelu Evrope i Amerike. Prva industrijska revolucija, iako je započela u kasnom 18. vijeku, proširila se izvan britanske domovine po prvi put tokom ovog vijeka, posebno preuredivši ekonomije i društva Niskih zemalja, Rajne, Sjeverne Italije i sjeveroistočnih Sjedinjenih Država. Nekoliko decenija kasnije, Druga industrijska revolucija dovela je do sve masovnije urbanizacije i mnogo višeg nivoa produktivnosti, profita i prosperiteta, obrazac koji se nastavio u 20. vijeku.

kraljica Viktorija od Velike Britanije.

Arapski trgovci robljem i njihovi zarobljenici duž rijeke Ruvume (u današnjoj Tanzaniji i Mozambiku), 19. vijek

Granice postavljene Bečkim kongresom 1815.

Karta svijeta iz 1897. Britansko Carstvo (označeno ružičastom bojom) bilo je supersila 19. vijeka.

Događaji

Politika

• Ukinuto ropstvo u većini zapadnih zemalja.
• Novi ustroj austrijskog kraljevstva i veća samostalnost Mađara unutar Austro-Ugarske
• Evropsko naseljavanje Australije i početak kolonijalizacije Afrike. Kolonizacije nekih dijelova Azije (Indija, Sibir, jugoistočna Azija).

Ratovi

• Napoleonski ratovi završavaju preustrojem evropskog sistema država.
• Nastavlja se propadanje Osmanskog carstva: nezavisnost Grčke, Srbije, Crne Gore, Rumunije, Bugarske.
• Američko-meksički rat i Američki građanski rat, širenje SAD prema zapadu.

Arhitektura

• 28. oktobar 1886 – U New Yorku svečano postavljen Kip slobode, poklon francuskog naroda SAD-u.
• 31. mart 1889 – Otvoren Eiffelov toranj, tada najviša građevina na svijetu. Čelična konstrukcija visoka 300 metara postala je jedna od glavnih znamenitosti Pariza.

Industrija

• Početak industrijalizacije, najprije u Engleskoj, kasnije i u kontinentalnoj Evropi te u Sjevernoj Americi.
• U Londonu proradila prva podzemna željeznica u svijetu.

Izumi

• Fotografija (Nicéphore Niepce)
• Telegraf (Samuel Morse)
• Telefon (Alexander Graham Bell)
• Fonograf (Thomas Edison)
• Željeznica (George Stephenson)
• Dizelski motor (Rudolf Diesel)
• Benzinski motor (Nicolaus August Otto)
• Automobil (Karl Benz)
• Film (Braća Lumière)
• Sijalica (Thomas Edison)
• Električna struja (Nikola Tesla)
• Radij i polonij (Marie Curie i Pierre Curie)
• lijekovi protiv bjesnoće i tuberkuloze (Louis Pasteur i Robert Koch)
• Periodni sistem elemenata (Dmitrij Ivanovič Mendeljejev)
• X-zrake (Wilhelm Conrad Röntgen)
• Organska hemija, Friedrich Wöhler sintetizirao ureu.

Ličnosti

• Viktorija, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske 1837-1901 i carica Indije 1877-1901
• Otto von Bismarck, njemački državnik i političar
• Napoléon Bonaparte, francuski general i političar
• Giuseppe Garibaldi, italijanski revolucionar
• Thomas Jefferson, predsjednik SAD
• Wilhelm I, njemački car i kralj
• Lajos Kossuth, mađarski političar
• Abraham Lincoln, predsjednik SAD
• Aleksandar II, car Rusije
• Franjo Josip I, car Austrije
• Abdul Hamid II, sultan Osmanlijskog carstva
• Simón Bolívar, južnoamerički revolucionar
• Karl Marx, njemački filozof i revolucionar
• Friedrich Engels, njemački sociolog i revolucionar