Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija

	Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija
	Аутономна Покрајина Косово и Метохиja (srpski); Krahina Autonome e Kosovës dhe Metohisë (albanski)
	Autonomna pokrajina
Država	Srbija
Glavni grad	Priština
Površina	10 910 km2
Stanovništvo	1 780 021
Gustoća	160 /km2
Osnovan	1992. (formiranje SR Jugoslavije) 1999. (Osnivanje UNMIK-a)
Vlada	Autonomna Pokrajina
- Predsjednik Skupštine	Radovan Ničić
Vremenska zona	UTC +1 (CET); UTC +2 (CEST)
Pozivni broj	+381
	Lokacija Kosova i Metohije u okviru Srbije

Kosovo i Metohija — skraćeno KiM (alb. Kosovа dhe Metohiа), zvanično Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija — APKiM (alb. Krahina Autonome e Kosovës dhe Metohisë), ponekad kratko Kosovo (alb. Kosova), ili Kosmet (od Kosovo i Metohija), je autonomna pokrajina u sastavu Republike Srbije.^[1] De jure je pod privremenom upravom Ujedinjenih nacija. Kosovo i Metohija graniči sa Albanijom na jugozapadu, Sjevernom Makedonijom na jugu, Crnom Gorom na zapadu, dok je njena administrativna linija prema Srbiji na sjeveru i istoku, pod kontrolom UNMIK-a. Pokrajina ima oko 1,7 miliona stanovnika.^[2] Službeni jezici su srpski i albanski, a sjedište administracije se nalazi u Prištini.

Od završetka NATO-ovog bombardovanja SR Jugoslavije 1999. godine, Kosovo i Metohija se u skladu sa rezolucijom 1244 Vijeća sigurnosti UN-a nalazi pod privremenom administracijom UN-a (UNMIK). Evropska unija je 16. februara 2008. odlučila da pokrene „Misiju vladavine prava Evropske unije na Kosovu i Metohiji — EULEKS KOSOVO”, a 17. februara 2008. „Predstavnici naroda Kosova”^[3] donijeli su jednostranu odluku o proglašenju nezavisnosti Kosova i nakon toga usvojili Ustav Republike Kosovo. Srbija je odbacila ovu deklaraciju, a Generalna skupština Ujedinjenih nacija je rezolucijom A/63/L.2 usvojenom na predlog Srbije 8. oktobra 2008. zahtijevala savjetodavno mišljenje Međunarodnog suda pravde o njenoj legalnosti. Nezavisnost Republike Kosovo međunarodno priznaje 93 od 193 članica UN-a.^[4]^[5]

Porijeklo imena uredi

Kosovo se prema geografskim kriterijima može podijeliti na dvije cjeline: istočno Kosovo koje se tradicionalno zove Kosovo i zapadno Kosovo, koje Srbi zovu Metohija, a Albanci Rrafshi i Dukagjinit. S vremenom je istočni dio regije cijelom Kosovu dao ime.

Riječ Kosovo dolazi od slavenske riječi kos, koje je ime za vrstu crne ptice na bosanskom jeziku i drugim slavenskim jezicima u regionu. Postoje indicije da je postojalo mjesto sa istim imenom, po kojem je i čitava regija dobila ime. Kosovo je inače uobičajen naziv mnogih mjesta u Bosni i Hercegovini, Dalmaciji i sjevernoj Albaniji. Albanski naziv Kosova (ili Kosovë) je albanizirana slavenska riječ Kosovo.

Metohija potiče od bizantijsko-grčke riječi μετόχια, izraza koji označava zemlju u vlasništvu pravoslavne crkve. Razlog za ovo je da su se neka od imanja Srpske pravoslavne crkve (SPC) nalazila upravo na ovom području. Ovo zemljište su crkvi dodjelili srpski srednjovjekovni vladari. Dukagjin je bogata albanska srednjovjekovna porodica, koja je upravljala sjevernom Albanijom i zapadnim Kosovom. Po njima je ovaj region dobio njihovo albansko ime - Rrafshi i Dukagjinit.

Kosmet je srpska, politički motivirana skraćenica za Kosovo i Metohiju.

Historija uredi

U vijekovima prije nove ere teritorija današnjeg Kosova je bila centar Dardanije, historijskog regiona nasaljenog Dardanima, plemenom mješovitog ilirskog i tračkog porijekla. U 28. godini ovaj region su osvojili Rimljani. U sklopu Rimskog Carstva Kosovo je bilo sastavni dio rimske provincije Moesie. Podjelom Rimskog carstva na Zapadno Rimsko carstvo i Istočno Rimsko carstvo (Bizantiju) Kosovo dolazi pod bizantsku vlast.

Geografska mapa Kosova i Metohije

Početkom 5. vijeka slavenska plemena počinju prelaziti Dunav i vršiti napade na bogate bizantijske gradove na Kosovu. Prvi veći napadi ove vrste zabilježeni su u 547. i 548. godini za vrijeme vladavine bizantskog cara Justiniana. Sredinom 7. vijeka Slaveni počinju biti dominirajuća etnička grupa na Kosovu. Postojeće gradsko, romanizirano, stanovništvo se vremenom stapa sa Slavenima. Romanizirano stanovništvo koje živi van gradova uspjeva sačuvati svoju historiju i kulturu, te postaju poznati pod imenom Vlasi. Porijeklo Albanaca na prostorima Kosova je nepoznato. Neki historičari tvrde da su Albanci narod tračkog porijekla, dok drugi pak tvrde da su Albanci ilirskog porijekla. Danas među historičarima preovladava mišljenje da su Albanci ilirski narod, koji su nastanjivali planine sjeveroistočne Albanije i zapadnog Kosova za vrijeme Rimskog carstva.

U toku 850-ih slavenizirano pleme turskog porijekla - Bugari počinju širiti svoju državu i ubrzo osvajaju Kosovo, zajedno sa Makedonijom, gdje u Ohridu stvaraju sjedište biskupije. Smrću bugarskog cara Samuela u 1014. godini bugarska imperija upada u duboku krizu. Bizantijsko carstvo pod vodstvom cara Bazila (poznatog i pod imenom "ubica Bugara") uviđa svoju šansu i do kraja 1018. preuzima čitavu teritoriju nekadašnjeg bugarskog carstva.

U ovom periodu dvije nove slavenske države počinju dobijati svoju formu. Raška, sjeverno od Kosova, na teritoriji današnjeg Sandžaka i njen prvobitno moćniji susjed Duklja na teritoriji današnje Crne Gore. Vladari Raške koji su prvobitno bili u vazalskom odnosu prema Duklji počinju agresivno širiti svoje posjede i sredinom 11. vijeka Raška postaje dominirajuća slavenska državna tvorevina u ovom dijelu Balkana. Kao i svaka država u regionu Raška ima uzor u bogatim bizantinsko-grčkim gradovima na jugu. Tokom 1180-ih godina, za vrijeme rata između Mađarske i Bizantijskog carstva, Raška napada Bizantiju i uspjeva pod svoju vlast staviti istočno Kosovo.

1204. godina označava početak kraja Bizantijskog carstva. Te godine križari osvajaju Carigrad i uspostavljaju Latinsko Carstvo. Vladar Raške Stefan Prvovjenčani uviđa pometnju i krajem 1216. čitava teritorija današnjeg Kosova dolazi pod srpsku vlast. 3 godine kasnije Stefanov brat, Sava iskorištava konflikt između pravoslavnog patrijarha u Carigradu i Ohridskog biskopa i uspjeva izdejstovati autonomiju (autocefalnost) Srpske Pravoslavne Crkve.

Srpsko kraljevstvo doživljava svoj zenit sredinom 14. vijeka pod kraljem Dušanom (krunisan 1331. godine) koji širi kraljevstvo južno i prebacuje centar srpske države u današnju Makedoniju (Glavni grad Skoplje). On također uzima titulu cara i ojačava status SPC u odnosu na grčku pravoslavnu crkvu. Smrću Dušana u 1355. godini srpsko carstvo se počinje raspadati. Grčke, albanske i makedonske teritorije dolaze u ruke lokalnih feudalaca. Smrću zadnjeg Nemanjića u 1371. godini Kosovo dolazi pod vlast tri različita gospodara. Gradovima Prizren i Peć i ostatkom jugo-zapadnog Kosova upravlja porodica Balšić, Lazar Hrebeljanović istočnim Kosovom dok Vuk Branković drži krajnji jug. S vremenom Branković preuzima cijelo Kosovo.

Osmanlije u 1396. godini preuzimaju teritorije pod kontrolom Vuk Brankovića i prenose ih u vlasništvo lojalnog vazala Stefana Lazarevića (sin Lazara Hrebljanovića). Malo zatim iste vraćaju u posjed Brankovićevih sinova Đurađa i Grgura koji obećavaju lojalnost osmanskom sultanu. U 1455. godini Osmanlije pod ličnom komandom sultana Mehmeda Osvajača preuzimaju čitavu teritoriju današnjeg Kosova.

Države koje su priznale Kosovo

Države koje nisu priznale Kosovo

Savremeno doba uredi

Kraljevina Dardanija
Rimska Dardanija
Bizantinska Dardanija
Država Vuka Brankovića
Kosovski vilajet, 1875–1878.
Kosovski vilajet, 1881–1912.
Kosovo 1941.
Kosovo i Metohija danas

Geografija uredi

Karta Kosova

Kosovo je pokrajina koja se nalazi u centralnom dijelu Balkanskog poluostrva i ima površinu od 10.908 km². S obzirom na njegovu relativno malu površinu, Kosovo se odlikuje raznolikim topografskim karakteristikama. Okruženo je planinama: Šar-planinom na jugu i jugoistoku, na granici sa Makedonijom, dok se na sjeveru države uzdiže Kopaonik. Granice na zapadu (sa Crnom Gorom i jugozapadu (sa Albanijom) su takođe planinske gdje se nalazi i najviši vrh Kosova, Đeravica, visine 2.656 m. Centralni dio države je uglavnom brdovit dok se dvije velike ravnice prostiru u zapadnom i istočnom dijelu.

U hidrografskom smislu, Kosovo ima ograničene vodne resurse. Glavne rijeke su Bijeli Drim, koji teče prema Jadranskom moru, Južna Morava na području planine Goljak i Ibar na sjeveru. Sitnica, pritoka Ibra, najduža je rijeka koja u potpunosti protiče teritorijom Kosova. Postoji nekoliko manjih prirodnih jezera, ali najvažnija jezera u državi su vještačka. Najveća jezera su Gazivode, Radonjić, Batlava i Badovac. Na Kosovu takođe postoji veliki broj kraških, termalnih i mineralnih izvora. Kosovo je država u Jugoistočnoj Evropi a graniči sa Albanijom na jugozapadu, Makedonijom na jugoistoku, Crnom gorom na zapadu i administrativno sa Srbijom na sjeveru i istoku. Prostire se između 42. i 43. paralele i između 20. i 22. meridijana.

Dužina državnih granica iznosi:

Dužina granica Kosova i Metohije
Država	Dužina u km
Albanija	113,551
Sjeverna Makedonija	170,772
Crna Gora	79,165
Ukupno	363,488

Simboli uredi

Zastava uredi

Za vrijeme SFRJ autonomne pokrajine Vojvodina i Kosovo nisu imale zvaničnu zastavu. Između 1945. godine i raspada SFRJ 1991. na Kosovu je često korištena zastava sa žutom zvijezdom i crnim orlom na crvenoj podlozi. Ova zastava je bila zastava albanskog naroda u SFRJ. Zbog činjenica da je većina Albanaca u SFRJ živjela na Kosovu, ova se zastava na Kosovu mogla i najčešće vidjeti, te je često pogrešno tumačena kao zastava Kosova. Tokom uprave UN-a Kosovo nije imalo svoju zvaničnu zastavu. Najčešće se koristi zastava sa crnim orlom na crvenoj podlozi, koja je identična sa zastavom Albanije. Stranka bivšeg predsjednika Kosova, Ibrahima Rugove, zvanično je predložila uvođenje nove zastave sa tekstom Dardania. Dardanija je historijski naziv Kosova. Trenutno Kosovo nema službeni grb i zastavu.

Zastava albanskog naroda u SFRJ
Zastava samoproglašene Republike Kosovo od 1991. do 1999.

Administrativna podjela uredi

Okruzi Kosova i Metohije

Pet srpskih okruga nalazi se na teritoriji Kosova, a sastoji se od 28 opština i 1 grad. UNMIK je 2000. godine stvorio 7 novih okruga i 30 opština. Srbija više ne vrši suverenitet nad ovom podjelom.

Okrug	Sjedište	Stanovništvo	Gradovi i općine
Kosovski okrug	Priština	672,292	Pristina Drenas Kosovo polje Lipljan Obilić Podujevo Ferizaj Štimlje Kaçanik Štrpce
Kosovskopomoravski okrug	Gnjilane	166,212	Kamenica Novo Brdo Gjilan Vitina
Kosovskomitrovički okrug	Kosovska Mitrovica	225,212	Mitrovica Leposavić Skenderaj Vučitrn Zubin Potok Zvečan
Pećki okrug	Peć	178,326	Peja Istok Klina Đakovica Deçan
Prizrenski okrug	Prizren	376,085	Orahovac Suva Reka Prizren Gora