Republika Kosovo (1991–1999)
Republika Kosovo (albanski: Republika e Kosovës) ili Prva Republika Kosovo bila je samoproglašena kvazidržava u jugoistočnoj Evropi osnovana 1991.[1] Tokom svog vrhunca, nastojala je da uspostavi sopstvene paralelne političke institucije nasuprot institucijama AP Kosovo i Metohije koje je držala jugoslavenska Republika Srbija.
| Republika Kosovo Republika e Kosovës |
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1991–1999 | |||||||||||||
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
| Himna: Himni i Flamurit |
|||||||||||||
 |
|||||||||||||
| Status | Priznata samo od Albanije | ||||||||||||
| Glavni i najveći grad | Priština | ||||||||||||
| Službeni jezik | albanski | ||||||||||||
| Demonim | Kosovar | ||||||||||||
| Državno uređenje | Republika | ||||||||||||
| Predsjednik | |||||||||||||
• 1992-2000. |
Ibrahim Rugova | ||||||||||||
| Predsjednik Skupštine | |||||||||||||
• 1990-1992. |
Ilaz Ramajli | ||||||||||||
| Premijer | |||||||||||||
• 1991-1999. |
Bujar Bukoshi | ||||||||||||
• 1999-2000. |
Hashim Thaçi | ||||||||||||
| Zakonodavstvo | Skupština | ||||||||||||
| Historija | Jugoslavenski ratovi | ||||||||||||
| - | Tajni sastanak | 7. septembar 1990. | |||||||||||
| - | Proglašenje | 22. septembar 1990. | |||||||||||
| - | Ukidanje | 1. februar 1999. | |||||||||||
| Osnivanje | 22. septembar 1990. | ||||||||||||
| Ukidanje | 1. februar 1999. | ||||||||||||
| Stanovništvo | |||||||||||||
• Ukupno (1995.) |
2.100.000 | ||||||||||||
| Valuta | Jugoslavenski dinar Albanski lek Njemačka marka |
||||||||||||
| Vremenska zona | UTC +1 | ||||||||||||
• Ljeti (DST) |
UTC +2 | ||||||||||||
| Format datuma | D.M.GGGG. | ||||||||||||
| Vozačka strana | desna | ||||||||||||
| Danas dio |  Kosovo |
||||||||||||
,_Flag_of_Serbia_(1947%E2%80%931992).svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
Zastava koju je koristila Republika Kosovo bila je veoma slična zastavi Albanije, sa istim simbolom na istoj pozadini u boji.
Historija
urediProglašenje
urediKrajem juna 1990. albanski članovi pokrajinske skupštine predložili su glasanje o tome da li da se formira nezavisna republika; predsjednik skupštine etnički Srbin odmah ju je zatvorio i obećao da će ponovo otvoriti skupštinu 2. jula, što je kasnije odloženo.
Dana 2. jula, velika većina albanskih članova pokrajinske skupštine vratila se u Skupštinu, ali je ona bila zaključana; pa su na ulici ispred glasali da se Kosovo proglasi Republikom u okviru jugoslavenske federacije.[2] Vlada Srbije je odgovorila raspuštanjem Skupštine i Vlade Kosova, ukidajući preostalu autonomiju. Srpska vlada je tada usvojila još jedan zakon o radnim odnosima kojim je otpušteno još 80.000 albanskih radnika.
Etnički Albanci, članovi sada zvanično raspuštene Skupštine Kosova sastali su se u tajnosti u Kačaniku 7. septembra i proglasili "Republiku Kosovo" u kojoj će zakoni iz SR Jugoslavije važiti samo ako su u skladu sa ustavom Republike. Skupština je 22. septembra 1991. godine proglasila "Republiku Kosovo"[3] državom. Ovu deklaraciju je podržalo 99% birača na nezvaničnom referendumu održanom nekoliko dana kasnije.[4] Republika Kosovo je dobila diplomatsko priznanje od Albanije.
Paralelne strukture
urediKosovski Albanci su organizovali pokret otpora, stvarajući niz paralelnih struktura u obrazovanju, medicinskoj njezi i oporezivanju.[5][potrebna stranica] Otvorene su nove škole, a kuće su pretvorene u objekte za škole, uključujući srednje škole i univerzitete. A na paralelnim izborima izabrani su novi lideri, formirajući novu državu u zemlji. Zbog represije, nova vlada je bila u egzilu. Postojala je paralelna nogometna liga, sve dok nisu svi sportisti bivali protjerivani sa stadiona i sportskih objekata.[6][7]
NATO intervencija
urediOd 1995. pa nadalje, tenzije u regionu su eskalirale što je dovelo do rata na Kosovu koji je počeo u februaru 1998.[8][9][10] koji se vodio između Savezne Republike Jugoslavije i gerilskih snaga Oslobodilačke vojske Kosova (OVK).[11] Kampanja koju je predvodila OVK nastavila se u januaru 1999. godine i privukla je pažnju svjetskih medija masakrom u Račku, masovnim ubistvom oko 45 Albanaca (uključujući 9 pobunjenika OVK)[12] od strane srpskih snaga sigurnosti.[13] Kasnije tog proljeća u Rambujeu u Francuskoj održana je međunarodna konferencija koja je rezultirala predloženim mirovnim sporazumom (Sporazum iz Rambujea) koji je prihvatila albanska strana, ali ga je odbacila jugoslavenska strana.[14]
Neuspijeh pregovora u Rambujeu rezultirao je vazdušnom kampanjom NATO-a protiv Savezne Republike Jugoslavije koja je trajala od 24. marta do 11. juna kada su jugoslavenske vlasti potpisale vojno-tehnički sporazum kojim je mirovnim snagama NATO-a (KFOR) i međunarodnoj civilnoj misiji (UNMIK) omogućen ulazak na Kosovo.
UNMIK je službeno preuzeo kontrolu nad Kosovom. Privremene institucije samouprave su uspostavljene kako bi se omogućilo kosovskim političkim liderima i liderima zajednica da budu zastupljeni u odlukama. OVK je raspuštena i zamenjena Kosovskim zaštitnim korpusom, lako naoružanom civilnom organizacijom za hitne slučajeve.
Vlada
uredi| Pozicija | Ime i prezime | Period | Napomene | Ref |
|---|---|---|---|---|
| Predsjednik | Ibrahim Rugova | 1992–2000 | U egzilu u Italiji od 5. maja do 15. jula 1999. | [15] |
| Premijer | ||||
| Bujar Bukoshi | 1991–2000 | U egzilu u Ljubljani, zatim od maja 1992. do augusta 1999. u Bonu. | ||
| Hashim Thaçi | 1999–2000 | Privremeni premijer u opoziciji. | ||
| Predsjednik Skupštine | Ilaz Ramajli | 1990–1992 |
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ "Statement of Albanian PM Sali Berisha during the recognition of the Republic of Kosovo, stating that this is based on a 1991 Albanian law, which recognized the Republic of Kosova". keshilliministrave.al. 18. 2. 2008. Arhivirano s originala, 16. 3. 2012. Pristupljeno 6. 2. 2020.
- ^ Malcolm, Noel (1999). Kosovo: a short history. New York: HarperPerennial. str. 346. ISBN 9780060977757.
- ^ Vidmar, Jure (2021). "International Legal Responses to Kosovo's Declaration of Independence". Vanderbilt Law Review. 42 (3): 779. Pristupljeno 17. 1. 2023.
- ^ Müller, Beat. "Kosovo (Jugoslawien), 30 September 1991: Unabhängigkeit". sudd.ch (jezik: njemački). Pristupljeno 17. 1. 2023.
- ^ Clark, Howard (2000). Civil Resistance in Kosovo. London: Pluto Press. ISBN 0745315690.
- ^ Demi, Agron (19. 4. 2018). "How to build a parallel state". prishtinainsight.com. Pristupljeno 17. 1. 2023.
- ^ Pula, Besnik (1. 1. 2004). "The emergence of the Kosovo "parallel state," 1988–1992". Nationalities Papers. 32 (4): 797–826. doi:10.1080/0090599042000296131. Pristupljeno 17. 1. 2023.
- ^ Independent International Commission on Kosovo (2000). The Kosovo Report (PDF). Oxford: Oxford University Press. str. 2. ISBN 9780199243099.
- ^ Quackenbush, Stephen L. (2015). International Conflict: Logic and Evidence. Los Angeles: Sage. str. 202. ISBN 9781452240985.
- ^ Association of the United States Army (juni 1999). "Roots of the Insurgency in Kosovo" (PDF). Pristupljeno 17. 1. 2023.
- ^ Glenny, Misha (2012). The Balkans. USA: Penguin Books. str. 652. ISBN 9780142422564.
- ^ Judah 2000, p. 193
- ^ Strauss, Julius (30. 6. 2001). "Massacre that started long haul to justice". Telegraph.co.uk. Pristupljeno 17. 1. 2023.
- ^ Suy, Eric (2000). "NATO's Intervention in the Federal Republic of Yugoslavia". Leiden Journal of International Law. 13: 193–205. doi:10.1017/S0922156500000133. Pristupljeno 17. 1. 2023.
- ^ "Alternative government: Republic of Kosovo". WorldStatesmen.org. Pristupljeno 17. 1. 2023.
Izvori
uredi- Judah, Tim (2000). Kosovo: War and Revenge. Yale University Press. ISBN 0300097255. Pristupljeno 17. 2. 2013.