Mauritanija
Mauritanija, službeno Islamska Republika Mauritanija, je država Magriba i nalazi se u zapadnom dijelu Sjeverne Afrike.[1] Na zapadu izlazi na Atlantski okean, na sjeveru graniči sa Zapadnom Saharom, na sjeveroistoku sa Alžirom, na istoku i jugoistoku sa državom Mali i jugozapadu sa Senegalom. Prostire se na površini od 1.032.700 km2 i po tome je jedanaesta država Afrike a u njoj živi oko 3,5 miliona stanovnika. Reljef je uglavnom pustinjski sa najvišim vrhom od 915 m nadmorske visine. Klima je pretežno suha (pustinjska) sa temperaturama između 20 i 320 C. Mauri čine oko 80% stanovništva države. Službeni jezik je arapski jezik a dosta je zastupljen i francuski jezik. Privredno je prilično zaostala država bez značajnije industrije izuzev rudarstva.
| Islamska Republika Mauritanija الجمهورية الإسلامية الموريتانية (Al-Džumhūrīyâ l-Islāmīyâ l-Mūrītānīyâ) |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Himna: "Himna Mauritanije" |
||||||
 Položaj Mauritanije
|
||||||
| Glavni grad | Nouakchott |
|||||
| Službeni jezik | arapski | |||||
| Državno uređenje | Unitarna, polupredsjednička, islamska republika | |||||
• Predsjednik Vojnog vijeća |
Mohamed Ould Ghazouani (محمد ولد الغزواني) | |||||
• Predsjednik vlade |
Moctar Ould Diay (المختار ولد أجاي) | |||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Nezavisnost | Od Francuske 28. novembra 1960. | |||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
1.030.700 km2 (28.) | |||||
| ~0 | ||||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno |
3.086.859 (129.) | |||||
• Gustoća |
2,6/km2 | |||||
| Valuta | Ouguiya (5 khoumsa, izvan upotrebe) | |||||
| Vremenska zona | UTC +0 | |||||
| Pozivni broj | 222 | |||||
| Internetska domena | .mr | |||||
Etimologija
urediMauritanija je ime dobila po drevnom berberskom kraljevstvu koje je procvjetalo početkom trećeg vijeka p. n. e., a kasnije je postalo rimska provincija Mauretanija, koja je procvjetala u 7. vijeku nove ere. Međutim, dvije se teritorije ne preklapaju: Historijska Mauretanija bila je znatno sjevernije od moderne Mauritanije: Prostirala se duž cijele zapadne polovine mediteranske obale Afrike.
Termin "Mauretanija", pak, potječe od grčkog i rimskog egzonima za berberske narode u regiji: narod Mauri. Riječ "Mauri" također je korijen naziva za Mavre.[2]
Historija
uredi
Prvi stanovnici koji su naseljavali Mauritaniju su bili pripadnici plemena Bafur. Prvi od evropskih naroda koji su stigli na ovo područje bili su Portugalci. Od kraja 18. vijeka nalazila se pod kontrolom Francuske. Nezavisnost od Francuske stekla je 28. novembra 1960. godine.
Od 3. do 7. vijeka na područje Mauritanije sa sjevera su se doselili Berberi. Zauzeli su prostore koje su do tada naseljavali Bafuri a koji su se sa tih prostora povukli zbog sve sušnije klime što je nepovoljno uticalo na poljoprivredu i prinose. U ovoj se regiji u 11. vijeku rodio islamski vjersko-politički pokret Almoravida koji je u sljedećih stotinu godina uspostavio državu u zapadnom Magribu i većem dijelu Iberijsko poluostrvo. Tokom prve polovine drugog vijeka nakon prodora Arapa, područje Mauritanije uglavnom je islamizirano, a arapsko-berberska kultura postala je dominantna.
Evropska kolonizacija regije, u početku u obalnom dijelu zemlje, započela je u 15. vijeku. Uskoro su se Francuzi izborili za poziciju glavne kolonijalne sile u cijeloj zapadnoj Africi, ali je njihov prodor u unutrašnjost zemlje i pokoravanje arapskih plemena završeno tek na prijelazu iz 19. u 20. vijek, kada je Mauritanija uključena u sastav Francuske Zapadne Afrike.
Poslije 2. svjetskog rata u Mauritaniji jača političko organizovanje domaćeg stanovništva. Osnivaju se prve stranke. Godine 1958. zemlja dobija široku autonomiju u okviru Francuske zajednice, a 1960. potpunu nezavisnost. Vladavina prvog predsjednika Moktara Ould Daddaha okončana je vojnim udarom 1979. i to nakon neuspješnog pokušaja Mauritanije da zauzme južnu trećinu bivše španske kolonije Zapadne Sahare. U periodu od 1979. do 1984. na vlasti su se smjenila trojica predsjednika, a od 1984. do 2005. zemljom je vladao pukovnik Maaouya Ould Sid'Ahmed Taya. Dana 3. augusta 2005. dok je Ould Taya prisustvovao dženazi saudijskog kralja Fahda grupa oficira na čelu sa šefom policije, pukovnikom Elyem Ould Mohamedom Vallijem izvršila je državni udar i preuzela vlast.
Geografija
uredi
Nalazi se u sjeverozapadnoj Africi, između 14. i 26. stepena sjeverne geografske širine i 5. i 17. stepena istočne geografske dužine. Sa površinom od 1.032.700 km2 od čega 90% otpada na pustinju, Mauritanija je 29. po veličini država na svijetu, otprilike veličine kao Egipat.
Općenito, reljef Mauritanije je ravničarski, sa ogromnim sušnim ravnicama i ponekim grebenima i niskim uzvisinama sa najvišim vrhom Kediet ej Jillom sa 915 metara nadmorske visine.
Oko tri četvrtine površine Mauritanija se nalazi pod pustinjom ili polupustinjom. Kao rezultat teške suše, pustinja se širi od sredine 1960tih godina.
Administrativna podjela
uredi
Državna birokratija se sastoji od tradicionalnih ministarstava, specijalnih agencija i državnih preduzeća. Ministarstvo unutrašnjih poslova predvodi sistem regionalnih guvernera i prefekta koji su uspostavljeni po uzoru na francuski sistem lokalne uprave. Prema ovom sistemu, Mauritanija je podijeljena na 13 administrativnih jedinica prvog nivoa, tj. regija od kojih je jedna glavni grad države Nouakchott.
Kontrola je čvrsto koncentrisana u izvršnom organu centralne vlade, ali je tokom niza nacionalnih i općinskih izbora od 1992. godine izvršena ograničena decentralizacija vlasti. Prvi nivoi administrativnih jedinica su podijeljeni na 44 odjela (moughataa).
U sljedećoj tabeli je dat spisak regija sa glavnim gradovima.
| Redni broj | Regija | Glavni grad |
|---|---|---|
| 1. | Adrar | Atar |
| 2. | Assaba | Kiffa |
| 3. | Brakna | Aleg |
| 4. | Dakhlet Nouadhibou | Nouadhibou |
| 5. | Gorgol | Kaédi |
| 6. | Guidimaka | Sélibaby |
| 7. | Hodh Ech Chargui | Néma |
| 8. | Hodh El Gharbi | Ayoun el Atrous |
| 9. | Inchiri | Akjoujt |
| 10. | Nouakchott | Nouakchott |
| 11. | Tagant | Tidjikdja |
| 12. | Tiris Zemmour | Zouérat |
| 13. | Trarza | Rosso |
Privreda
uredi
Iako je relativno bogata prirodnim resursima, Mauritanija još uvijek ima jednu od najnižih stopa BDP-a u Africi. Većina stanovništva i dalje je zavisna o poljoprivredi i stočarstvu, iako je većina nomada i mnogo poljoprivrednika bilo prisiljeno da se dosele u gradove usljed suša koje su se ponavljale 1970-ih i 1980-ih. Bogata je velikim rezervama željezne rude čiji izvoz čini gotovo 50% od ukupnog izvoza države. Trenutni rast cijene metala doprinosi da rudarske kompanije u potrazi za zlatom i bakrom otvaraju rudnike u unutrašnjosti Mauritanije.
Privatizacija je i dalje jedno od ključnih privrednih pitanja. Mauritanija nastoji da ispuni ciljeve koji se tiču godišnjeg rasta BDP-a od 4%.
Nafta je otkrivena u Mauritaniji 2001. godine u Chinguetti. Iako je ovo nalazište potencijalno značajno za ekonomiju zemlje, ukupni uticaj na privredu je teško predvidjeti. Moguće su dodatne rezerve nafte u unutrašnjosti zemlje, u Taoudeni bazenu, iako bi surovo okruženje u znatnoj mjeri poskupilo njenu eksploataciju.[3]
Stanovništvo
urediPrema popisu iz 2013. godine u Mauritaniji je živjelo 3.537.368 stanovnika.[4]
Etničke grupe
urediOd etničkih grupa 70% stanovništva čine Mauri, podijeljeni prema rasnom kriteriju na dominantne bijele (potomke Arapa i Berbera) i crne (koji su historijski bili robovi i slobodnjaci, a u kolonijalnom su razdoblju zbog boljeg obrazovanja sačinjavali veći dio birokratske klase). Mauri govore hasanijom, dijalektom arapskog s velikim brojem berberskih riječi.
Ostatak od 30% stanovništva čine pripadnici naroda koji žive i u ostalim državama zapadne Afrike, a u Mauritaniji su koncentrisani na jugu zemlje i to: Tukulor, Fulani, Soninke i Wolof, koji svi govore vlastitim jezicima.[4][5]
Religija
urediKada je u pitaju religija, skoro 100% stanovništva su muslimani, od kojih su većina suniti.[4] Manjinsko Sufi bratstvo, u Tijaniyahu, je imalo veliki uticaj ne samo u zemlji, već i u Senegalu i Maroku. Rimokatolička eparhija u Nouakchottu, osnovana 1965. godine, služi za 4.500 katolika koji žive u Mauritaniji.
Jezik
urediJezik koji je dominantan među stanovništvom Mauritaniji je Hasanija, jezik kojim govori većinsko stanovništvo Mauri. Osim ovog jezika zastupljeni su još i jezici: Pulaar, Soninke, Imraguen jezik, Wolof, Serer[6] a koristi se i francuski (koji se u velikoj mjeri koristi u medijima i među obrazovanim klasama, takozvani afrički francuski). Moderna verzija arapskog jezika je također službeni jezik ove afričke države.
Zenaga, berberski jezik, se nekada govorio u skoro cijeloj Mauritaniji, ali je sada gotovo u potpunosti zamijenjen hasanijom. Samo još oko 200 do 300 govornika ovog jezika se može naći u Mauritaniji.
Obrazovanje
urediOd 1999. godine, sva nastava u prvoj godini osnovnih škola se obavlja na književnom arapskom jeziku. Od druge godine se uvodi francuski jezik koji se koristi za sve predmete koji se izučavaju. je uveden u drugoj godini, a koristi se za naučiti sve naučne predmete.[7] Upotreba engleskog jezika i Weldiya dijalekta u školama u Mauritanije se u zadnje vrijeme povećava.
Mauritanija ima samo jedan univerzitet i to Univerzitet u Nouakchottu i neke druge ustanove visokog obrazovanja, ali većina visokoobrazovanih stanovnika ove zemlje su studij završili u inostranstvu. 10,1% od vladine potrošnje u periodu između 2000. i 2007. godine otpada na troškeve u obrazovanju.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. Facts On File, Inc. 2009. p. 448. ISBN 143812676X. Islamska Republika Mauritanija smještena je u zapadnom dijelu Sjeverne Afrike.
- ^ Shillington. 2005. str. 948.
- ^ "Taoudeni Basin Overview". Baraka Petroleum
- ^ a b c "CIA – The World Factbook – Mauritanija" Arhivirano 24. 12. 2018. na Wayback Machine Pristupljeno 9. oktobra 2015.
- ^ Fields of Fire: An Atlas of Ethnic Conflict Pristupljeno 9. oktobra 2015.
- ^ http://joshuaproject.net/people_groups/14866/MR
- ^ Obrazovni sistem Mauritanije Arhivirano 22. 7. 2011. na Wayback Machine Pristupljeno 9. oktobra 2015.
Vanjski linkovi
uredi
- Službeni sajt Vlade Mauritanije
- Mauritanija na CIA World Factbook
- Mauritanija na BBC News