Wikipedia

Drugi korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine

korpus Armije RBiH

Drugi korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine je tokom rata u Bosni i Hercegovini bio najviša operativna jedinica i jedan od sedam korpusa u sastavu Armije Republike Bosne i Hercegovine. Osnovan je 29. septembra 1992. godine,[1] prema naredbi komandanta Štaba vrhovne komande Oružanih snaga Republike Bosne i Hercegovine (ŠVK OS RBiH). Sjedište korpusa bilo je u Tuzli, a zona odgovornosti protezala se na 28 općina sjeveroistočne i istočne Bosne, te dijelom Posavine.

2. korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine
Aktivnaformiran 29. septembra 1992.[1] raspušten 2006. godine u sklopu VF BIH
DržavaRepublika Bosna i Hercegovina
GranaKopnena vojska Armije Republike Bosne i Hercegovine
DioArmija Republike Bosne i Hercegovine
Glavno sjedišteTuzla
Bojezelena
Komandanti
Željko Knez
Hazim Šadić
Sead Delić

Historija

uredi

Predsjedništvo RBiH 4. aprila 1992. donosi odluku o mobilizaciji jedinica TO, rezervnog sastava milicije i jedinica civilne zaštite. 8. aprila 1992. ukida se dotadašnji Republički štab TO, a osniva se Štab TO RBiH. Istog dana donesena je i Uredba o proglašenju neposredne ratne opasnosti. 9. aprila donesena je Odluka o objedinjavanju i stavljanju svih naoružanih formacija pod komandu novog Štaba TO, zaključno sa 15. aprilom. U skladu sa osnivanjem novog Štaba TO, pripadnici Okružnog štaba Tuzla koji su iskazali lojalnost nastavljaju 9. aprila svoj rad. Pod pritiscima i prijetnjom hapšenja Komande 17. korpusa JNA, bili su prisiljeni napustiti prostorije štaba bez iznošenja naoružanja i dokumentacije. Na raspolaganje se stavilo 44% pripadnika Okružnog štaba: 4 aktivna oficira, 63 rezervna oficira, 17 mlađih oficira i 19 građanskih lica. Sjedište OkŠTO bilo je u prostorijama Sekretarijata odbrane. Načelnik je bio Fuad Hadžiabdić. Naredbom Ministarstva odbrane, za komandanta Okružnog štaba postavljen je 12. aprila Vahid Karavelić, dotadašnji komandant Regionalnog štaba PL za sjeveroistočnu Bosnu. Istog dana dostavljena je Direktiva za odbranu suvereniteta i nezavisnosti RBiH. Odlukom Predsjedništva od 21. aprila o vojno-teritorijalnoj podjeli, pod nadležnost Okružnog štaba Tuzla spadalo je 17 općina.

U aprilu i maju 1992, Okružni štab radi na formiranju općinskih štabova, formiranju jedinica, nabavci oružja, sanitetskog materijala, vojne opreme i evidentiranju aktivnih i rezervnih vojnih lica koji su iskazali želju za angažiranjem u TO. Za kratko vrijeme, Okružni štab bio je na direktnoj vezi sa općinskim štabovima i odredima, a četa iz PL prerasta u Zaštitnu četu Okružnog štaba. S obzirom da je JNA još uvijek imala veliko prisustvo, otpor se organizovao u ilegali. 27. aprila 1992. u Živinicama je uhapšen i sproveden u Beograd, sa grupom saradnika, komandant Karavelić. 29. aprila na dužnost komandanta Okružnog štaba postavljen je Željko Knez, a načelnik štaba postao je Hazim Šadić. U aprilu i maju, formirano je 16 općinskih štabova.

23. maja, jedinice TO Kalesija uz sadejstvo jedinica TO Tuzla sastavljenih uglavnom od Podrinjaca, oslobađaju Kalesiju i niz okolnih naselja. Tuzlanske jedinice 11. juna oslobađaju prevoj na Majevici, a 19. juna i niz podmajevičkih sela (Požarnica, Kovačica i drugi). Jedinice TO Srebrenik i Tuzla oslobađaju 30. augusta Tinju, Podpeć i Smoluću. Jedinice TO Brčko i Gradačac vodile su žestoke borbe za odbranu tih područja.

Naredbom komandanta Štaba vrhovne komande Oružanih snaga Republike Bosne i Hercegovine (ŠVK OS RBIH) od 29. septembra 1992. godine, naređeno je da se svi Okružni štabovi TO (OkŠTO) pretpotčine korpusu. Nadalje, istom naredbom je naređeno da se Općinski štabovi TO pretpotčine jedinicama Armije Republike Bosne i Hercegovine u čijim zonama odgovornosti su se nalazili. Na osnovu ove naredbe, Komanda Okružnog štaba TO Tuzla (OkŠTO) prerasta u Komandu 2. korpusa za čije sjedište je izabrana Tuzla. Za komandanta korpusa imenovan je Željko Knez, a za načelnika Štaba Hazim Šadić. Do kraja prve ratne godine konsolidovano je stanje u zoni odgovornosti ovog korpusa te se radilo na stvaranju povoljnijih uslova kako bi se u narednom periodu, uz dodatnu organizaciju i bolje snabdijevanje materijalno-tehničkim sredstvima (MTS), iz nametnute defanzive prešlo u ofanzivno djelovanje. Krajem februara 1993. godine Željka Kneza na mjestu komandanta korpusa mijenja dotadašnji načelnik Štaba, Hazim Šadić. Naredbom Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine od 19. novembra 1994. godine, brigadir Sead Delić postaje treći po redu komandant 2. korpusa i na toj dužnosti ostaje do kraja rata.

Organizacija

uredi

Naredbom Predsjedništva o vojno-teritorijalnoj podjeli 21. aprila 1992, pod nadležnost Okružnog štaba Tuzla spadale su općine: Banovići, Bijeljina, Brčko, Gračanica, Gradačac, Kalesija, Kladanj, Lopare, Lukavac, Orašje, Srebrenica, Tuzla, Šekovići, Ugljevik, Vlasenica, Zvornik i Živinice.

U aprilu i maju 1992. formirano je 16 općinskih štabova koji su u svom sastavu imali odrede i čete: Tuzla, Lukavac, Srebrenik, Gradačac, Gračanica, Čelić, Kladanj, Kalesija, Zvornik, Teočak (Ugljevik), Bijeljina, Živinice, Banovići, Bratunac, Vlasenica i Srebrenica. Zbog lakšeg rukovođenja i komandovanja u izvođenju borbenih djejstava, povezanosti slobodnih teritorija i logističke podrške povremeno su u sastavu OkŠTO Tuzla bili općinski štabovi Han Pijeska, Olova, Sokoca, kao i oni iz Maglaja, Tešnja, Teslića i Doboja iz kojih će izrasti Operativna grupa 7 - Jug.

30. juna 1992, u zoni odgovornosti OkŠTO Tuzla bilo je 13 potpuno formiranih i popunjenih općinskih štabova sa 363 pripadnika, 46 vodova sa 1.266 pripadnika, 56 četa sa 5.410 pripadnika, 51 bataljon sa 27.699 pripadnika i 2 brigade sa 2.921 pripadnika, sveukupno 168 različitih jedinica sa 37.659 pripadnika. Jedan od ključnih faktora brzog rasta jedinica OkŠTO bilo je zauzimanje skladišta Kozlovac 15/16. maja. U ovom skladištu nalazilo se naoružanje općinskih štabova Tuzla, Srebrenik i Lukavac. 1. tuzlanska brigada, formirana 16. maja, bila je u cjelini opremljena tim naoružanjem.

Na dan formiranja 2. korpus brojao je 49.972 boraca. U njegov sastav ulazile su:

  • komande OkŠTO Tuzla i Doboj
  • prištapske jedinice
  • Zaštitna četa
  • Odred "Vjetrenik"
  • 21. pješadijska brigada Srebrenik
  • 107. motorizovana brigada Gradačac
  • 108. motorizovana brigada Brčko
  • OpŠTO Čelić sa jedinicama
  • 117. brdska brigada Lukavac
  • 111. brdska brigada Gračanica
  • Rejonski štab TO Klokotnica
  • OpŠTO Kladanj sa jedinicama
  • OpŠTO Zvornik sa jedinicama
  • 1. teočanska brigada
  • OpŠTO Tuzla sa četiri brigade
  • OpŠTO Živinice sa jedinicama
  • OpŠTO Banovići sa jedinicama
  • OpŠTO Bratunac sa jedinicama
  • OpŠTO Vlasenica sa jedinicama
  • Štab TO Srebrenica sa jedinicama
  • OpŠTO Tešanj sa jedinicama
  • OpŠTO Maglaj sa jedinicama
  • OpŠTO Teslić sa jedinicama
  • OpŠTO Doboj sa jedinicama.

Operativne grupe

uredi

Do kraja 1992, Komanda korpusa izvršila je organizacijsko-formacijske promjene kojima su općinski štabovi subregija objedinjeni u operativne grupe. U zoni odgovornosti 2. korpusa bilo je 8 operativnih grupa sa 77.647 boraca:

  • Operativna grupa 1 – Bosanska Posavina (107. brigada Gradačac, 108. brigada Brčko, 21. brigada Srebrenik i 208. brigada Čelić, odnosno OpŠTO Gradačac, Brčko, Srebrenik i Čelić)
  • Operativna grupa 2 (111. brigada Gračanica, 109. brigada Doboj-Istok i 117. brigada Lukavac, odnosno OpŠTO Gračanica i Lukavac)
  • Operativna grupa 3 (301. brigada Kladanj, 302. brigada Kladanj i 1. brigada Olovo, odnosno OpŠTO Kladanj i Vlasenica)
  • Operativna grupa 4 (205. brigada Kalesija, 206. brigada Zvornik, 1. muslimansko-podrinjska brigada i 1. teočanska brigada, odnosno OpŠTO Kalesija, Zvornik, Teočak i Bijeljina)
  • Operativna grupa 5 (1. tuzlanska brigada, 2. tuzlanska brigada, 3. tuzlanska brigada i 115. HVO brigada "Zrinski", odnosno OpŠTO Tuzla)
  • Operativna grupa 6 (116. brigada Živinice, 210. brigada Živinice i 119. brigada Banovići, odnosno OpŠTO Živinice i Banovići)
  • Operativna grupa 7 – Jug (201. brigada Maglaj, 202. brigada Tešanj, 203. brigada Doboj, 204. brigada Teslić i 110. HVO brigada Usora, odnosno OpŠTO Maglaj, Tešanj, Teslić i Doboj)
  • Operativna grupa 8 (jedinice OpŠTO Srebrenica, Bratunac i Vlasenica).

U toku 1994. došlo je do spajanja OG-3 i OG-6 u OG-6 Istok.

Divizije

uredi

Odlukom Predsjedništva i naređenjem komandanta Generalštaba od 12. januara 1995, operativne grupe su u cilju veće efikasnosti preformirane u divizije Kopnene vojske. Divizije su formirane 1. marta. U zoni odgovornosti 2. korpusa bilo je pet divizija sa 67.035 boraca:

Jedinice direktno podređene Komandi korpusa bile su: 210. lahka brigada, 2. inžinjerijski bataljon, 2. bataljon Vojne policije, 2. mješoviti artiljerijski divizion, 2. lahka artiljerijsko-raketna baterija protivzračne odbrane, 2. sanitetski bataljon, 2. logistički bataljon i Vojna ustanova "Behar".

Nakon proboja 28. divizije iz Srebrenice ka slobodnoj teritoriji, dolazi do spajanja 24. i 28. divizije u novu 28. diviziju sa sjedištem u Živinicama. Od septembra ova divizija je bila na direktnoj vezi sa Generalštabom, izlazeći iz sastava 2. korpusa. Kraj rata korpus je dočekao sa 44.993 pripadnika.[2]

Jedinice 2. korpusa Armije RBiH

uredi
Glavni članak: Spisak jedinica Drugog korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine

Tokom ratnog perioda, Drugi korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine je obuhvatao najveću zonu odgovornosti, sa najvećim brojem stanovnika. Iz tog razloga, taj korpus je imao i najveći broj vojnih jedinica različitog ranga. Mnoge jedinice su tokom svog postojanja mijenjale nazive ili su tokom reorganizacije postajale dijelom druge vojne jedinice, a bilo je i jedinica koje su zbog promjene zone odgovornosti korpusa ušle u sastav nekog od drugih armijskih korpusa. Najveći broj jedinica koje su pridružene drugim korpusima bile su brigade sa područja Tešnja i Maglaja koje su pridružene 3. korpusu Armije Republike Bosne i Hercegovine .

Neke od vojnih jedinica koje su se nalazile u sastavu 2. korpusa date su u nastavku.

Opći podaci

uredi

Drugi korpus Armije RBiH je među armijskim korpusima obuhvatao najveću zonu odgovornosti koja se prostirala sjeveroistočnom Bosnom, donjim i srednjim Podrinjem kao i dijelom Posavine. Tokom postojanja 2. korpusa, kroz njegove redove prošlo je preko 168.400 vojnika, od čega 3.300 žena.[1] raspoređenih u ukupno 38 brigade[1] te je po oba kriterija također najveći armijski korpus. Poginulo je preko 11.000, a 7.000 boraca iz rata je izašlo sa statusom ratnog vojnog invalida.

Ratni uspjesi

uredi
  • 2. korpus branio je najveću teritoriju RBiH, sa linijama odbrane dužine 700 km.
  • Prvi je od korpusa transformisao jedinice TO u komande i jedinice ARBiH.
  • 2. korpus bio je najveći korpus ARBiH.
  • Prema ocjenama Predsjedništva i ŠVK (kasnije Generalštaba), bio je najorganizovaniji korpus.
  • 2. korpus prvi je formirao manevarske jedinice i u drugoj polovini 1993. iz defanzive krenuo u izvođenje ofanzivnih djejstava.
  • Nije došlo do sukoba ARBiH i HVO-a.
  • Zaplijenjena su znatna MTS: 14 tenkova T-55, 15 tenkova T-34, osam tenkova M4, šest samohotki 76mm, dvije samohotke 90mm, tri samohotke 57mm, sedam OT, dva BOV-a, dvije prage (sa PAT-om 30/2mm), tri haubice 122mm, dvije haubice 105mm, dva topa 100mm, 20 topova 76mm (ZIS), 15 topova B1, tri VBR-a, 100 PAT-ova raznih kalibara, 100 PAM-ova 12,7 i 14,5mm, preko 20.000 cijevi streljačkog oružja, preko 20 protiv-oklopnih lansera, 100 minobacača 60mm, 70 MB 82mm, 120 MB 120mm i mnoštvo druge tehnike i opreme.

Odlikovanja

uredi

Više jedinica 2. korpusa je tokom rata zaslužilo naziv viteška i slavna. Počasni naziv viteške brigade nosile su:

  • 107. viteška motorizovana brigada Gradačac,
  • 206. viteška brdska brigada Zvornik,
  • 210. viteška brdska brigada "Nesib Malkić" Živinice,
  • 213. viteška motorizovana brigada Gradačac,
  • 215. viteška motorizovana brigada Brčko,
  • 217. viteška brdska brigada Gradačac.

Počasni naziv slavne brigade imale su:

  • 110. slavna brdska brigada Olovo,
  • 202. slavna brdska brigada Tešanj,
  • 250. slavna oslobodilačka brigada Tuzla,
  • 252. slavna brdska brigada Tuzla,
  • 254. slavna brdska brigada Čelić,
  • 255. slavna brdska brigada "Hajrudin Mešić" Teočak.

Na osnovu odluke Predsjedništva RBiH najvišim armijskim odlikovanjem Oredenom heroja oslobodilačkog rata odlikovana su tri pripadnika ovog korpusa: Mehdin Hodžić, Nesib Malkić i Hajrudin Mešić. Također, tri pripadnika 2. korpusa odlikovana su ordenom Medalja za hrabrost, a jedan Ordenom zlatnog grba sa mačevima. Najviše pojedinačno armijsko ratno priznanje, Zlatni ljiljan, dobila su 452 vojnika, od čega 90 posthumno.[2]

Literatura

uredi
  • Pod bajrakom 2. Korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine. Tuzla: Savez boraca Patriotske lige TK Tuzla. 2010.
  • Hasib Mušinbegović; Osman Kavazović (2002). Drugi korpus slobodi pjeva. Tuzla: Udruženje građana za zaštitu tekovina borbe za BiH.

Reference

uredi
  1. ^ a b c d "25 godina od formiranja 2. korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine". balkanxp.com. Arhivirano s originala, 7. 10. 2017. Pristupljeno 27. 3. 2018.
  2. ^ a b "Formiran 2. korpus Armije RBiH". historija.ba.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Drugi_korpus_Armije_Republike_Bosne_i_Hercegovine&oldid=3557424"