Međunarodni aerodrom Sarajevo
Međunarodni aerodrom Sarajevo (engleski: Sarajevo International Airport) (IATA: SJJ, ICAO: LQSA), sa sjedištem u Butmiru, Sarajevo, glavni je i najveći aerodrom u Bosni i Hercegovini. Po osnivanju aerodrom se zvao Aerodrom Sarajevo-Ilidža.[2] Ujedinjeni narodi su koristili aerodrom za dostavljanje humanitarne pomoći tokom rata.
| Međunarodni aerodrom Sarajevo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| IATA: SJJ – ICAO: LQSA | |||||||
| Općenito | |||||||
| Vlasnik/Operator | Uprava za civilnu avijaciju Bosne i Hercegovine | ||||||
| Poslužuje grad | Sarajevo, BiH | ||||||
| Lokacija | Butmir, BiH | ||||||
| Visina | 521 m | ||||||
| Koordinate | 43°49′29″N 018°19′53″E / 43.82472°N 18.33139°E | ||||||
| Veb-sajt | Službena stranica | ||||||
| Pista | |||||||
| |||||||
| Statistika | |||||||
| |||||||
Sa 957.969[1] prevezenih putnika i 2.956.988 kg cargo tereta, uz obavljenih 12.775 avio operacija u 2017. godini,[1] Međunarodni aerodrom Sarajevo je najveći aerodrom u Bosni i Hercegovini. Mjesečni rekord po broju prevezenih putnika aerodrom je ostvario u julu 2018. godine kada je taj broj iznosio 159.380 putnika i najveći je od osnivanja aerodroma.[3]
Historija
urediPočetak
urediPrvi službeni letovi za Sarajevo počinju 1930. godine upotrebom piste u naselju Butmir kada domaći avioprevoznik Aeroput otvara redovnu liniju povezujući Beograd i Podgoricu preko Sarajeva.[4] Godinu kasnije, Aeroput otvara novu liniju koja povezuje Beograd i Zagreb preko Sarajeva, Splita i Rijeke. 1935. godine, Aeroput leti tri puta sedmično na relaciji Beograd–Sarajevo, a godinu dana poslije linija je proširena i na Dubrovnik. Godine 1937. postoje redovni letovi Sarajevo–Zagreb, a 1938. Aeroput postaje međunarodan proširenjem linije Dubrovnik–Sarajevo–Zagreb na Beč, Brno i Prag.[4] Aerodrom u Butmiru ostaje u upotrebi do 1969. godine. Potreba za novim aerodromom u Sarajevu sa asfaltiranom pistom prepoznata je sredinom 60-tih kada JAT (Nacionalni avioprevoznik Jugoslavije) počinje nabavljati mlazne avione, a nakon što je odbijen prijedlog da Sokolac (35 km od Sarajeva) dobije aerodrom. Izgradnja novog aerodroma počinje 1966. godine na lokaciji gdje se i danas nalazi, nedaleko od mjesta starog aerodroma.
Aerodrom Sarajevo je otvoren je 2. juna 1969. godine za unutardržavni saobraćaj. Godine 1970. veza sa Frankfurtom postaje prva međunarodna linija. Većinu vremena aerodrom je bio posredna stanica za ukrcavanje putnika koji su putovali za Zagreb i Beograd i dalje na međunarodne destinacije. Vremenom, obim saobraćaja je naglo porastao sa 60.000 na 700.000 putnika godišnje. Prvo renoviranje aerodroma došlo je pred Zimske olimpijske igre 1984. godine kada je pista proširena za 200 metara, unaprijeđen navigacijski sistem i izgrađena nova zgrada terminala dizajnirana da primi milion putnika godišnje. Na početku rata u Bosni, aerodrom je držala Jugoslavenska narodna armija (JNA). Kada su obustavljeni regularni letovi, JNA je evakuirala oko 30.000 ljudi, većinom žena i djece, koji su bili supruge i djeca JNA oficira, sklanjajući ih tako iz opkoljenog Sarajeva. Prve pošiljke humanitarne pomoći, koje su poslale SAD i Francuska, također su stigle u tom periodu.[5] Nakon odlaska JNA, aerodrom je neko vrijeme bio pod kontrolom snaga Vojske Republike Srpske i u junu 1992. godine ove snage su predale aerodrom UN-u da ga koristi u humanitarne svrhe. U najvećoj humanitarnoj operaciji u historiji UN-a, a koja je uslijedila tokom rata u Bosni, oko 13.000 letova prenijelo je i dostavilo preko 160.000 tona humanitarne pomoći opkoljenom Sarajevu,[5] što je premašilo trajanje zračnog mosta nakon Drugog svjetskog rata, kada su saveznici opskrbljivali Zapadni Berlin.[2] Aerodrom je ponovno otvoren za civilni saobraćaj 16. augusta 1996. godine i tada je renoviran. Od Dejtonskog sporazuma, aerodrom je poslovno napredovao ostvarujući saradnju sa Austrian Airlines, Lufthansa, Air Serbia, Croatia Airlines, Turkish Airlines, Germanwings i drugim.
Razvoj u 2000-im
uredi2004. godine, 397.000 putnika prošlo je kroz Međunarodni aerodrom Sarajevo, a 1996. godine, ta cifra je iznosila oko 25.000 putnika.
Dana 18. oktobra 2005. godine, Paddy Ashdown, visoki predstavnik Bosne i Hercegovine, suspendovao je odluku domaćih vlasti da preimenuju aerodrom u Alija Izetbegović International Airport po Aliji Izetbegoviću, prvom predsjedniku Republike Bosne i Hercegovine. Visoki predstavnik podvukao je da takvo preimenovanje aerodroma može podrivati proces pomirenja jer je diskriminirajuće za građane nebošnjačke nacionalnosti.[6] 2005. godine, Evropski ogranak Međunarodnog aerodromskog vijeća dodijelio je nagradu aerodromu u Sarajevu za najbolji aerodrom do milion putnika.[7] Godine 2013. Međunarodni aerodrom Sarajevo je imao 665.638 putnika, što je bilo više nego su imali svi ostali aerodromi u državi zajedno, a za 14,7% više nego u 2012. godini što je bio najveći broj putnika u poslijeratnom periodu. Naredne godine, 26. decembra, Sarajevski aerodrom dočekuje svog sedamstohiljaditog putnika na njegovom putu za Beč preko Austrian Airlinesa, let broj OS758.[8] U maju 2015. počeli su radovi na proširenju aerodroma. Radovi su se odnosili na proširenje kapaciteta za slijetanje aviona i dolaske putnika i to postavljanjem većeg broja štandova za kontrolu pasoša i reorganizacijom cijelog prostora tako da bude komforniji za putnike. Potom slijedi proširenje dijela za ukrcavanje putnika koje će uključivati i tri nova šaltera za prijem, a što će sa već postojećim činiti ukupno 15. Do kraja godine aerodrom će početi sa proširenjem platforme i izgradnjom brzih prilaza aviona na pistu kao i brzog napuštanja piste nakon slijetanja, a završetak radova planiran je sredinom naredne godine. Za 2017-tu godinu je bilo planirano renoviranje piste i prostora za manevrisanje. Sva renoviranja i proširenja aerodrom je finansirao iz vlastitih sredstava. Šestog juna 2015. godine, Sarajevo je posjetio papa Franjo došavši avionom Alitalia Airbus A320-200 sa rimskog aerodroma Fiumicino. Doček za papu Franju održan je na Sarajevskom međunarodnom aerodromu.
Aerodrom je služio i kao baza za domaćeg avioprijevoznika B&H Airlines do juna 2015. kada je ovaj avioprijevoznik prestao sa radom.[9] Tokom decembra 2015. godine u Sarajevu je bilo dosta smoga i vidljivost je bila izrazito loša. Oko 40% letova je otkazano što se odrazilo na broj putnika i uzrokovalo finansijske gubitke za aerodrom. Tog decembra bilo je svega 28.167 putnika od 50.000 planiranih. Jedan od najvećih faktora ograničenja za Međunarodni aerodrom Sarajevo jeste planinski teren koji zahtijeva veliku pristupnu preciznost kao i veliki ugao nagiba u proceduri neuspješnog pristupa i slijetanja. Vlado Jurić, šef Ureda za bezbjednost u avijaciji Agencije za pružanje usluga u zračnoj plovidbi BiH (BH ANSA), istakao je postojanje ovih problema. Za implementaciju ILS (Instrumental landing system) kategorije II ili III, teren ispred piste bi trebao biti oslobođen od fizičkih prepreka u dužini od najmanje 1000 metara. Ovo znači da bi RWY 12 (uzletno-sletnu stazu) trebalo smanjiti za 200 metara, a takvo rješenje je neprihvatljivo. Smanjenje dužine piste u svrhu poboljšanja procedure za slijetanje nije moguće i zato je neophodno tražiti drugo rješenje. Najveći problem za aerodrom u Sarajevu je smog. Glasnogovornik Međunarodnog aerodroma Sarajevo, Nermin Zijadić, izvijestio je da postoji konkretan plan za rješenje ovog problema. Također je izvjestio o budućim planiranim projektima na aerodromu od kojih je jedan od najvažniji rekonstrukcija sistema za osvjetljenje piste.[10]
U 2016-oj godini Qatar Airways je najavio novu liniju koja će povezivati Dohu i Sarajevo. Prvobitni termin je odložen i letovi na ovoj relaciji počeli su 10. oktobra 2017. godine sa četiri leta sedmično.[11] U decembru 2016. godine aerodrom je poželio dobrodošlicu osamstohiljaditom putniku na letu za Beograd JU113 sa avioprijevoznikom Air Serbia.[12]
Trećeg maja 2017. godine aerodrom je najavio proširenje terminala. Vrijednost najavljenog projekta je bila 20 miliona KM i kraj realizacije je zakazan za 2018-tu godinu. Nova zgrada terminala imat će površinu od 9000 m2 i sastojat će se od četiri nivoa i bit će spojena s postojećom. Nova zgrada terminala će imati kapacitet da primi 2 miliona putnika godišnje i bit će opremljena sa četiri avio-mosta.[13]
U 2017-toj godini Međunarodni aerodrom Sarajevo je ugostio šest novih avioprijevoznika i sedam novih destinacija: Atlas Global (Istanbul), Wizz Air (Budimpešta), Wataniya Airways (Kuvajt), Nesma Airlines (Rijad), TUI fly Belgium (Brisel), Flydubai (Podgorica), Qatar Airways (Doha).[14]
Godine 2017-e, 28. novembra, međunarodni aerodrom Sarajevo imao je svog 900.000-og putnika te godine, što je bio rekordan broj do tad. Već naredne godine 5. decembra aerodrom je po prvi put dočekao milionitog putnika u jednoj godini.[15]
Kompanije i destinacije
uredi
Od Dejtonskog sporazuma, Sarajevski aerodrom je postao međunarodni aerodrom. Današnje avio-kompanije, koje lete za Sarajevo, su: Austrian Airlines, Lufthansa, Jat Airways (danas Air Serbia), Croatia Airlines, Turkish Airlines i ostali.
Stalni letovi
uredi
Cargo letovi
uredi| Avio-kompanija | Destinacije |
|---|---|
| Icar air | Ancona |
| Solinair | Beograd, Ljubljana |
| Air Trade | Zagreb |
Statistike broja putnika
urediUkupan mjesečni broj putnika iznosi:[1]
| Godina/Mjesec | Januar | Februar | Mart | April | Maj | Juni | Juli | August | Septembar | Oktobar | Novembar | Decembar | Ukupno godišnje | Promjena % |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2024. | 77.454 | 75.112 | 82.926 | 133.822 | 151.252 | 202.515 | 269.161 | 259.017 | 188.040 | 148.402 | 1.587.583 | +32,1% | ||
| 2023. | 61.068 | 56.979 | 76.193 | 89.580 | 115.976 | 133.945 | 196.195 | 208.570 | 144.013 | 119.458 | 83.139 | 76.891 |  1.362.007
|
 3,2%
|
| 2022. | 56.521 | 50.475 | 70.292 | 94.690 | 132.590 | 154.887 | 210.954 | 217.253 | 143.824 | 110.580 | 68.243 | 67.039 | 1.377.349
|
+88,01% |
| 2021. | 13.229 | 10.836 | 18.115 | 17.106 | 31.925 | 71.985 | 136.017 | 151.309 | 99.950 | 84.462 | 61.989 | 70.200 | 767.133
|
+207,2% |
| 2020. | 58.397 | 51.969 | 28.249 | 929 | 367 | 3.629 | 13.345 | 22.014 | 21.011 | 21.416 | 14.949 | 13.367 | 249.642
|
-78,2% |
| 2019. | 53,485 | 53,130 | 67,893 | 89,843 | 74,178 | 119,205 | 180,929 | 178,943 | 105,370 | 95,628 | 67,358 | 57.718 | 1,143,680
|
+9,27% |
| 2018. | 54.147 | 48.986 | 65.991 | 86.995 | 81.026 | 92.997 | 159.380 | 159,506 | 98,227 | 83,660 | 62,253 | 53,417 | 1,046,635
|
+ 9,2% |
| 2017. | 43.377 | 41.122 | 57.381 | 79.796 | 84.137 | 78.170 | 140.025 | 144.166 | 100.923 | 80.769 | 57.887 | 50.218 | 957.969[1]
|
+ 34,94% |
| 2016. | 41,208 | 42,567 | 53,438 | 68,085 | 85,738 | 66,429 | 109,141 | 118,350 | 91,123 | 71,360 | 47,352 | 44,183 | 838,968
|
+ 8,5% |
| 2015. | 43,700 | 39,908 | 50,273 | 63,064 | 80,143 | 74,855 | 89,319 | 101,307 | 79,120 | 71,255 | 51,793 | 28,167 | 772,904
|
+ 8,8% |
| 2014. | 36.114 | 35.435 | 45.789 | 56.611 | 71.513 | 74.976 | 74.948 | 88.591 | 71.168 | 64.844 | 46.833 | 43.079 | 709.901
|
+ 7,36% |
| 2013. | 33.437 | 30.399 | 44.631 | 56.918 | 65.495 | 72.949 | 69.699 | 79.796 | 66.721 | 64.387 | 44.446 | 36.760 | 665.638
|
+ 14,75% |
| 2012. | 33.247 | 26.278 | 36.765 | 49.709 | 55.107 | 62.491 | 69.346 | 60.787 | 60.323 | 52.115 | 38.612 | 35.278 | 580.058
|
– 3,32% |
| 2011. | 30.484 | 34.148 | 40.803 | 49.489 | 56.812 | 62.994 | 81.042 | 59.042 | 59.074 | 52.957 | 39.785 | 33.348 | 599,978
|
+ 6,5% |
| 2010. | 31.746 | 28.850 | 37.657 | 39.907 | 51.398 | 59.636 | 72.615 | 60.475 | 54.753 | 51.137 | 40.912 | 34.180 | 563.266
|
+ 6,2% |
| 2009. | 28.117 | 27.266 | 33.909 | 41.390 | 45.921 | 57.588 | 67.930 | 60.746 | 48.802 | 46.773 | 39.494 | 35.979 | 533.915[16]
|
+ 4,7% |
| 2008. | 23.909 | 27.121 | 34.896 | 38.052 | 46.974 | 55.391 | 62.524 | 61.560 | 42.752 | 46.094 | 34.089 | 32.913 | 506.398
|
+ 0,2% |
| 2007. | 32.235 | 28.028 | 35.168 | 42.297 | 43.633 | 53.281 | 59.436 | 57.381 | 45.113 | 43.980 | 31.952 | 32.735 | 505.269
|
+ 8,4% |
| 2006. | 26.743 | 24.292 | 30.484 | 37.380 | 44.290 | 49.987 | 56.504 | 54.811 | 45.394 | 38.690 | 28.166 | 29.287 | 466.186 | - |
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ a b c d e "Međunarodni aerodrom Sarajevo - Statistika". http://www.sarajevo-airport.ba. Arhivirano s originala, 6. 5. 2018. Pristupljeno 14. 8. 2018. Vanjski link u parametru
|publisher=(pomoć) - ^ a b "Međunarodni aerodrom Sarajevo - Historijski razvoj aerodroma". http://www.sarajevo-airport.ba. Arhivirano s originala, 6. 5. 2018. Pristupljeno 14. 8. 2018. Vanjski link u parametru
|publisher=(pomoć) - ^ "Međunarodni aerodrom Sarajevo - Rekordan broj opsluženih putnika". http://www.sarajevo-airport.ba. Arhivirano s originala, 6. 9. 2018. Pristupljeno 14. 8. 2018. Vanjski link u parametru
|publisher=(pomoć) - ^ a b "Drustvo za Vazdusni Saobracaj A D – Aeroput (1927–1948)". European Airlines. Pristupljeno 24. 1. 2019.
- ^ a b "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 31. 8. 2011. Pristupljeno 2. 2. 2019.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ "High Representative Suspends Decision Renaming Sarajevo International Airport". Web.archive.org. 26. 9. 2007. Arhivirano s originala 26. 9. 2007. Pristupljeno 24. 1. 2019.CS1 održavanje: bot: nepoznat status originalnog URL-a (link)
- ^ "Excellence in airport operations : 1st ACI EUROPE Best Airport Awards" (PDF). Web.archive.org. Arhivirano s originala 7. 7. 2010. Pristupljeno 24. 1. 2019.CS1 održavanje: bot: nepoznat status originalnog URL-a (link)
- ^ "Međunarodni aerodrom Sarajevo". Sarajevo-Airport.ba. Pristupljeno 6. 6. 2015.
- ^ "Sarajevo to shut down B&H Airlines citing mounting debts". Ch-aviation.com. Pristupljeno 24. 1. 2019.
- ^ "Sarajevo-Airport.ba - Međunarodni aerodrom Sarajevo". Sarajevo-airport.ba. Arhivirano s originala, 14. 10. 2018. Pristupljeno 8. 2. 2019.
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 24. 8. 2016. Pristupljeno 8. 2. 2019.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ "Sarajevo-Airport.ba - Međunarodni aerodrom Sarajevo". Sarajevo-airport.ba. Arhivirano s originala, 15. 12. 2018. Pristupljeno 8. 2. 2019.
- ^ "Pogledajte kako će izgledati novi terminal sarajevskog aerodroma vrijedan 38 miliona KM (FOTO)". Klix.ba.
- ^ "Sarajevo-Airport.ba - Međunarodni aerodrom Sarajevo". Sarajevo-airport.ba. Arhivirano s originala, 15. 12. 2018. Pristupljeno 8. 2. 2019.
- ^ "Sarajevski aerodrom ispratio milionitog putnika u ovoj godini (FOTO)". Klix.ba.
- ^ "Međunarodni aerodrom Sarajevo - Statistika, arhiva" (PDF). http://www.sarajevo-airport.ba. Pristupljeno 14. 8. 2018. Vanjski link u parametru
|publisher=(pomoć)[mrtav link]
Vanjski linkovi
uredi
- Službena web stranica (bs) (en)