Wikipedia

Madrid

glavni grad Španije

Madrid je glavni i najveći grad Španije.[1] Nalazi se u centralnom dijelu zemlje (40°25′ N 3°45′ W). Prema podacima iz 2015. godine, u užem dijelu grada živi oko 3,2 miliona stanovnika (Madrileni, prema špan. "madrileños") dok u široj regiji, unutar metropolitanskog područja grada živi oko 6,5 miliona stanovnika. Time je Madrid nakon Londona i Berlina treći najveći grad Evropske unije. Također je glavni grad provincije i istoimene autonomne regije.

Madrid
Grad
Mozaik Madrida
Grb
Država  Španija
Autonomna zajednica Zajednica Madrida
Nadmorska visina 657 m
Površina 604,45 km2
Stanovništvo 3,280,782 (2022)
Gradonačelnik José Luis Martínez-Almeida (PP)
Vremenska zona UTC+1
Poštanski broj 28001–28080
Pozivni broj +34 91
Veb-sajt: madrid.es

Madrid je važan nacionalni i internacionalni trgovački i finansijski centar, čija se ekonomska snaga ogleda u njegovim širokim i prostranim avenijama i bulevarima. Grad je osim toga političko, upravno i kulturno središte Španije, u kojem je sjedište španske vlade, a ovdje rezidiraju i španski kralj, te katolički biskup. Madrid je i važan akademski centar sa šest univerziteta, brojnim naučnim institutima, visokim i višim školama, te akademijama, a ovdje se nalaze i brojni muzeji (npr. Muzej Prado), teatri i ostale kulturne nacionalne i internacionalne institucije.

Madrid leži na rijeci Manzanares u središnjem dijelu Iberijskog poluostrva. Glavni grad kako Španije (gotovo bez prekida od 1561.) tako i okolne autonomne zajednice Madrid (od 1983.),[2] također je politički, ekonomski i kulturni centar zemlje.[3] Grad se nalazi na uzvišenoj ravnici oko 300 km od najbliže lokacije uz more.[4] Klimu Madrida karakterišu topla ljeta i hladne zime.

Madridska urbana aglomeracija ima drugi najveći BDP [5] u Evropskoj uniji i njen uticaj u politici, obrazovanju, zabavi, životnoj sredini, medijima, modi, nauci, kulturi i umjetnosti doprinosi njenom statusu jednog od glavnih svjetskih gradova.[6][7] Zbog svoje ekonomske proizvodnje, visokog životnog standarda i veličine tržišta, Madrid se smatra glavnim finansijskim centrom [8] i vodećim ekonomskim središtem Iberijskog poluostrva i južne Evrope.[9][10] Metropolitansko područje ugošćuje velike španske kompanije kao što su Telefónica, Iberia, BBVA i FCC.[2] Koncentriše većinu bankarskih operacija u zemlji i to je grad španskog govornog područja koji generiše najveći broj web stranica.[2] Što se tiče inovacija, Madrid je rangiran na 19. mjestu u svijetu i 7. u Evropi od 500 gradova, u godišnjem indeksu Innovation Cities Index analitičara 2022-2023, koji je objavio 2ThinkNow.[11]

Historija

uredi

Iako je Madrid bio naseobina od prahistorijskih vremena, prvi podatak o gradu imamo iz srednjeg 9. vijeka kada je Muhamed I naredio izgradnju manje palače (koja još uvijek postoji u drugačijoj formi). Nedaleko od palače je bila izgrađena i džamija u blizini rijeke Manjanares, koju su muslimani zvali al Majrit (u prijevodu: izvor vode). 1085. godine Alfonso IV je osvojio džamiju, preobrazio je u crkvu i imenovao crkva Djevice Alumdene. 1329. godine Cortes je došao u Madrid da bude savjetnik Fernanda IV. U to vrijeme Jevreji i Mauri su još uvijek živjeli u svojim četvrtima grada, sve dok ubrzo zatim nisu protjerani, a njihove sinagoge i džamije potpuno uništene.

Kulturne znamenitosti

uredi
  • Kraljevska palača Palacio Real
  • Katedrala La Almudena
  • Crkve San Isidro el Real i San Francisco el Grande
  • Muzej Prado
  • Muzej umjetnosti Thyssen-Bornemisza
  • Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (MNCARS)
  • Park Retiro
  • Plaza de la Puerta del Sol
  • Plaza Mayor
  • Plaza Oriente
  • Puerta de Alcalá
  • Fontana na Plaza de Cibeles
  • Palacio de Comunicaciones
  • Banco de España
  • Stadion "Vicente Calderón"
  • Stadion "Santiago Bernabéu"
  • Toranj Moncloa
  • Torre España
  • Torres Puerta de Europa
  • Zgrada osiguranja Metrópolis
  • Stanica Atocha
  • Templo de Debod
  • Congreso de los Diputados
  • Hotel Ritz

Znamenite ličnosti

uredi

Reference

uredi
  1. ^ "Madrid | History, Population, Climate, & Facts | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). 23. 5. 2023. Pristupljeno 16. 6. 2023.
  2. ^ a b c Moreno-Fernández 2020.
  3. ^ "Madrid". Encyclopædia Britannica. Arhivirano s originala, 12. 5. 2021. Pristupljeno 21. 6. 2016.
  4. ^ "Distance Madrid, Comunidad-de-Madrid, ESP → Valencia, Comunidad-Valenciana, ESP - Air line, driving route, midpoint". Distance.to. Arhivirano s originala, 24. 12. 2021. Pristupljeno 24. 12. 2021.
  5. ^ "Global city GDP rankings 2008–2025". Pricewaterhouse Coopers. Arhivirano s originala, 4. 5. 2011. Pristupljeno 20. 11. 2009.
  6. ^ Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network, Loughborough University. "The World According to GaWC 2010". Arhivirano s originala, 2. 2. 2013. Pristupljeno 12. 2. 2016.
  7. ^ "Global Power City Index 2009" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 29. 6. 2014. Pristupljeno 14. 4. 2011.
  8. ^ "Global Financial Centers Index". Arhivirano s originala, 21. 9. 2020. Pristupljeno 24. 11. 2019.
  9. ^ "Worldwide Centers of Commerce Index" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 4. 5. 2012. Pristupljeno 3. 9. 2012.
  10. ^ "Global Power City Index" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 29. 6. 2014. Pristupljeno 3. 9. 2012.
  11. ^ "2ThinkNow Innovation Cities Global 500 Index". innovation-cities.com. 2ThinkNow. april 2023. Pristupljeno 11. 4. 2023.

Vanjski linkovi

uredi
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Madrid&oldid=3558775"