Međunarodni sistem jedinica (SI sistem) (francuski: Système International d'Unités) predstavlja u fizici najrasprostranjeniji sistem mjernih jedinica za fizikalne jedinice. U većini država upotreba međunarodnog sistema jedinica je propisana zakonom, što posebno važi za trgovinu.

Naslovna stranica brošure "Međunaraodni sistem jedinica"

Mjesto primjene

uredi

Mjesto primjene SI sistema jedinica obuhvata fizičke veličine. Nefizičke veličine (npr. ekonomske, socioekonomske itd.) nisu obuhvaćeni SI sistemom jedinica.

Opće gledano postoji mogućnost da fizičke veličine budu prikazane i u drugim jedinicama. U pojedinim oblastima nauke i ekonomije dotično je i u današnjici uobičajeni i u pojedinim državama čak i zakonski dozvoljeno. Za međunarodnu razmjenu je jedan internacionalno jedinstven sistem jedinica svrsihodan, jer na taj način bivaju otklonjene nejasnoće i grješke pri preračunjavanju. Toj svrsi služi i SI sistem, pri čemu jedinice različitih mjernih sistema ne bi trebale biti miješane pri upotrebi.

Historija

uredi

SI sistem je usvojen 1960. i zasniva se na sedam po konveciji usvojenih osnovnih mjernih jedinica za sedam odgovarajućih veličina. Internacionalno, SI jedinice su obuhvaćene standardom ISO 2955. Djelimično se SI jedinice mogu naći i u ISO 2950 standardu.

Sistematika

uredi

Jedna mjerna jedinica ima svoje pisano ime i jednu oznaku. Imena se, zavisno od jezika, mogu razičito pisati (npr. engleski: degree Celsius, francuski: degré Celsius, njemački: Grad Celsius). Oznake mjernih jedinica su svugdje iste (npr.  °C).

Oznaka spaja brojku sa jedinicom SI sistema i piše se sa malim odstojanjem poslije brojke. Dotično važi i za pisanje temperature u stepenima Celzija.

Osnovne mjerne jedinice

uredi
Veličina Oznaka u formuli Osnovna mjerna jedinica Oznaka Definicija
dužina   metar m Metar je dužina putanje koju u vakumu pređe svjetlost za 1/299 792 458 sekundi.
masa   kilogram kg Kilogram je masa međunarodnog etalona kilograma.
vrijeme   sekunda s Sekunda je trajanje od 9.192.631.770 perioda zračenja, koje odgovara prijelazu između dva hiperfina nivoa osnovnog stanja atoma cezija 133Cs
jačina električne struje   amper A Amper je jačina stalne električne struje, koja, kad se održava u dvjema pravim paralelnim provodnicima neograničene dužine i zanemarljivog kružnog presjeka, koji se nalaze u vakuumu na međusobnom rastojanju od 1 metra, prouzrukuje među tim provodnicima silu koja je jednaka 2 · 10 −7 njutna po metru dužine.
temperatura   kelvin K Kelvin je termodinamička temperatura, koja je jednaka 273,15om dijelu termodinamičke temperature trojne tačke vode.
količina supstance   mol mol Mol je količina supstance (tvari) sistema koji sadrži toliko elementarnih jedinica koliko ima atoma u 0,012 kilograma ugljika 12C.
svjetlosna jačina   kandela cd Kandela je svjetlosna jačina u datom pravcu koji emituje monohromatsko zračenje frekvencije 540 · 1012 herca i čija je energetska jačina u tom pravcu 1/683 vata po steradijanu.
1) Između termodinamičke temperature T i temperature u celzijusima t postoji sljedeća veza: T/K= t/°C + 273,15

Trenutno se radi na definiciji mase koja bi se zasnivala na masi atoma, a ne na određenom etalonu (prototipu).

Izvedene jedinice

uredi
Veličina Oznaka u formuli Izvedena mjerna jedinica Oznaka U osnovnim jedinicama
površina   kvadratni metar m2  
zapremina   kubni metar m3  
ugao u ravni  ,... (sva grčka slova) radijan rad  
prostorni ugao   steradijan sr  
gustoća   kilogram po kubnom metru; kg/m3;  
frekvencija   herc Hz  
brzina   metar u sekundi m/s  
ubrzanje   metar u sekundi na kvadrat m/s2  
sila   njutn N  
pritisak   paskal Pa  
energija   joule (džul) J  
snaga   vat W  
električni napon (električni potencijal)   volt V  
količina elektriciteta (naelektrisanje)   coulomb (kulon) C  
magnetni fluks   veber Wb  
električni otpor   om (ohm) Ω  
električna provodnost   siemens S  
induktivnost   henri H  
Električni kapacitet   farad F  
magnetna indukcija, indukcija   tesla T  
jačina električnog polja   volt po metru ili
njutn po kulonu
V/m ili
N/C
 
jačina magnetnog polja   amper po metru A/m  
permeabilitet   henri po metru H/m  
svjetlosni fluks   lumen lm  
osvijetljenost   lux (luks) lx  
impuls   Njutnsekunda Ns  
aktivnost radioaktivnog izvora   becquerel (bekerel) Bq  
apsorbirana doza ionizirajućeg zračenja   grey (grej) Gy  
entropija   džul po kelvinu J/K  

Također pogledajte

uredi

Vanjski linkovi

uredi