Vučjakovića džamija
Vučjakovića džamija (džamija Nesuh-age Vučjakovića, Džamija pod lipom) smještena je na lijevoj obali Neretve u Mostaru, na uglu Glavne i Bajatove ulice. Proglašena je nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.[1] Tu odluku komisija je donijela na sjednici održanoj od 4. do 10. maja 2004. u sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući), Ljiljana Ševo i Tina Wik. Nacionalni spomenik čine džamija s haremom i turbetom Mehmed-age Krehe.
| Džamija Nesuh-age Vučjakovića | |
|---|---|
 | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija |  Mostar |
| Religija | Islam |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski tip | Džamija |
| Arhitektonski stil | Klasični osmanlijski |
| Specifikacije | |
| Dužina | 11,2 m |
| Širina | 11 m |
| Kupole | 1 |
| Visina kupole (vanjska) | 12,8 m |
| Munare | 1 |
| Visina munare | 25,2 |
| Materijali | Kamen |
Historija uredi
O porijeklu utemeljitelja ove džamije nema pouzdanih podataka. Prema narodnom predanju rodom je iz Ljubuškog gdje je na gradu sagradio džamiju i mekteb. Godine 1559. bio je dizdar Ljubuške tvrđave. Pored džamija u Mostaru i Ljubuškom, ovaj vakif sagradio je i po jedan mekteb u oba grada i odredio da se iz sredstava njegovog vakufa opravljaju mostovi na Radobolji i Trebižatu. Džamija je sagrađena prije 1564. godine kada je napisana i pred sudom legalizirana njena vakufnama.
Džamija je zatvorena 1941. godine. Tokom druge polovine XX vijeka služila je kao gradski depo, a tokom 1980-ih bila je potpuno napuštena. U toku rata 1992 - 1995. godine, srušena je munara do šerefeta, uništen olovni limeni pokrov, portal mimbera i trijem sa zapadne strane.
Tokom 1996-1998. godine sredstvima iz Saudijske Arabije i Jordana džamija je obnovljena. Džamijski harem je u ratu ponovno otvoren, proširen i pretvoren u šehidsko groblje. Rekonstruiran je i vanjski trijem na kamenim stubovima, pokriven kamenom pločom na drvenoj konstrukciji. U džamijskom haremu je montirano i Mehmed-age Krehe turbe.
Opis uredi
Uz Karađoz-begovu i Koski Mehmed-pašinu džamiju, jedna je od tri potkupolne džamije u Mostaru, ali se po islamskoj arhitekturi umnogome razlikuje od te vrste džamija. Pripada ranocarigradskom stilu osmanlijske arhitekture, koji karakterizira jednoprostorni molitveni dio natkriven kupolom, vanjski trijem na stupovima i tri kupolice te munara prislonjena s desne strane objekta. Elementi mediteranske arhitekture vide se na kapitelima, konzolama, prozorskim okvirima, portalu, koji odražavaju čitljive uplive oblika prisutnih u gotici i romanici. Lisnate konzole s voluticama i prozori na čijim se okvirima profilacija zavija pri dnu doprozornih okvira predstavljaju elemente nastale pod utjecajem dalmatinske renesanse.
Unutrašnjost centralne kupole oslikana je. Sastoji se od centralne rozete i vijenaca, koji se spuštaju do kamene kružne profilacije na tamburu. Horizontalna dekorativna vrpca formira završetak te slikarske cjeline. Od kolorita se uočavaju konturni smeđi crteži, kao i obilje plavkaste i crvene boje. Slikarstvo je vrlo dekorativno, te izvedeno na bež podlozi od maltera. Ornamentiku karakteriziraju geometrijski i biljni motivi, što stilski pripada oslikavanju kupola na ovim prostorima u 19. stoljeću.
Literatura uredi
- Alija Bejtić, Prilozi za orijentalnu filologiju i istoriju jugoslovenskih naroda pod turskom vladavinom, III-IV, 1952-1953, "Veselin Masleša",
- Ibrahim Krzović, Arhitektura Bosne i Hercegovine 1878–1918, Umjetnička galerija Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1987.
- Andrejević, Andrej (1984). ISLAMSKA MONUMENTALNA UMETNOST XVI VEKA U JUGOSLAVIJI Kupolne dzamije. Beograd: Filozofski fakultet u Beogradu, Institut za istoriju umetnosti. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- Amir Pašić, "Prilog proučavanju islamskog stambenog graditeljstva u Jugoslaviji na primjeru Mostara – koliko je stara stambena arhitektura Mostara autohtona pojava?", doktorska disertacija, Zagreb, 1989.
Reference uredi
- ^ "Vučijakovića džamija u Mostaru". Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 4. 5. 2017.
