Prvi krajiški partizanski odred

Prvi krajiški NOP odred je jedinica Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije tokom Drugog svjetskog rata. Osnovan je početkom novembra 1941. god.

Nakon savjetovanja u Stolicama, održanog 26. septembra 1941. godine nedaleko Krupnja u Srbiji, odlučeno je da se stvaraju veće slobodne teritorije i osnivaju vojne jedinica jedinstvene po ustrojstvu na čitavoj teritoriji Jugoslavije. Nazvane su - narodnooslobodilački partizanski odredi (NOPO), i u svom sastavu imali su bataljone i čete (80-120 boraca), kao osnovne vojne jedinice.

Formiranje Štaba Prvog KNOP odreda

Član Pokrajinskog komiteta KPJ za Bosnu i Hercegovinu Đuro Pucar, koji je ilegalno iz Banja Luke rukovodio ustankom u Bosanskoj krajini, sredinom oktobra 1942 saopštio je na sastanku kod sela Prekaja odluku o formiranju tri krajiška NOP odreda. Prvi krajiški NOP odred će pokrivati područje tadašnjih srezova: Sanski Most, Bosanski Novi, Bosanska Krupa, Bihać), Drvar, Bosanski Petrovac, Bosansko Grahovo i Glamoč). Štab odreda su sačinjavali:

• Ljubo Babić, komandant,
• Velimir Stojnić, politički komesar,
• Vojo Todorović, zamjenik komandanta,
• Moni Levi, ljekar, zamjenik političkog komesara.

Jedinice Prvog krajiškog NOP odreda

I štab Prvog krajiškog NOP odreda, čim se početkom novembra 1941 prebacio s područja Drvara u Podgrmeč, naredio je da neke čete iz okoline Drvara i Petrovca pređu u Podgrmeč. Tako ojačane snage na Podgrmeču omogućile su veća dejstva prema naseljima i željezničkim prugama u dolinama rijeka Une i Sane.

U vrijeme formiranja odred se sastojao od tri bataljona :

• Prvi bataljon - Sanski, komandant Mihajlo Škundrić, politički komesar Pero Morača, zamjenik komandanta Milančić Miljević;
• Drugi bataljon - Krupski, komandant Vojo Todorović, politički komesar Slobodan Marjanović, zamjenik komandanta Mićo Kolundžija;
• Treći bataljon - Petrovačko-bihaćki, komandant Slavko Rodić, politički komesar Ilija Došen, zamjenik komandanta Nikola Karanović. Držao je položaje oko blokiranog Bosanskog Petrovca, kao i položaje prema Bihaću na liniji Ripač - Pritoka - Grabež

Grmečka proleterska četa

Od boraca Prvog krajiškog NOP odreda, po naređenju Glavnog šaba za BiH, formirana je u Jasenici 27. februara 1942. četa od 107 boraca, od kojih 63 sa područja sanskog, krupskog, novskog i bihaćkog sreza, 38 sa petrovačkog sreza i 6 boraca od Drvara. Komandir čete bio je Zdravko Čelar. Četa je ušla u sastav Krajiškog proleterskog bataljona, formiranog u Čelincu 25. marta 1942. Za komandanta Bataljona određen je Zdravko Čelar, a za političkog komesara Esad Midžić. Teška vojnopolitička situacija onemogućila je odlazak bataljona na Romaniju u sastav Prve proleterske udarne brigade. Skoro četiri mjeseca bataljon je vodio danonoćne borbe u centralnoj Bosni, izgubio dosta boraca, među kojima i Zdravka Čelara i Esada Midžića, i sa 110 boraca prebacio se preko Save u Slavoniju.