Jean Sibelius
Jean Sibelius bio je finski kompozitor iz kasnog perioda romantizma čija je muzika igrala važnu ulogu u stvaranju finskog nacionalnog identiteta. Najvažniji dio njegovog muzičkog stvaralaštva predstavlja sedam simfonija. Poput Beethovena, on je svaku simfoniju koristio za razvijanje svog vlastitog načina komponiranja muzike. Muzika Jean Sibeliusa i danas se često izvodi u koncertnim dvoranama širom svijeta, a dosta često njegova djela se snimaju sa raznim simfonijskim orkestrima. Među prvim muzičkim uticajima osjeća se duh Richarda Wagnera, ali su dugotrajniji uticaj na njegovu muziku ostavili kompozitori poput: Ferruccio Busoni, Anton Bruckner i Petar Iljič Čajkovski. Pored simfonija, komponovao je preko sto muzičkih djela za glas i klavir, djela čiji su tekstovi zasnovani na finskom mitu o stvaranju svijeta Kalevala, a najpoznatije njegovo muzičko djelo je Finlandia.[1]
Jean Sibelius | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 8. decembar 1865. Hämeenlinna, Finska |
| Smrt | 20. septembar 1957 (91 godina) Järvenpää, Finska |
Značajna djela | Finlandia, Simfonija br. 7 |
Biografija
uredi
Njegovo pravo ime je Johan Julius Christian Sibelius i najznačajniji je kompozitor iz Finske, a istovremeno je i najpoznatiji simfonijski kompozitor iz Skandinavije. Rođen je u južnoj finskoj koja je tad bila pod vlašću Rusije. Otac Christian Gustaf Sibelius i majka Maria Charlotta Sibelius bili su Šveđani i u njihovoj kući govorio se švedski jezik. Mladi Sibelius je u rodnoj kući bio poznat pod imenom Janne, a tek kasnije je počeo učiti finski jezik. Bio je član pokreta za odbranu finskog nacionalnog identiteta "Fennoman" što će kasnije veoma uticati na njegovo umjetničko stvaralaštvo i političke poglede. Zbog pripadnosti ovom pokretu roditelji su ga poslali u školu gdje se nastava pohađala na finskom jeziku u periodu između 1876 - 1885. godine.
Nakon završetka školovanja u svom rodnom gradu 1885. godine upisao je pravo na finskom jeziku na "Imperial Alexander University of Finland" danas poznat kao Univerzitet Helsinki. Tu je počeo da čita finsku narodnu književnost, a naročito je bio pod uticajem narodnog mita "Kalevala" koji će ostati stalni izvor inspiracije do kraja njegovog života. U početku je pohađao pravne nauke, ali je iste godine napustio pravo i upisao muzičku školu u Helsinkiju, danas poznatu kao Sibelius Akademija. Od tog momenta potpuno se posvetio muzici. Njegov plan je bio da postane violinista, pa je počeo da uzima časove violine kod Mitrofana Wasilieva. Pod vođstvom Martina Wogeliusa napisao je dosta instrumentalne i kamerne muzike, a kod njega je uzimao i časove iz kompozicije. Negdje u to vrijeme počeo je da koristi francusko ime Jean, koje će u svojoj profesionalnoj karijeri koristiti do kraja života. Godine 1889. napustio je rodnu Finsku i otišao na muzičke studije u Berlin kod Alberta Beckera, gdje je izučavao muzičku teoriju i polifoniju. Tu je došao u dodir sa novom muzikom tog vremena, a naročito sa muzikom Richarda Straussa. Zatim odlazi u Beč na izučavanje muzike kod kompozitora poput Roberta Fuchsa i Karla Goldmarka. U Beču Sibelius odlazi na audiciju sa namjerom da postane član Bečkog filharmonijskog orkestra. Nakon toga shvata da karijera violiniste nije za njega, pa se ubrzo vraća u Finsku i nalazi posao kao profesor muzike na univerzitetu u Helsinkiju. U Junu 1892. godine ženi se sa Aino Jernefelt kćerkom generala Aleksandra Jernefelta iz jedne od najuticajnijih porodica u finskoj. Poslije ovoga će nastaviti sa komponiranjem muzike koja će mu donijeti međunarodnu slavu i priznanja za njegov rad. Godine 1904. Sibelius gradi vilu Ainola nedaleko od Helsinkija u kojoj će provesti pedeset i tri godine ispunjene radom na novoj muzici. Četiri godine kasnije morao je na operaciju da odstrani rak grla, a doktori su mu preporučili da ne smije koristiti alkohol i cigarete. Ovo uputstvo doktora je slijedio sve do 1915. godine nakon čega je ponovo nastavio po starom. Vjeruje se da je mračno raspoloženje u njegovoj muzici iz ovog perioda posljedica njegovih zdravstvenih problema. Zadnjih trideset i jednu godinu svog života živio je miran i povučen život radeći na revizijama svojih simfonija. Umro je 1957. godine u 92-oj godini života.[2]
Muzičko stvaralaštvo
urediMladi Sibelius je svoj dar za violinu pokazao već u devetoj godini komponujući muzičko djelo pod naslovom "Kišne kapi)" 1874. godine. Tokom svog izučavanja muzike u Beču počeo je da radi na svom prvom velikom orkestralnom muzičkom djelu "Kullervo simfonija" koja je zasnovana na finskom mitu o stvaranju svijeta. Po njegovom povratku u rodnu Finsku 1892. godine održano je prvo izvođenje ove simfonije koja je ostvarila ogroman uspjeh za mladog kompozitora. Ubrzo zatim, uslijedili su "En Saga" zatim "The Karelia Music" i "Četiri legende", koje su mu obezbijedile mjesto vodećeg kompozitora Finske. Treća od njegove četiri simfonijske poeme "Labud Tuonele" iz "Četiri legende" veoma je poznato djelo ovog kompozitora iz 1897. godine. Nakon dvije godine komponovao je svoje najpoznatije muzičko djelo "Finlandia." Prije pojavljivanja njegove Prve simfonije u E-molu 1899. godine senat Finske izglasao je da Sibelius dobije penziju od države kao nadoknadu za izgubljeno mjesto muzičkog predavača na Univerzitetu u Helsinkiju. To je ujedno bilo priznanje Finske ovom velikom kompozitoru i njegovom muzičkom geniju. Prva simfonija bila je znak njegove umjetničke zrelosti. Već 1902. godine objavljuje Simfoniju br.2, a zatim Violinski concerto 1904. godine. Poslije toga njegova muzika dolazi pod veliki uticaj ranog modernizma sa tonskom poemom "Pohjola’s Daughter" 1906, "Simfonija br. 3" 1907, "Nightride and Sunrise" 1908, i Simfonija br.4 1911. godine. U to vrijeme Sibelius se sve više udaljava od tradicionalnog načina komponovanja simfonija i traži svoj vlastiti muzički izraz. On upoređuje svoj način komponovanja sa mozaikom, gdje uređuje sastavne dijelove muzičkog djela na više načina dok konačno ne nađe ono što želi. Mnoga njegova poznata muzička djela imala su više izmijenjenih verzija, a neka su mijenjana čak i poslije njihovog zvaničnog objavljivanja. U to vrijeme, Sibelius je sve više osjećao otuđenje od modernih strujanja u muzici. Nije mu se čak sviđala ni rana muzika Igora Stravinskog, pošto je osjećao blisku pripadnost njemačkoj simfonijskoj tradiciji. Iako je volio muzička djela Arnolda Schenberga, ta vrsta muzike mu je bila strana po svom temperamentu i po udaljavanju od tonaliteta (atonalna muzika).
Pa ipak, Sibelius je još uvijek bio moderan jer je kao i Waughn Williams tražio svoj vlastiti muzički izraz. Ovu tvrdnju najbolje potvrđuju njegovi kasni muzički radovi koji pokazuju zadivljujuću raznovrsnost raspoloženja i muzičkih oblika. U najvažnija muzička ostvarenja iz ovog perioda spadaju: koncertna arija "Luonnotar", 1913. zatim herojska "Simfonija br.5" 1915 - 1919., "Simfonija br.6" 1923, "Simfonija br.7" iz 1924. i "Tapiola" 1926. godine. Posljednji javni nastup imao je 1924. godine kad je dirigovao Simfoniju br. 7.
Nakon ovoga se povukao u svoju vilu Ainola i nije objavljivao nove muzičke radove, već je samo radio nove verzije svojih ranijih simfonija. Jedino novo muzičko djelo na kojem je radio u to vrijeme bila je nedovršena "Simfonija br.8." koju je spalio negdje 1940-ih. Velika je muzička enigma zašto je prestao komponovati u svojoj 60-oj godini života iako je živio jos 31 godinu poslije toga. Ciklus od sedam simfonija Jeana Sibeliusa smatra se jednim od veoma važnih trenutaka u evropskoj muzici, a sam kompozitor jedan od velikana klasične muzike 20. vijeka. [1]
Važnija muzička djela
urediSimfonije
uredi- Simfonija br.1 u e-molu Op. 39
Prva izvedba u Helsinkiju 1. Jula 1900 Helsinška filharmonija Dirigent-Robert Kajanus
- Simfonija br. 2 u D-duru Op. 43
Helsinška filharmonija Dirigent-Jean Sibelius Prva izvedba u Helsinkiju 3. August 1902 Konačna verzija 1903
- Simfonija br.3 u C-duru Op.52
Prva izvedba u Helsinkiju 25. Septembra 1907 Helsinška filharmonija Dirigent-Jean Sibelius
- Simfonija br.4 u a-molu
Prva izvedba u Helsinkiju 3. Aprila 1911 Helsinška filharmonija Dirigent-Jean Sibelius
- Simfonija br.5 u Es-duru
Prva izvedba 8. Decembra 1916 Turku-Finska Prva verzija-1915 Druga verzija-1919
- Simfonija br.6 u D-duru Op.104
Prva izvedba u Helsinkiju 19. Februara 1923 Helsinški orkestar Dirigent-Jean Sibelius
- Simfonija br.7 u c-duru Op.105
Prva izvedba(pod imenom fantasia sinfonica) u Stockholmu 24. marta 1924. Dirigent-Jean Sibelius[3]
Simfonijske poeme
uredi- "Кulervo", simfonijska pоеmа, Op. 7 1892.
- "Еn Sаgа", simfonijska pоеmа Op. 9 1892.
- "Labud iz Tuonela", legenda za orkestar broj 3, Op. 22 1896.
- "Finlandiа", simfonijska poema Op. 26 1899.
- "Kuolema - Tužni valcer", simfonijska poema Op. 44 1902.
- "Kćer Pohjole", simfonijska pоеmа, Op. 48, nadahnuta "Каlevalоm" 1905.
- "Noćno jahanje i svitanje", simfonijska pоеmа Op. 55 1908.
- "Bard", simfonijska meditaciја, Op. 64 1911.
- "Оkеаnidе", simfonijska pоеmа, Op. 73 1913 .
- "Тapiolа", simfonijska pоеmа Op. 112, 1926.
Zanimljivosti
uredi- "Ne obraćajte pažnju na ono što kritičari govore, nijedna bista nije bila podignuta za kritičara."
- Sibelijusov maternji jezik ustvari je bio švedski.
- Novčanica od 100 finskih maraka sadržavala je lik Sibeliusa.
Reference
uredi- ^ a b "Classical Net - Basic Repertoire List - Sibelius". Classical Net (jezik: engleski). Pristupljeno 30. 1. 2018.
- ^ "Jean Sibelius | Finnish composer". Encyclopedia Britannica (jezik: engleski). Pristupljeno 30. 1. 2018.
- ^ a b 2002, Metropoli Oy / Jeremias Ylirotu / www.metropoli.fi /. "Works in chronological order". www.sibelius.fi. Arhivirano s originala, 1. 2. 2018. Pristupljeno 30. 1. 2018.CS1 održavanje: numerička imena: authors list (link)
Vanjski linkovi
uredi