Hronologija Drugog svjetskog rata (1939)
Ovo je hronologija događaja koji su se dešavali u periodu od početka 2. svjetskog rata, pa sve do kraja kalendarske 1939. godine. Za događaje koji su prethodili 2. svjetskom ratu pogledati: Hronologija događaja koji su prethodili Drugom svjetskom ratu
Septembar
uredi
- Republika Kina i Japansko carstvo uključeni su u rane faze Drugog japansko-kineskog rata. Ovaj rat, poznat kao "drugi period", počeo je u oktobru 1938. i trajao je do decembra 1941.
- Rano ujutro napadima Luftwaffea na ciljeve u Poljskoj počinje invazija Njemačke na Poljsku. Ovaj događaj uzima se kao zvanični početak 2. svjetskog rata.
- Estonija, Finska, Latvija, Litvanija, Norveška i Švicarska objavile svoju neutralnost.
- Britanska vlada proglasila opću mobilizaciju britanskih oružanih snaga.
- Velika Britanija i Francuska objavile zajednički ultimatum Njemačkoj, tražeći pritom povlačenje njemačkih snaga s poljske teritorije. Italijanski diktator Benito Mussolini proglasio neutralnost svoje zemlje. Predsjednik Irske, Douglas Hyde, proglasio neutralnost svoje zemlje, a švicarska vlada naredila opću mobilizaciju svojih vojnih snaga.
- Njemačka anektirala Slobodni grad Gdańsk.
- U 11:15 po lokalnom vremenu britanski premijer Neville Chamberlain objavio je na BBC Radiju da je ultimatum za povlačenje njemačkih vojnika iz Poljske istekao u 11 sati i da je "ova nacija u ratu s Njemačkom". U sat vremena nakon što je Velika Britanija objavila rat Njemačkoj isto su učinile i Australija, Indija i Novi Zeland. Kasnije istog dana to čini i Francuska.
- Nekoliko sati nakon britanske objave rata britanski brod Athenia na relaciji Glasgow-Montreal torpediran je od strane njemačke podmornice U-30 oko 250 km sjeverozapadno od Irske. Smrtno je stradalo 112 putnika i članova posade. Ovim činom počinje Bitka za Atlantik.
- U 08:00 po lokalnom vremenu britanski dominion Newfoundland objavljuje rat Njemačkoj.
- U prvoj britanskoj ofanzivnoj akciji u ratu, RAF je izveo zračni napad na njemačku flotu u Helgolandskom zaljevu. Napadi su bili usmjereni na njemački ratni brod Admiral Scheer, usidren u luci u Wilhelmshavenu. Britanci su izgubili nekoliko aviona, a iako je njemački brod pogođen 3 puta, nijedna od bombi nije eksplodirala.
- Japan objavljuje svoju neutralnost u pogledu nove situacije u Evropi. Britanski admiralitet najavljuje početak pomorske blokade Njemačke kao jedne u nizu mjera ekonomskog pritiska na sile Osovine.
- Južnoafrički premijer Barry Hertzog ne uspijeva dobiti podršku o proglašenju južnoafričke neutralnosti te je svrgnut od strane stranačkog kluba, a za zamjenika premijera postavljen je Jan Smuts.
- SAD objavljuje neutralnost u ratu.[1]
- Južna Afrika s novim premijerom Smutsom objavljuje rat Njemačkoj.
- U bici kod Barking Creeka, u incidentu prouzrokovanom lažnom zračnom uzbunom, stradao prvi pilot RAF-a u 2. svjetskom ratu.
- Jedinice njemačkih kopnenih snaga (Wehrmacht Heer) zauzimaju Kraków, grad u južnoj Poljskoj.
- Francuske snage kreću u ofanzivu i prelaze njemačko-francusku granicu kod Saarbrückena.
- Britanska vlada najavljuje ponovno uvođenje sistema konvoja za trgovačke brodove i potpunu blokadu njemačke trgovačke flote.
- Francuzi se na ponižavajući način zaustavljaju u svojoj ofanzivi na Saarland usljed minskog polja u okolini šume Warndt nakon napredovanja od oko samo 13 km kroz slabo branjenu njemačku teritoriju.
- Kanada objavljuje rat Njemačkoj.[2]
- Francuski general Gamelin nalaže obustavu francuskog napredovanja u Njemačkoj.
- Poljskoj vojsci naređeno da se održi na rumunskoj granici dok ne stignu saveznici.[3]
- Njemačka vojska dovršava opkoljavanje Varšave.
- Francuzi završavaju sa svojim povlačenjem iz Njemačke, čime se završava njihova ofanziva na Saarland.
- Sovjetski savez napada Poljsku s istoka, zauzima teritorije istočno od Curzonove linije, kao i Białystok i istočnu Galiciju.
- Britanski nosač aviona HMS Courageous je torpediran i potopljen od strane njemačke podmornice U-29 tokom patrole obala Irske.
- Japanska carska vojska pokreće napade na kineski grad Changsha, kada njihove snage u sjevernom Jiangxiju napadaju zapadno prema Henanu.
- Poljski predsjednik Ignacy Mościcki i komandant poljske vojske Edward Rydz-Śmigły napuštaju Poljsku i odlaze u Rumuniju, gdje obojica bivaju internirani.
- Sovjetske snage dolaze do Vilniusa i Brest-Litovska.
- Poljska podmornica bježi iz Tallinna.
- Estonska neutralnost dovedena je u pitanje od strane Sovjetskog saveza i Njemačke.
- Njemačka i sovjetska vojska spajaju se u blizini Brest-Litovska.
- Sovjetski savez blokira luku u Tallinnu.
- Sovjetski savez i njegov saveznik Mongolija pobjeđuju Japan u bici na Halhin Golu, čime se završavaju sovjetsko-japanski pogranični sukobi.
- Japanska carska vojska, za vrijeme bitke kod Changshaa uz rijeku Sinchiang, bojnim otrovima napada kinesku Nacionalnu revolucionarnu vojsku.
- Britanski razarači HMS Fortune i HMS Forester potapaju njemačku podmornicu U-27.
- Rumunski premijer Armand Călinescu je ubijen od strane Željezne garde, ultranacionalističke rumunske grupe.
- Japanska carska vojska napada kinesku Nacionalnu revolucionarnu vojsku uz rijeku Sinchiang, a 6. i 13. divizija prelazi rijeku pod artiljerijskom vatrom i nastavlja južnije uz rijeku Miluo tokom bitke kod Changshaa.
- Sovjetsko ratno zrakoplovstvo krši estonski zračni prostor. Estonci pregovaraju s Molotovim u Moskvi. Molotov upozorava Estonce da će, ako Sovjetski savez ne dobije vojne baze u Estoniji, Sovjeti biti prisiljeni koristiti "radikalnije mjere".
- Sovjetska aktivnost u zračnom prostoru Estonije. Sovjetske trupe duž granice s Estonijom broje 600 tenkova, 600 aviona i 160.000 ljudi.
- Nakon teškog artiljerijskog napada Nijemci pokrenuli veliki pješadijski napad na centar Varšave. - Sovjetski bombarderi nadlijeću nebo iznad Tallinna.
- U prvim ofanzivnim operacijama njemačke vojske u Zapadnoj Evropi topovi na Siegfriedovoj liniji otvaraju vatru na sela iza francuske Maginotove linije.
- Molotov i Ribbentrop potpisali njemačko-sovjetski ugovor o razgraničenju i prijateljstvu. Ovaj tajni protokol određuje pojedinosti podjele Poljske na osnovu izvornog pakta Molotov-Ribbentrop od 23. augusta 1939. i svrstava Litvaniju pod sferu SSSR-a.
- Pad i predaja Varšave Nijemcima.
- Sovjetske trupe gomilaju se na latvijskoj granici. Povrijeđen latvijski zračni prostor.
- Estonija potpisuje 10-godišnji pakt o međusobnom pomaganju sa SSSR-om, koji omogućuje Sovjetima instaliranje svojih baza u Estoniji s 30.000 vojnika. Staljin Zauzvrat obećava da će poštovati estonsku nezavisnost.
- Japanska carska vojska dolazi do rubnih dijelova grada Changsha. Međutim, ne uspijeva zauzeti grad jer su joj linije opskrbe odsječene od strane kineske Nacionalne revolucionarne vojske.
- Njemački ratni brod Admiral Graf Spee potopio svoj prvi trgovački brod, britanski teretni brod Clement kod obale Pernambuca (Brazil).
- Francuske snage na francusko-njemačkoj granici ponovno zaposjedaju Maginotovu liniju u očekivanju njemačke invazije.
Oktobar
uredi- Latvijski predstavnici pregovaraju sa Staljinom i Molotovim. Sovjeti prijete upotrebom sile ako ne dobiju vojne baze u Latviji.
- Izjava o Panami je odobrena od strane američkih republikanaca. Ratne aktivnosti ne bi se smjele održavati u vodama susjednim u odnosu na američki kontinent. Neutralna zona od oko 480 km u širinu bit će pregledana od strane američke mornarice.
- Britanske snage prebacile se do belgijske granice, očekujući njemačku invaziju na zapad.
- Litvanci se susreću sa Staljinom i Molotovim u Moskvi. Staljin nudi Litvancima Vilnius (tada u Poljskoj) u zamjenu za sovjetske vojne baze u Litvaniji. Litvanci se odupiru.
- Latvija potpisuje 10-godišnji pakt o međusobnom pomaganju sa Sovjetskim savezom, što Sovjetima osigurava vojne baze u Latviji sa 25.000 vojnika. Staljin obećava da će poštovati latvijsku nezavisnost.
- Kineska vojska izvještava o porazu Japanaca u bici kod Changshaa. Japanske snage su desetkovane, a ostaci vojske povukli su se na sjever.
- Završava se poljski otpor u njemačkoj septembarskoj kampanji.
- Hitler govori pred Reichstagom, ponudivši konferenciju s Ujedinjenim Kraljevstvom i Francuskom kako bi se povratio mir.
- Litvanci se ponovo susreću sa Sovjetima u Moskvi. Sovjeti zahtijevaju vojne baze u Litvaniji.
- Hitler izdaje naređenje za pripremu invazije na Francusku, Holandiju, Belgiju i Luksemburg.
- Posljednji ostaci poljske vojske predaju se Nijemcima.
- Komandanti njemačke mornarice predlažu Hitleru zauzimanje Norveške.
- Britanski premijer Chamberlain odbija Hitlerovu mirovnu ponudu.
- Litvanija potpisuje 15-godišnji pakt o međusobnom pomaganju sa Sovjetskim savezom kojim se odobravaju sovjetske vojne baze u Litvaniji sa 20.000 vojnika. Tajnim protokolom Vilnius je pripao Litvaniji.
- Britanske vojne snage u Francuskoj broje oko 158.000 vojnika.
- Adolf Eichmann počinje sa deportacijom Židova iz Austrije i Čehoslovačke u Poljsku.
- Francuski premijer Édouard Daladier odbija Hitlerovu ponudu za prestanak neprijateljstva.
- Finski predstavnici susreću se sa Staljinom i Molotovim u Moskvi. Sovjetski savez traži da Finska odustane od vojne baze u blizini Helsinkija, kao i razmjenu nekih sovjetskih i finskih teritorija s ciljem zaštite Lenjingrada od Velike Britanije ili eventualne buduće njemačke prijetnje.
- Britanski ratni brod Royal Oak potopljen u Scapa Flowu od strane njemačke podmornice U-47, pod komandom Günthera Priena.
- Finci se ponovo susreću sa Staljinom. Staljin prijeti da se može desiti "incident" između Finske i sovjetskih trupa ako pregovori potraju predugo.
- Prvi zračni napadi na Veliku Britaniju, usmjereni na brodove u Firth of Forthu (Škotska).
- Prve sovjetske snage ušle u Estoniju. Tokom opsade 12.600 baltičkih Nijemaca napustilo Estoniju.
Dijelovi Poljske i službeno priključeni Njemačkoj. Prvi židovski geto osnovan u Lublinu.
- "Lažni rat": Francuski vojnici popunjavaju spavaonice i tunele na Maginotovoj liniji. Britanci izgrađuju nove utvrde duž iste linije.
- Belgija objavljuje neutralnost u ratu.
- Britanska vlada objavljuje izvještaj o izgradnji logora za Židove i antinaciste.
- S obzirom na njemački plan za napad na Francusku, njemački general-pukovnik Erich von Manstein predlaže da Njemačka izvrši napad preko Ardena, a ne preko Belgije, odakle se napad očekivao.
Novembar
uredi- Dijelovi Poljske, uključujući i koridor za Gdanńk, pripojeni su Njemačkoj. Sovjetski savez pripaja okupirane istočne dijelove Poljske Ukrajini i Bjelorusiji.
- Finska i Sovjetski savez ponovo pregovaraju oko novih granica. Finci su nepovjerljivi prema Staljinovim ciljevima i odbijaju predati teritoriju koja bi inače prekinula njihovu odbrambenu liniju.
- U SAD-u je donesen akt o neutralnosti, pri čemu su regulirane odredbe o pomoći Ujedinjenom Kraljevstvu i Francuskoj u vojnom materijalu i tehnici, ali samo po principu plaćanja tih sredstava.
- Njemački fizičar zaposlen u Siemens AG-u šalje anonimno pismo britanskoj ambasadi u Oslu, nudeći Engleskoj izvještaj o sadašnjim i budućim njemačkim tehnologijama izrade oružja.
- Hitler preživljava eksploziju bombe u minhenskoj pivnici, gdje je govorio na godišnjici Hitler-Ledendorffovog puča iz 1923. Britanski bombarderi bombardiraju München.
- Prekinuti pregovori između Finske i Sovjetskog saveza. Finci sumnjaju da su Nijemci i Rusi dogovorili da Finska potpadne pod sovjetsku sferu utjecaja.
- Poljska vlada u egzilu premješta se u London.
- Pala prva britanska civilna žrtva kad je njemački bombarder ubio Jamesa Isbistera tokom napada na Orkney u Škotskoj.[4]
- Luftwaffe i njemačke podmornice počeli s miniranjem ušća Temze.
- Poljskim Židovima naređeno nošenje trake sa Davidovom zvijezdom na ruci.
- Japan objavljuje zauzimanje grada Nanninga na jugu Kine.
- Sovjeti otpočinju sa granatiranjem Mainile; sovjetske artiljerijske granate padaju u blizini granice s Finskom; Sovjeti optužuju Fince za ubijanje sovjetskih vojnika
- SSSR prekida diplomatske odnose s Finskom.
- Nakon što je dan prije prekinuo diplomatske odnose s njom, SSSR napada Finsku, čime započinje Zimski rat.
Decembar
uredi- SSSR nastavlja rat protiv Finske; Helsinki je bombardiran. U prve dvije sedmice ovog mjeseca Finci povlače Mannerheimovu liniju, zastarjelu odbrambenu liniju koja se protezala duž finske granice s Rusijom.
- Sovjeti započinju s teškim napadima na Mannerheimovu liniju.
- Italija ponovno iskazuje svoju neutralnost. Norveška, Švedska i Danska također objavljuju svoju neutralnost u sovjetsko-finskom sukobu.
- Sovjeti doživljavaju nekoliko taktičkih poraza od finske vojske.
- Razarač Duchess tone nakon sudara s ratnim brodom Barhamom kod obale Škotske, pri čemu ginu 124 osobe.
- Bitka kod La Plate, Montevideo, Urugvaj. Britanski pomorski odred napada njemačku krstaricu Admiral Graf Spee, što predstavlja prvu pomorsku bitku u ovom ratu.
- Jako oštećen, Admiral Graf Spee povlači se u luku u Montevideu.
- Društvo naroda proglasilo Sovjetski savez agresorom te ga isključilo iz svojih redova.
- Sovjetska vojska napada Taipale tokom bitke za Taipale.
- Admiral Graf Spee primoran je napustiti luku u Montevideu. Njegov kapetan, Hans Langsdorff, interniran je, a 3 dana kasnije izvršio je samoubistvo.
- Prvi kanadski saveznički vojnici pristižu u Evropu.
- Njemačka nanosi poraz Britaniji u bici u Helgolandskom zaljevu.
- Prvi indijski vojnici stižu u Francusku.
- Kako se bliži kraj godine, Finci i dalje ostvaruju uspjehe u borbi protiv neprijatelja, zarobljavajući pritom mnogo sovjetskog ljudstva i vojne tehnike.
Reference
uredi- ^ http://ww2db.com/event/timeline/1939/
- ^ http://www.cbc.ca/archives/
- ^ "1939 Timeline". WW2DB
- ^ "World War II Timeline". HowStuffWorks; pristupljeno 26. 5. 2010.