Centar za demografsku genetiku Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine
Centar za demografsku genetiku akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine (skraćeno CDG-ANUBiH), osnovan je 15. 7. 2020, Odlukom br: 1-01-1-246-6/20, na formalni prijedlog Odjeljenja prirodnih i matematičkih nauka, koje je zastupalo širi krug zainteresiranih institucija i pojedinaca iz oblasti prirodnih i društvenih nauka.[1][2][3][4][5]
| CENTAR ZA DEMOGRAFSKU GENETIKU Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine | |
|---|---|
 | |
| Skraćenica | CDG ANUBiH |
| Datum osnivanja | 15. jula 2020. |
| Glavno sjedište |  Sarajevo, Bosna i Hercegovina |
| Jezik | B/H/S |
| Direktor | Rifat Hadžiselimović |
| Sekretar | Dina Masnik – Abdurahim Kalajdžić |
| Glavni organ | Direktor, OPMN, Predsjedništvo ANUBiH |
| Veb-sajt | www |
Osnove i djelatnost uredi
Nakon uspješne realizacije prvog strateškog cilja ANUBiH u razvoju genetičkih i biotehnoloških istraživanja u Bosni i Hercegovini, odnosno makroprojekta Društvenog cilja VI (radni naslov: „Genetičko inženjerstvo i biotehnologija“), uključujući i odgovarajuću kadrovsku i infrestrukturnu podršku, ANUBiH pokreće i institualizaciju populalacijskogenetičkih istraživanja. Takva potreba zasniva se na rezultatima već utemeljenih istraživanja genetike stanovništva Bosne i Hercegocine, kao i činjenici da su bh. genetičari u toj oblasti već šire afirmirani kao vodeći u Regiji, kako po obimu, tako i kvalitetu i raznorodnosti pristupa lokalnoj demografskoj genetici.
Zahvaljujući pretežno individualnim, a rjeđe organiziranim institucijskim istraživanjima, genetička struktura bh. lokalnih populacija je bolje poznata nego stanovništva ostalih zemalja u Regionu. To se podjednako odnosi i na poznavanje genetičke strukture reprezentativnih uzoraka metapopulacije. U Bosni i Hercegovini su istraživani i mogući faktori genetičke diferencijacije lokalnih dijelova stanovništva, a bh. istraživači su surađivali i na demografsko-genetičkim istraživanjima danas susjednih država: Crne Gore, Hrvatske, Slovenije i Srbije, uključujući Kosovo i Vojvodinu.[6]
Demografskogenetička istraživanje odgovarajuće strukture stanovništva, u Bosni i Hercegovini imaju relativno dugu povijest, utemeljenu na radovima austrijskih vojnih ljekara (Augustin Weisbach, Heinrich Himmel i njihovi suradnici), koji su vodili pedantne austrougarske regrutne komisije širom Bosne i Hercegovine, a nakon toga odgovarajuće podatke publicirali u (i danas) glasovitom časopisu Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien (MAGW)[7]. Nakon toga slijedi dugo razdoblje, u kojem se pojavljuju sporadični podaci o učestalosti krvnih grupa nekoliko antigenskig sistema. Istraživačni zamah u ovoj oblasti počinje krajem 1960-tih, od informacija o fenogenotipskoj strukturi našeg stanovništva po pojedinim svojstvima i njihovim komplaksima, preko proučavanja genetičke distance i sličnosti lokalnih populacija, s obzirom na odabrana morfološkoanatomska i biohemijskofiziološka nasljedna svojstva, do kompleksnih molekulskogenetičkih istraživanja u recentnoj epohi.
Koncpcija djelovanja novoosnovanog centra počiva na interdisciplinarnom i polivalentnom pristupu, koji uključuje populacijsku genetiku, biantropologiju, lingvistiku, medicinu, arheologiju, etnologiju, historiju, fizičku kulturu, sport i srodna naučna područja.
Primarna intencija djelovanja novoformiranog Centra je integracija kadrovskih i infrastrukturnih potencijala na istraživanju genetičkih osobenosti stanovništva Bosne i Hercegovine, od antičke, srednjovjekovne i recentne epohe, do predikcije njihovih promjena u prostoru i vremenu.
Glavni smjerovi i ciljevi djelovanja uredi
- Integracija odgovarajućih kadrovskih i infrastrukturnih potencijala u pripadajućoj oblasti;
- Uspostava baze podataka o genetičkim osobenostima stanovništva BiH;
- DNK analiza i karakterizacija antičkih, srednjovjekovnih i recentnih uzoraka;
- Analiza proteklih i predikcija mogućih promjena genetičkog sastava stanovništva.
Osnovne radne jedinice/istraživački timovi uredi
- Oblasti
Istraživači i suradnici uredi
- Akademijski
- Sreten Govedarica,
- Rifat Hadžiselimović,
- Senahid Halilović,
- Dina Masnik i
- Sabina Vejzagić.
- Vanjski
- Adisa Ahmić, UNTZ
- Kasim Bajrović, INGEB, UNSA
- Edin Bujak, Filozofski fakultet u Sarajevu, UNSA
- Adnan Busuladžić, Filozofski fakultet u Sarajevu, UNSA
- Nedim Čović, Fakultet sporta i fizičkog odgoja, UNSA
- Mirela Džehverović, INGEB, UNSA
- Jasmina Hindija Čakar, INGEB, UNSA
- Jasminka H. Halilović, Univerzitet Brčko Distrikt
- Abdurahim Kalajdžić, INGEB, UNSA
- Samim Konjicija ETF, UNSA
- Lejla Lasić, INGEB, UNSA
- Damir Marjanović, Univerzitet Burch
- Aida Pilav, Kantonalni zavod za javno zdravstvo
- Amela Pilav, INGEB, UNSA
- Lejla Pojskić, INGEB, UNSA
- Naris Pojskić, INGEB, UNSA
- Pavao Rudan, HAZU, Zagreb
- Aida Sarač Hadžihalilović, MF, UNSA
- Muriz Spahić, PMF, UNSA .
- Senad Šljuka, PMF, UNSA
- Gazmend Temaj, College UBT fakultet medicine i farmacije, Priština
- Gaj Trifković, Centar za ljudska prava, UNSA
- Maruška Vidovič, Nacionalni inštitut za javno zdravje (NIJZ), Ljubljana
Dopunske slike uredi
Reference uredi
- ^ Informacija o osnivanju Centra za demografsku genetiku [1] Pristupljeno 31 oktobra, 2020.
- ^ https://www.unsa.ba/novosti/Akademija[mrtav link] nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine osnovala Centar za demografsku genetiku | Univerzitet u Sarajevu (unsa.ba)
- ^ https://ba.ekapija.com/news/3036726/Osnovan Centar za demografsku genetiku Akademije nauka i umjetnosti BiH
- ^ ANUBIH, ured. (2021). Annals of Academy of Sciences and Arts Academy of Sciences and arts of Bosnia and Herzegovina for 2020. Sarajevo: ANUBIH.
- ^ Hažiselimović, R., Bajrović, K. (2021). "Centar za demografsku genetiku ANUBiH – baza za proučavanje genetičkih osobenosti". Damar. Sarajevo. 5 (31): 16–18.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Organizacione jedinice ANUBiH [2], pristupljeno 11. decembra 2020
- ^ Službena stranica časopisa