Abasidi

Dinastija Abbasija je vladala od 750. - 1258. i 1261. - 1517., što znači 764 godine sa prekidom. Ukupno je brojala 54 halife.

Historijski pregled uredi

Abasidi su svrgnuli sa vlasti Emevijje i zauzeli prijesto na osnovu krvne veze sa Poslanikom Muhammedom. Poticali su od Muhamedovog najmlađeg amidže Abas ibn Abdulmutaliba.^[1] Smatrali su da imaju veće pravo na prijestol nego Emevije . Prvo što su uradili je premiještanje prijestonice u Bagdad čime su i ugodili i približili se Perzijskom carstvu koje im je pomoglo pri dolasku na vlast. Zahvaljujući ovome došlo je do zauzimanja vladarskih pozicija i od strane ne-Arapa, što je kasnije omogućilo da istaknuti muslimani koji nisu imali nikakvih veza sa vladarskim pozicijama postanu uticajne vojskovođe, emiri ili veziri.

Abasidi su većinom bili orijentisani na vladanje unutar imperije, a ratovi za proširivanje carstva većinom nisu bili vođeni. Carstvo je bilo veliko i morali su postaviti regionalne vladare, međutim problemi su nastali u njihovoj borbi za vlast i želji da i njihove pozicije budu nasljedne. Jedan od ovih poduhvata je rezultirao i sada poznatom titulom sultana. Naime, već u 11. vijeku Mahmud od Gazne se proglasio sultanom svoje teritorije odbijajući na taj način bilo kakvu vezu sa Abbasijama, pa i formalnu koja se relizirala u nazivima titula.

Zadnji Abasid, El-Muste'sim, potomak Poslanikove loze je ubijen 1258. Ubio ga je Hulagu Khan nakon osvajanja Bagdada. Međutim, vladavina Abasida se nastavila i iako su izgubile stvarnu vlast nad zemljom, sve do halife Selima I smatrali su se vladarima, prvenstveno u vjerskim pitanjima. Do kraja svoje dinastije djelovali su iz Egipta (1261.-1517.) pod vlašću Memluka.

Raskol sa Šiitima uredi

U ranom periodu vladavine je došlo do prvog značajnijeg raskola između muslimana Sunita i Šita. Prvenstveno, Abasidi su zanijekali Šite jer su podržavali emevijsku vlast a nijekali abasidsko pravo na prijesto putem krvne veze sa Poslanikom. Rezultat su bili mnogi konflikti između ovih dvaju grupa koji su završili osnivanjem nezavisne države Šita u sjevernoj Africi 801. godine.

Memluci uredi

U vrijeme abasidske vladavine, u 9. vijeku osnovana je snažna memlučka vojska. Cilj je bio podržavanje Abbasija i održavanje njihove vlasti. Sačinjavali su je većinom Turci, ali i nešto Slavena i Barbara. Iako su omogućili dinastiji Abasida da riješe unutrašnje i vanjske probleme, oni su ih i svrgnuli sa vlasti i osnovali moćno Osmansko carstvo.

Značaj uredi

U doba vladavine Abasida hilafet je dobio internacionalni karakter, pružen je doprinos prevođenju knjiga sa drugih jezika, prvenstveno grčkog pa baš zahvaljujući njima uspjela su se sačuvati djela velikih mislioca poput Platona i Aristotela. Postigli su značajna dostignuća vezana za medicinu, a najznačajnija djela su prevođena na latinski i hebrejski. Proučavali su ljudsku anatomiju i uzroke bolesti. U tom periodu je djelovao i Ibn Sina. Bavili su se astronomijom, razvili algebru. Doprinijeli su i na drugim poljima nauke, između ostalog i napravili jedan od prvih, ako ne i prvi globus.

Najznačajnije abbasijske halife uredi

Ebul Abbas el-Sefaha, (750. - 754.) prvi halifa značajan po izgradnji puta Kufa - Mekka, te primitivni oblik vodovodnog sistema.
Ebu-Džafer el-Mensur, (754. - 775.) osnovao Bagdad i učinio ga prijestonicom islamskog carstva. Tražio je grčka djela da bi ih preveo na arapski jezik.
Muhamed el Mahdi, (775. - 785.) nasljedio veliko bogatstvo koje je darovao u dobrotvorne svrhe, proširio harem oko Kabe.
Harun El-Rašid, (786-789) jedan od najznačajnijih abbasijkih halifa, učinio je Bagdad svjetskim, najljepšim gradom, izgradio odnose, kako trgovačke tako i prijateljske, sa Karlom Velikim, učestvovao na mnogim ratnim pohodima i doprinjeo širenju države

Spisak abbasijskih halifa u Bagdadu uredi

Srebrni novčići iskopani u Kairuanu sa imenom Abasidskog halife Me'muna

Ebu Abas El-Safah 750 - 754^[2]
El-Mensur 754 - 775
El-Mehdi 775 - 785
El-Hadi 785 - 786
Harun el-Rašid 786 - 809
El-Emin 809 - 813
El-Me'mun 813 - 833
El-Mu'tesim 833 - 842^[3]
El-Vatik 842 - 847
El-Mutevekil 847 - 861
El-Muntesir 861 - 862
El-Muste'in 862 - 866
El-Mu'taz 866 - 869
El-Muhtedi 869 - 870
El-Mu'temid 870 - 892
El-Mu'tedid 892 - 902
El-Muktefi 902 - 908
El-Muktedir 908 - 932
El-Kahir 932 - 934
El-Radi 934 - 940
El-Muteki 940 - 944
El-Mustekfi 944 - 946
El-Muti 946 - 974
Et-Ta'i 974 - 991
El-Kadir 991 - 1031
El-Ka'im 1031 - 1075
El-Muktedi 1075 - 1094
El-Mustazir 1094 - 1118
El-Musteršid 1118 - 1135
El-Rašid 1135 - 1136
El-Muktefi 1136 - 1160
El-Mustendžid 1160 - 1170
El-Mustadi 1170 - 1180
El-Nasir 1180 - 1225
El-Zahir 1225 - 1226
El-Mustensir 1226 - 1242
El-Muste'sim 1242 - 1258

Spisak abasidskih vladara u Egiptu pod okriljem Memluka uredi

El-Mustensir 1261
El-Hakim I (Cairo) 1262 - 1302
El-Mustekfi I of Cairo 1303 - 1340
El-Vatik I 1340-1341
El-Hakim II 1341-1352
El-Mu'tedid I 1352-1362
El-Mutevekil I 1362-1383
El-Vatik II 1383-1386
El-Mu'tesim 1386-1389
El-Mutevekil I 1389-1406
El-Muste'in 1406-1414
El-Mu'tedid II 1414-1441
El-Mustekfi II 1441-1451
El-Ka'im 1451-1455
El-Mustandžid 1455-1479
El-Mutevakil II 1479-1497
El-Mustemsik 1497-1508
El-Mutevekil III 1508-1517

Također pogledajte uredi

Reference uredi

^ "Abbasid Dynasty". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.
^ "Abu al-'Abbas as-Saffah | Abbasid caliph". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.
^ "al-Mu'tasim | Abbasid caliph". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.

Vanjski linkovi uredi

http://www.bbc.co.uk/programmes/p003hyfd (en)

Commons ima datoteke na temu: Abasidi

[1] "Abbasid Dynasty". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.

[2] "Abu al-'Abbas as-Saffah | Abbasid caliph". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.

[3] "al-Mu'tasim | Abbasid caliph". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.

[1]

[2]

[3]