Emevije

Emevijska dinastija (661. - 750.) je bila prva dinastija poslije četvorice halifa, a njen prvi predstavnik Muavija je uveo pravo na prijesto putem nasljedstva (dinastijom) a ne putem izbora (šurom).

Halifat u vrijeme Emevija 750. godine

Emevije u Arabiji

Osnivanje dinastije

Nakon smrti halife Alije na vlast je došao Muavija, sin Ebu-Sufijana i Hinde, zakletih neprijatelja islama sve do osvajanja Mekke kada su i sami prihvatili ovu vjeru. Prvi je islamski vladar od kojeg se računa dinastija. Došao je na vlast prihvativši se hilafeta kojeg je preuzeo poslije atentata na halifu Aliju. Hilafet završava smrću halife a Muavija je pred kraj svog života odlučio na svoje mjesto postaviti sina Jezida. Običaj je bio halifu birati na šuri, skupu plemenskih predstavnika koji su svojim glasanjem donosili sve važnije odluke. Muavija nije ukinuo taj običaj ali je na razne načine nagovorio i/ili podmitio plemenske vođe da glasaju za njgovog sina. Jezid je prvi halifa izabran na ovaj način. Dinastija Emevijja je trajala 90 godina i brojala je 14 vladara.

Značaj

Ovo doba je zapamćeno po mnogo negativnih i pozitivnih događaja. Naziva se i krvavim dobom muslimana jer se na nepošten način dolazilo na vlast. Većina tih halifa je živjela rasipnički, što se također kosi sa principima islama i praksom dotadašnjih halifa.

Teritorijalno, Islamsko carstvo se značajno proširilo. Osvojeni su i dijelovi Evrope: Španija te dio Francuske (Lyon i Bordeaux). Središte hilafeta je premješteno iz Medine u Damask. Širili su arapsku kulturu na svim područjima novog islamskog carstva. Uveli su arapski novac i arapski jezik u svim novoosvojenim državama, te gradili džamije.

Primjetan je i utjecaj Perzije i Bizantije na vladare ovog doba. Ono što su preuzeli iz njihove kulture se prvenstveno ogleda u uvođenju lične garde, obavještajne službe i stroge vojne države. Izgradili su flotu. Osnovali su prvu poštu na ovim područjima. Uveli su i sudstvo ali jedino njihova presuda je bila važeća i konačna.

Emevije u Španiji

Unutrašnjost Velike Džamije u Kordobi napravljene u vrijeme Emevija

Historija vladavine

Vladavina Emevijja je završila dolaskom Abasida na vlast koji su tada odlučili smaknuti sve iz dinastije Emevija. Preživio je samo Abdurahman I sa svojim trinaestogodišnjim bratom. Njih dvojica i njihov oslobođeni rob Bedr su pet godina lutali po islamskom carstvu, dok nisu završili na isturenom španskom kraju ove imperije. Ni muslimani ovog podneblja nisu bili zainteresovani za Abasidsku vlast, niti su ih Abasidi na to primoravali, što je Abdurahman I iskoristio. Poslao je Bedra da govori o uspostavljanju emevijske vlasti što su Španci i prihvatili. Pod upravom Abasida ostalo je Arapsko poluostrvo, Perzija, Irak, Sirija, Džezira, Egipat i Sjeverna Afrika, a pod vlašću Emevija bilo je Pirinejsko poluostrvo kojim su vladali od 756. do 1031. godine, a vlast nad i jednim dijelom muslimani su potpuno izgubili tek 1492.

Prijestonica Emevijskog carstva u Španiji bila je Kordoba. U ovo vrijeme Kordoba je značajno uznapredovala, ali ubrzo je došlo do nemira. Kršćani koji su imali pravo udruživanja i života u vlastitim zajednicama počeli su zahtjevati odvajanje od muslimanskog carstva. S druge strane Španija dolazi na udar krstaških ratova i biva poražena u jednom od njih (1198. - 1216.) Kordoba je osvojena 1232. Dio Španije oko Granade je ostao u muslimanskoj vlasti do 1492. Međutim, prvenstveno zbog borbe za vlast, 1486. počinje graađanski rat. Kralj Ferdinand i kraljica Izabela su opkolili Granadu i tražili od muslimana da se predaju zaklevši se pri tome da neće rušiti džamije, vakufsku imovinu i poštovati običaje muslimana. Međutim ovo se nije ostvarilo, i Španija je ubrzo postala dijelom inkvizicije.

Značaj

Emevijska džamija u Damasku

Već samim dolaskom Abdurahmana I započela je gradnja džamija i škola, prvih islamskih škola u Evropi. Međutim Španija je bila najnaprednija u doba Abrurahmana III. U Kordobi je tada bilo oko sedamsto džamija, tristo javnih hamama, te biblioteka sa 600 000 svezaka raznih djela.

U toku vladavine Emevija Kordoba je bila centar tkalačkog zanata i rezbarija od slonovače. Razvijena je proizvodnja svile, kože, otvoreni su rudnici srebra i zlata. Zahvaljujuči njima način proizvodnje papira je prenešen u Italiju pa onda i u Francusku. Znalajn utjecaj su imali i na školstvo, jer su podnjihovom vladavinom otvoreni i univerziteti u Kordobi, Sevilji, Granadi i Malagi.

Najzačajniji naučnici ovog perioda su:

• El-Gafiki, ljekar, sakupljač biljaka koje je imenovao na tri jezika: arapskom, berberskom i latinskom.
• Ez-Zekkeli, astronom
• Ibnul Hajjan, historičar
• Abdurahman ibn Haldun napisao Mukaddinu, historija Arapa, Berbera i Perzijanaca kao filozofiju historije
• Ibn Džubjer, putopisac
• Ibn Betuta filozof, ljekar i muzičar
• Ibn Ružd (Averroes), filozof, astronom, ljekar.

Spisak emevijjskih halifa

Emevijjske Halife u Damasku

Muavija I ibn Abi Sufijan, 661–680

Jezid I ibn Muavija, 680–683

Muavija II ibn Jezid, 683–684

Marvan I ibn Hakam, 684–685

Abd al-Malik ibn Marvan, 685–705

al-Walid I ibn Abd al-Malik, 705–715

Sulejman ibn Abd al-Malik, 715–717

Omer ibn Abdull-Aziz, 717–720

Jezid II ibn Abd al-Malik, 720–724

Hišam ibn Abd al-Malik, 724–743

al-Walid II ibn Jezid II, 743–744

Jezid III ibn al-Walid, 744

Ibrahim ibn al-Walid, 744

Marvan II ibn Muhammad 744–750

Emevijjski Emiri u Kordobi

Abdurrahman I, 756–788

Hišam I, 788–796

al-Hakam I, 796–822

Abdurrahman II, 822–852

Muhammad I od Córdobe, 852-886

Al-Mundhir, 842 - 888

Abdallah ibn Muhammad, 888–912

Abdurrahman III, 912–929

Emevijjske halife u Kordobi

Abdurrahman III, 929–961

Al-Hakim II, 961–976

Hišam II, 976–1008

Muhammed II, 1008–1009

Sulejman, 1009–1010

Hišam II, 1010–1012

Sulejman, 1012–1017

Abdurrahman IV, 1021–1022

Abdurrahman V, 1022–1023

Muhammed III, 1023–1024

Hišam III, 1027–1031

Emevijjski tabini

Jezid bin Muavija

Abd al-Malik ibn Marvan

Također pogledajte

• Halifa
• Abasidi