Rade Šerbedžija
Rade Šerbedžija je hrvatski filmski, televizijski i pozorišni glumac, pjesnik i muzičar srpskog porijekla. Smatra se jednim od najboljih glumaca iz bivše Jugoslavije, pojavljujući se u više od 40 igranih filmova ostvarujući dvije pobjede na filmskim festivalima u Puli gdje je osvojio prestižnu Zlatnu Arenu za najboljeg glumca.
Rade Šerbedžija | |
|---|---|
 Šerbedžija 2007. | |
| Rođenje | 27. juli 1946 |
| Zanimanje |
|
| Godine aktivnosti | 1967– |
| Supružnik/ci | Ivanka Cerovac (1969–1987) Lenka Udovički (1991–trenutno) |
| Djeca | 5 |
Pored filma, Šerbedžija je bio i istaknuti pozorišni glumac koji je je najbolje u bivšoj Jugoslaviji glumio ulogu Hamleta Williama Shakespearea. Učešćem u filmu Pred doždot (bos. Prije kiše) 1994. godine privukao je međunarodnu pažnju kad je nominovan za Oskara. Ovaj film je ostvario deset nagrada na filmskom festivalu u Veneciji iste godine, uključujući i veliku nagradu Zlatnog lava kao i nagradu kritike festivala za najboljeg glumca. Također je ostvario zapaženu ulogu u režiserskom prvencu Angeline Jolie U zemlji krvi i meda.[1] Trenutno živi u Londonu.[2]
Biografija
urediRođen je u mjestu Bunić kod Udbine u Hrvatskoj. U braku je s Lenkom Udovički, s kojom ima kćeri Ninu, Milicu Almu, Vanju i Luciju te sina Danila.
Diplomirao je 1969. na Akademiji za pozorište, film i televiziju u Zagrebu, nakon čega je ubrzo angažiran u zagrebačkom Dramskom teatru "Gavella". Nakon toga naizmjenično radi kao slobodni umjetnik, s angažmanom u Hrvatskom narodnom pozorištu u Zagrebu te ponovo u "Gavelli". Nadaren, izuzetne glumačke tehnike, glumac i racija i temperamenta, sugestivan, vrsne dikcije, s lahkoćom izvodeći i fizički najteže scene, pokazao se podjednako uvjerljiv u ulogama klasičnog (npr. Shakespeareovi Hamlet i Rikard III) i modernog repertoara (npr. Ibsenov Peer Gynt) – u raznim žanrovima, i u pozitivnim i u negativnim likovima. Dobitnik je mnogih priznanja (triput nagrađen na Sterijinom pozorju, Nagrada "Vladimir Nazor", Nagrada "Dubravko Dujšin", Nagrada "Orlando" na Dubrovačkim ljetnim igrama). Na filmu debitira sporednom ulogom u Iluziji (1967) Krste Papića, dok prvu glavnu – mladića na životnoj prekretnici – tumači u Gravitaciji ili fantastičnoj mladosti činovnika Borisa Horvata (1968) Branka Ivande.
Otad sve češće nastupa u glavnim ulogama dobijajući popularnost i ulazeći u krug najrespektiranijih jugoslavenskih glumaca, u filmovima raspona od ratnih drama do savremene tematike. Tako su početkom 1970-ih zapažene njegove uloge komunističkog aktivista dezorijentiranog u privatnom životu u Crvenom klasju (1970) Ž. Pavlovića i seoskog mladića suočenog s nepravdom u Predstavi "Hamleta" u selu Mrduša Donja (1973) Krste Papića. U to vrijeme ističe se i u filmovima koji kritički oslikavaju jugoslavensku savremenost: kao kompozitor kod koga prevladava karijerizam (što potvrđuje njegovu sposobnost karakterizacije moralno ambivalentnih osoba) u filmu Bravo maestro (1978) Rajka Grlića (Zlatna arena u Puli) i u naslovnoj ulozi u Novinaru (1979) Fadila Hadžića.
Najuspješnija filmska godina za Šerbedžiju vjerovatno je bila 1986. kada sa dvije uloge u filmovima dobija titulu najuspješnijeg na Pulskom festivalu: revolucionara koji se ne snalazi u poratnom vremenu u Večernjim zvonima Lordana Zafranovića (Zlatna arena) i radnika ogorčenog siromaštvom i životnim nedaćama u Snu o ruži Ž. Tadića (Velika povelja u Nišu). Velikog radnog potencijala, s uspjehom glumi i na televiziji: u TV-serijama U registraturi, Nikola Tesla (u naslovnoj ulozi), Prosjaci i sinovi i Bombaški proces (kao Josip Broz Tito). Godine 1982. dobio je godišnju nagradu australijske televizije Sammy za glavnu ulogu u australijskoj ekranizaciji drame Oslobođenje Skoplja D. Jovanovića. Objavio je 2 zbirke pjesama: Promjenljivi i Crno, crveno. Bio je predavač scenskog govora i glume na Akademiji za pozorište, film i televiziju u Zagrebu te izvanredni profesor glume na Akademiji umetnosti u Novom Sadu.
Godine 1992. odlazi u svijet, gdje se također probio kao sjajan glumac. Unatoč tome što je već glumio u 80-ak filmova distribuiranih uglavnom na području bivše Jugoslavije, u svjetske vode probio se filmom "Hanna's War" (1988) te filmom "Before the Rain" (1994) Milče Mančevskog. Godine 1996. glumio je oca izbjeglice u filmu "Belma" te novozelandskog imigranta u filmu "Broken English". Potom su uslijedile uloge u vodećim holivudskim filmskim ostvarenjima Svemirski kauboji, Nemoguća misija 2, Moćni Joe Young, Zdrpi i briši itd.
Poznat je i po čitanju poezije te pozorišnim predstavama. Pokrenuo je i novi teatar "Ullysses" u Puli, koji je premijeru doživio predstavom Kralj Lear na Brijunima pod režiserskom palicom njegove supruge Lenke.
Radio je s mnogim velikim imenima, kao što su Vanessa Redgrave, Phillip Noyce ili Tom Cruise. Radio je i sa slavnim Stanleyom Kubrickom te Clintom Eastwoodom, no je ostao dosljedan sebi izjavama kako su "dobri režiseri jednako dobri svugdje na svijetu, a glumci se prepoznaju već pri prvom pogledu" sjećajući se glumaca s naših prostora kao što su Inge Apelt ili Miodrag Krivokapić. Uz porodicu Šovagović, Šerbedžija je sa svojom djecom iz prvog braka, Danilom koji studira film u Americi i Lucijom, dobitnicom Zlatne arene za ulogu u filmu Polagana predaja, na dobrom putu da ostvari još jedno uspješno "porodično filmsko ostvarenje" na ovim prostorima. Prije 15 godina Rade Šerbedžija je osnovao "Kazalište Ulysses" koje radi i danas. Od 11. jula do 22 avgusta svake godine u organizaciji ovog pozorišta na Brijunima i u Puli održavaju se pozorišne predstave i muzički koncerti sa učesnicima iz svih krajeva bivše Jugoslavije.[3]
Filmografija
uredi|
Godina |
Naziv |
Zemlja snimanja |
Glumi |
|---|---|---|---|
| 1967. | Iluzija | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1967. | Black Birds (Crne ptice) | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1968. | Osveta | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1968. | Seansa | Jugoslavija - Srbija | |
| 1968. | Maratonci | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1968. | Gravitacija ili fantastična mladost činovnika Borisa Horvata | Jugoslavija - Hrvatska | Boris Horvat |
| 1969. | Dio è con noi | Italija/Jugoslavija | |
| 1969. | Sedmina - Pozdravi Marijo | Jugoslavija - Slovenija | Niko |
| 1969. | Meteor | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1969. | Čamac za kron-princa | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1970. | Sam čovjek | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1970. | Papagaj | Jugoslavija - Srbija | Mladić |
| 1970. | Passing Days (Idu dani) | Jugoslavija - Srbija | |
| 1970. | Crveno klasje (Rdeče klasje) | Jugoslavija - Slovenija | Južek Hedl |
| 1970. | Kainov znak | Jugoslavija - Hrvatska | Milan |
| 1971. | U gori raste zelen bor | Jugoslavija - Hrvatska | Domobran kicoš |
| 1971. | Prosjaci i sinovi | Jugoslavija - Hrvatska | Matan Potrka |
| 1971. | Putovanje na mjesto nesreće | Jugoslavija - Hrvatska | Vlatko |
| 1972. | Poslijepodne jednog fazana | Jugoslavija - Hrvatska | Obijesni mladić |
| 1972. | Rođendan male Mire | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1972. | Zvezde su oči ratnika | Jugoslavija - Srbija | Učitelj Rade |
| 1973. | Pelikani | Jugoslavija - Srbija | |
| 1973. | Živjeti od ljubavi | Jugoslavija - Hrvatska | Davor |
| 1973. | Bjegunac | Jugoslavija - Slovenija | Ivan |
| 1974. | Predstava "Hamleta" u selu Mrduša Donja | Jugoslavija - Srbija | Hamlet |
| 1974. | Tojota Korola 1000 | Jugoslavija - Srbija | |
| 1974. | Obešenjak | Jugoslavija - Srbija | |
| 1974. | Nocturno | Jugoslavija - Hrvatska | Lucio |
| 1974. | Obraz uz obraz | Jugoslavija - Srbija | sebe |
| 1974. | Užička republika | Jugoslavija - Srbija | Četnički oficir Kosta Parac |
| 1974. | U registraturi | Jugoslavija - Hrvatska | Ivica Kičmanović |
| 1975. | Pesma | Jugoslavija - Srbija | Mića Ranović |
| 1976. | Užička republika (serija) | Jugoslavija - Srbija | Četnički oficir Kosta Parac |
| 1977. | Noćna skela | Jugoslavija - Srbija | |
| 1977 | Hajka | Jugoslavija - Srbija | Lado |
| 1977. | Nikola Tesla (serija)Nikola Tesla (serija) | Jugoslavija - Srbija | Nikola Tesla |
| 1978. | Bombaški proces | Jugoslavija - Hrvatska | Josip Broz Tito |
| 1978. | Bravo maestro | Jugoslavija - Srbija | Vitomir Bezjak |
| 1979. | Novinar | Jugoslavija - Hrvatska | Vlado Kovač |
| 1979. | Živi bili pa vidjeli | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1979. | Povratak | Jugoslavija - Hrvatska | Komandir milicije |
| 1979. | Usijanje | Jugoslavija - Srbija | Tomo |
| 1979. | Ivan Goran Kovačić | Jugoslavija - Srbija | Ivan Goran Kovačić |
| 1980. | Sedam plus sedam | Jugoslavija - Srbija | samog sebe |
| 1980. | Gospođica | Jugoslavija - Srbija | |
| 1981. | Tuga | Jugoslavija - Srbija | |
| 1981. | Duvanski put | Jugoslavija - Srbija | Tomo |
| 1981. | Banović Strahinja | Jugoslavija - Srbija/Zapadna Njemačka | Abdulah |
| 1982. | Variola Vera | Jugoslavija - Srbija | Doktor Grujić |
| 1982. | Kiklop | Jugoslavija - Hrvatska | Ugo |
| 1982. | 13. jul | Jugoslavija - Crna Gora | kapetan Mitrović |
| 1982. | Tamburaši | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1982. | Nepokoreni grad | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1982. | Život i priča | Jugoslavija - Srbija | |
| 1983. | Zadah tela | Jugoslavija - Srbija | Pančo Vila |
| 1983. | Kiklop (serija) | Jugoslavija - Hrvatska | Ugo |
| 1983. | Kvit posao | Jugoslavija - Hrvatska | Jozo |
| 1983. | Noć poslije smrti | Jugoslavija - Hrvatska | Lucio Klarić |
| 1984. | U raljama života | Jugoslavija - Srbija/Hrvatska | intelektualac |
| 1984. | Pejzaži u magli | Jugoslavija - Srbija | Lelin otac |
| 1984. | Una | Jugoslavija - Srbija | Professor Mišel Babić |
| 1985. | Život je lep | Jugoslavija - Srbija | Harmonikaš |
| 1985. | Horvatov izbor | Jugoslavija - Hrvatska | Krešimir Horvat |
| 1986. | San o ruži | Jugoslavija - Hrvatska | Valent |
| 1986. | Večernja zvona | Jugoslavija - Srbija | Tomislav K. Burbonski |
| 1986. | Putovanje u Vučjak (serija) | Jugoslavija - Hrvatska | Krešimir Horvat |
| 1987. | Die Verliebten | Zapadna Njemačka/Jugoslavija | Dušan |
| 1987. | Hudodelci | Jugoslavija - Slovenija | Raka |
| 1988. | Zagrljaj | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1988. | Tartif | Jugoslavija - Srbija | |
| 1988. | Manifest | SAD | Emile |
| 1988. | Hannin rat | SAD | kapetan Ivan |
| 1989. | Čovjek koji je volio sprovode | Jugoslavija - Hrvatska | Hinko |
| 1989. | Seobe II | Jugoslavija/Francuska | De Ronkali |
| 1990. | Karneval, anđeo i prah | Jugoslavija - Hrvatska | |
| 1990. | Majstori mraka | Jugoslavija - Bosna i Hercegovina | |
| 1992. | Dezerter | Srbija i Crna Gora | Pavle Trušić |
| 1993. | Kontesa Dora | Hrvatska | Karlo Armano |
| 1994. | Magareće godine | Bosna i Hercegovina/Francuska | narator |
| 1994. | Prije kiše | Makedonija/Francuska/UK | Aleksandar |
| 1995. | Urnebesna tragedija | SRJ/Bugarska/Francuska | Kosta |
| 1995. | Dvije smrt | UK | puk. George Lapadus |
| 1995. | Belma | Danska/Švedska | Josip Papac |
| 1996. | Memento | Danska/Kanada | oficir |
| 1996. | Broken English | Novi Zeland | Ivan |
| 1997. | Nečista krv | SCG | Gazda Marko |
| 1997. | Balkan Island: The Last Story of the Century | Češka/Njemačka/Austrija/Francuska/Monako | Rusty |
| 1997. | Svetac | SAD | Ivan Tretjak |
| 1997. | The Truce | Italija/Francuska/Njemačka/Švicarska | Mardenou Grk |
| 1998. | Moćni Joe Young | SAD | Andrei Strasser |
| 1998. | Poljsko vjenčanje | SAD | Roman |
| 1998. | Praški duet | SAD/Češka/Njemačka | Jiři Kolmar |
| 1999. | Oči širom zatvorene | UK/SAD | g. Milich |
| 1999. | Slatki zvuci života | Italija | Bruno Maier |
| 1999. | Stigmata | SAD | Marion Petrocelli |
| 2000. | Svemirski kauboji | SAD/Australija | General Vostow |
| 2000. | Nemoguća misija 2 | SAD/Njemačka | dr. Nekhorvich |
| 2000. | Zdrpi i briši | UK/SAD | Boris "Oštrica" Jurinov |
| 2000. | Je li jasno, prijatelju? | Hrvatska | Milan Rajić |
| 2001. | South Pacific | SAD | Emile De Becque |
| 2002. | Mirni Amerikanac | Njemačka/SAD/UK/Australija/Francuska | inspektor Vigot |
| 2003. | Živi pijesak | Francuska/UK/Njemačka | Oleg Butraskaya |
| 2003. | The Cruelest Day | Italija | Miran Hrovatin |
| 2003. | Obavještajci 2.4: Krv i novac | UK | Viktor Schvitkoy |
| 2004. | EuroTrip | SAD | Tibor |
| 2004. | Golemata voda | Makedonija/Češka/SAD/Njemačka | stari Lem |
| 2004. | Rade Šerbedžija Live in Budva | SCG | sebe |
| 2004. | The Fever | SAD/UK | diplomat |
| 2005. | The Keeper: The Legend of Omar Khayyam | SAD | Imam Muaffak |
| 2005. | Surface | SAD | Dr. Aleksander Cirko |
| 2005. | Batman Begins | SAD/UK | beskućnik |
| 2005. | The Fog | SAD/Francuska | Captain William Blake |
| 2005. | Short Order | Irska/Njemačka/UK | Paulo |
| 2005. | Go West | Bosna i Hercegovina | Ljubo |
| 2006. | Moscow Zero | SAD/Spain/UK | Sergei |
| 2006. | The Elder Son | SAD | Maksim Sarafanov |
| 2007. | Balkanski sindrom | Bosna i Hercegovina | stari Alen |
| 2007. | Hermano | Italija | Carlos Avileda |
| 2007. | Tesla | Hrvatska | narator |
| 2007. | Shooter | SAD | Michael Sandor |
| 2007. | Fugitive Pieces | Kanada/Greece | Athos Roussos |
| 2007. | Battle in Seattle | Kanada/SAD/Njemačka | Dr. Marić |
| 2007. | 24 | SAD | Dmitrij Gredenko |
| 2007. | Say It in Russian | SAD/Francuska | Raf Larin |
| 2007. | Pravo čudo | Hrvatska | Toma |
| 2007. | L... Kot ljubezen | Slovenija | Big Daddy |
| 2007. | Fallen (TV miniseries) | SAD | Dr. Lukas Grasic |
| 2007. | Love Life (Liebesleben) | Izrael/Njemačka | Arie |
| 2008. | My Own Worst Enemy | SAD | Yuri Volkalov |
| 2008. | Quarantine | SAD | Jurij Ivanov |
| 2008. | The Eye | SAD/Kanada | Simon McCullough |
| 2009. | Middle Men | SAD | Nikita Sokoloff |
| 2009. | CSI: Miami | SAD | Alexander Sharova |
| 2009. | Thick as Thieves | SAD/Njemačka | Nicky/Victor |
| 2010. | Lonesdale | Australija | |
| 2010. | Kao rani mraz | Srbija | Stari Vasa Ladački |
| 2010. | 72 dana | Hrvatska/Srbija | Mane Paripović |
| 2010. | Harry Potter and the Deathly Hallows – Part 1 | UK/SAD | Gregorovič |
| 2011. | 5 Days of War | SAD | puk. Demidov |
| 2011. | Tatanka | Italija | Vinko |
| 2011. | X-Men: First Class | SAD | Russian General |
| 2011. | Shun Li and the Poet | Italija/Francuska | Bepi |
| 2011. | U zemlji krvi i meda | SAD | gen. Nebojša Vukojević |
| 2012. | The Fourth State | Njemačka | Onjegin |
| 2012. | Taken 2 | Turska | Murad |
| 2012. | The Third Half | Makedonija | Don Rafael Cohen |
| 2012. | Ustanička ulica | Srbija | Vraneš |
| 2013. | Cry of the Butterfly | SAD | Ray |
| 2013. | The Double (2013 film) | UK | preplašeni starac |
| 2014. | Hercules: The Legend Begins | SAD | Chiron |
| 2014. | Downton Abbey | UK/SAD | Kuragin |
| 2014. | Vrapci | Island/Danska |
Reference
uredi- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 17. 3. 2016. Pristupljeno 26. 5. 2015.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ http://www.imdb.com/name/nm0784884/bio?ref_=nm_ov_bio_sm
- ^ http://www.slobodnaevropa.org/content/serbedzija-kazaliste-ulysses-kao-dobra-energija/27037885.html
Vanjski linkovi
uredi
- Rade Šerbedžija na IMDb-ju