Ibn-Rušd
Ibn Rušd, poznat kao Averroes (arapski: ابوالوليد محمد بن احمد بن محمد بن رشد Abū l-Walīd Muhammad ibn Ahmad ibn Muhammad ibn Rušd; 1126. Kordoba - 11. decembra 1198. Marakeš), je andaluzijsko-arapski mislilac i filozof. O njemu je također moguće naći podatke pod imenima: Averroès, Averroës ili Averrhoës, kojim se želi naglasiti da su o i e različiti slogovi. Osim filozofije Ibn Rušd je pisao djela iz mnogih oblasti kao što su: teologija, medicina, astronomija, fizika, fikh i pravo i lingvistiku. Filozofska škola nastala pod njegovim uticajem poznata je kao averizam. Ibn Rušd je bio snažan zagovornik aristotelizma. Pokušao je da obnovi ono što je smatrao originalnim Aristotelovim učenjima i suprotstavio se neoplatonističkim tendencijama ranijih muslimanskih mislioca, kao što su Al-Farabi i Avicena. On je također branio težnju za filozofijom protiv kritika od strane ašari teologa kao što je El-Gazali. Averroes je tvrdio da je filozofija u islamu dozvoljena, pa čak i obavezna među određenim elitnim krugovima. On je također tvrdio da bi se tekst pisma trebalo tumačiti alegorijski, ako se čini da je u suprotnosti sa zaključcima do kojih je došao razum i filozofija. Njegovo nasljeđe u islamskom svijetu bilo je skromno iz geografskih i intelektualnih razloga.
Ibn Rušd | |
|---|---|
 Averroes (slika od Andrea Bonaiuto; 14. vijek) | |
| Rođenje | 1126. Kordoba, Španija |
| Smrt | 11. decembar 1198 (71–72 godine). Marakeš, Maroko |
Na Zapadu je Averroes bio poznat po svojim opsežnim komentarima o Aristotelu, od kojih su mnogi prevedeni na latinski i hebrejski. Prevodi njegovog rada ponovo su probudili zapadnoevropski interes za Aristotelove i grčke mislioce, područje istraživanja koje je bilo široko napušteno nakon pada Rimskog Carstva. Njegove misli izazvale su kontroverze u latinskom hrišćanstvu i pokrenule su filozofski pokret poznat po imenu averroizam na osnovu njegovih spisa. Njegovo jedinstvo teze o intelektu, u kojoj predlaže da svi ljudi dijele isti intelekt, postalo je jedno od najpoznatijih i kontroverznih averroističkih doktrina na Zapadu. Njegova djela osudila je katolička crkva 1270. i 1277. Iako oslabljen osudama i kritikom Tome Akvinskog, latinski averroizam je nastavio da privlači sljedbenike sve do 16. vijeka.
Biografija
urediIbn Rušd je rođen 1126. u Córdobi.[1] Potiče iz familije malikijskih učenika, poznate po obavljanju javne službe, posebno u pravnim i religijskim oblastima.[1] Njegov djed Abu Al-Walid Muhammad (umro 1126. godine) bio je vrhovni sudija i imam u velikoj džamiji u Córdobi za vrijeme vladavine Almoravida.[1][2] Njegov otac, Ebu Al-Kasim Ahmed, bio je na istoj poziciji do dolaska dinastije Almohada 1146. godine.[1]
Prema tradicionalnim biografima, Ibn-Rušdovo obrazovanje je bilo odlično,[2] počevši sa studijama hadisa, fikha (islamskog prava), medicine i teologije. Izučavao je malikijsko pravo kod al-Hafiza Abu Muhammeda ibn Rizka i hadis kod Ibn Bashkuwala, učenika njegovog dede.[2][3] Otac ga je također podučavao o sudskoj praksi, uključujući i glavno Malikovo djelo Muvetu, koju je Averroes zapamtio.[4][5] Izučavao je medicinu kod Abu Jafara Jarima al-Tajaila, koji ga je vjerovatno poučavao i filozofiji. Također je poznavao i djela filozofa Ibn Badždža (poznatog i kao Avempace) kojeg je vjerovatno lično poznavao ili kod kojeg se i podučavao.[1][3] Pridružio se redovnom sastanku filozofa, ljekara i pjesnika u Sevilji, kojem su prisustvovali filozofi Ibn Tufayl i Ibn Zuhr, kao i budući halifa Abu Yusuf Yaqub.[5] Studirao je i kalamsku teologiju Ašari škole, koju je kasnije, tokom života i kritikovao. Njegov biograf iz 13. vijeka Ibn al-Abbar rekao je da je više zainteresovan za proučavanje prava i njegovih principa nego za hadis i posebno je bio kompetentan u oblasti hilafa (sporovi i kontroverze u islamskoj praksi). Ibn al-Abbar je također pomenuo i njegovo interesovanje za drevne nauke, vjerovatno misleći na grčku filozofiju i nauku.[6] Ibn Tufail (Abubacer Aben Tofail na zapadu), filozof almodoskog halife Jusuf Al-Mensura, predstavio je Ibd Rušda na dvoru. Također ga je upoznao sa velikik islamskim fizičarom Avenzorom (Ibn Zuhr), s kojim su postao blizak prijatelj.1160. Za vrijeme njegovog života, Ibn Rušd je držao mjesto kadije u Sevilji, Kordobi i u Maroku. Međutim zpog svojih stavova u kojima je povezivao filozofiju sa religijom proglašen je nevjernikom i bio je prognan u Maroko (Marakeš) gdje je i umro.
Djela
uredi
Pisao je komentare o Aristotelu, medicinsku enciklopediju i skupljene radove Galena, a njegovo glavno medicinsko djelo bilo je "Kulliat" (Opća medicina) koje pored vlastitih stavova navodi i stavove Ibn Sina (980-1037) iznesene u djelu (Kanon medicine) Njegovi komentari Aristotela nisu bili bazirani na primarnim izvorima nego na arapskim prevodima tih djela. A njegova djela su podjeljena u dvije grupe, njegova vlastita djela, nazvana Tahafut at-Tahafut, Kitab al-Kashf, i Fasl al-Maqal, a drugu grupu su sačinjavali komentri Aristotela. Ibn Rušd napisao je Jami, Talkhš, i Tefsir, koji su u suštini pojednostavljeni prikaz, komentar sa dosta kritike i napredna Aristotelsovska misao u muslimanskom kontekstu. Jakob Anatoli je 1120. godine preveo njegova djela sa arapskog na hebrejski. Njegovo najznačajnije filozofsko djelo je "Nekoherentnost nekoherentnosti" (Tahafut al-tahafut), u kojem brani Aristotelovu filozofiju od al-Gazallijevih tvrdnji u "Nekoherentnost filozofa" (Tahafut al-falasifa), koji govori protiv ranih neo-aristotelovaca, Avicene, da je samokontradiknto i u suprotnosti sa islamskom doktrinom. Pred kraj 12. vijeka, nakon što su Almohadi osvojili Andaluziju, njegova politička karijera je došla do svog kraja. Averosovi čisto racionalitički pogledi koji su bili u suprotnosti sa striktnim islamskim doktirnama, su učinili da ga Jusuf el-Mensur smjeni, iako ga je prije toga imenovao za ličnog doktora. Avernos se nije oporavio do pred samu smrt. Ostatak svog života posvetio je pisanju filozofskih djela. Mnoga od njegovih djela o logici i metafizici su zauvijek izgubljena. Neka od njegovih djela su preživjela samo na latnskom ili hebrejskom, ali ne i u orginalu, na arapskom.
Njegova filozofija
urediIbn Ružd (Averos) je pokušao da sjedini Aristotelovu filozofiju sa islamom. Po njemu konflikt između religije i filozofije ne postoji, prije postoje različiti načini da se dođe do istine. Vjerovao je da je svemir vječan. Također je smatrao da duša ima dva dijela, jedan individualni i jedan uzvišeni; dok individualna duša nije vječna, svi ljudi na osnovnom nivou dijele jednu istu uzvišenu dušu. Averos poznaje dva načina Znanja o Istini. Prvo je znanje istine o religiji koje je bazirano na vjeri ne može biti testirano, i za njegovo razumijevanje nije potreba obuka. Drugo je znanje o filozofiji koje je rezervisano za elitne pojedince koji posjeduju intelektualni kapacitet da se bave ovom studijom.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ a b c d e Hillier, Biography.
- ^ a b c Arnaldez 1986, str. 909.
- ^ a b Wohlman 2009, str. 16.
- ^ Dutton 1994, str. 190.
- ^ a b Iskandar 2008, str. 1116.
- ^ Arnaldez 1986, str. 910.
