Potpećinska džamija
Potpećinska ili Sefer-begova džamija nalazi se u Banjoj Luci u Pećinama. Nacionalni spomenik čini harem sa nišanima uz Potpećinsku džamiju. Objekat džamije, ne uživa režim zaštite jer nije izveden u skladu sa stanjem objekta prije njegovog rušenja i nije rehabilitiran u skladu sa Zakonom o provođenju odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini.[1]
| Potpećinska ili Sefer-begova džamija | |
|---|---|
 Vanjski izgled Sefer-begove (Potpećinske) džamije | |
  Položaj Sefer-begove džamije u Bosni i Hercegovini | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Pećine (naselje) |
| Geografske koordinate | 44°45′57″N 17°10′41″E / 44.765797°N 17.178027°E |
| Religija | Islam |
| Općina | Banja Luka |
| Entitet | Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski stil | bosanski stil |
| Osnivač | Sefer-spahija |
| Dovršeno | početak 17. stoljeća |
| Specifikacije | |
| Kapacitet | 200 |
| Munare | 1 |
Historija
uredi
Džamija je izgrađena početkom 17. stoljeća. Prethodno je imala drvenu munaru. Džamiju je izgradio Sefer-spahija, koji je podigao ustanak u Krajini 1603. protiv Dželali Hasan-paše, begler-bega Bosanskog pašaluka, poslije čega je Hasan-paša prognan iz Bosne. U vakufnami Sefer-spahije (1618. godine), napravljena je džamija, mekteb i turbe. Mekteb i turbe osnivača su porušeni iza Drugog svjetskog rata.[2]
Rušenje i obnova
urediOštećena je nekoliko puta tokom rata u Bosni i Hercegovini: prvi put bombom 9. aprila 1992, a zatim zoljom 26. maja, te je na posljetku spaljena 9. aprila 1993. Potpuno je uništena u septembru 1994, a ostaci džamije i nišana odvezeni su na smetljište.[3]
Obnovljena džamija otvorena je 15. novembra 2004.
Zaštita
urediKomisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na osnovu člana V stav 4. Aneksa 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i člana 39. stav 1. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 6. do 11. decembra 2003, donijela je odluku:
"Historijsko područje - Harem Pećinske (Sefer-begove) džamije u Banjoj Luci proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Nacionalni spomenik čini harem sa nišanima uz Pećinsku džamiju. Nacionalni spomenik obuhvata zemljište označeno kao k.č. br. 1199 (novi premjer) što odgovara k. č. br. 37/3 (stari premjer), k.o. Banja Luka VIII-5, općina Banja Luka, RS, BiH. Vlada Republike Srpske dužna je osigurati pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju, prezentaciju i rehabilitaciju nacionalnog spomenika."[4]
Hajr česma "Mešinović"
urediU sklopu džamije je 2022. godine izgrađena i hajr česma "Mešinović" čije je otvorenje upriličeno 30. marta 2022. godine. Česma je simbolično ime dobila po banjalučkoj porodici Mešinović, koja je uvakufila kuću i okućnicu za potrebe ovog džemata.
Reference
uredi- ^ "Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika". old.kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 3. 7. 2024. Pristupljeno 11. 5. 2024.
- ^ "Prva koju su srušili u Banjaluci: Sefer-begova ili Potpećinska džamija". mojinfo.ba (jezik: engleski). 25. 1. 2022. Pristupljeno 11. 5. 2024.
- ^ Husedžinović i Arslanagić 2005, str. 577, 579.
- ^ "Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika". old.kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 22. 5. 2022. Pristupljeno 22. 5. 2022.
Literatura
uredi- Husedžinović, Sabira; Arslanagić, Dževahira (2005). Dokumenti opstanka: vrijednosti, značaj, rušenje i obnova kulturnog naslijeđa. Zenica: Muzej grada Zenice. ISBN 9958-9413-2-5.CS1 održavanje: ref=harv (link)