Niccolò Paganini

Niccolò (ili Nicolò) Paganini bio je italijanski kompozitor i vodeći violinski virtuoz 19. vijeka. Bio je treće od šestero djece Antonija i Terese Paganini (rođ. Bocciardo). Po mišljenju mnogih muzičkih istraživača bio je jedan od najvećih virtuoza svih vremena. Zbog mnogih novih neobičnih majstorija koje je Paganini uveo publika je ludovala od oduševljenja, a oko njegovog imena nizale su se brojne legende. Paganinijev muzički genij nadmašuje njegovo djelo kao kompozitora. Dosta svojih kompozicija napisao je za vlastite nastupe, a bile su toliko teške za sviranje na violini da se vjerovalo da je u savezu sa đavolom. Oponašao se i njegov način sviranja, a i odijevanja, pa su bečki izlozi bili puni robe "a la Paganini".

Niccolò Paganini
Paganinijev portret iz 1836; autor: John Whittle
Rođenje	27. oktobar 1782. Genova, Italija
Smrt	27. maj 1840. Nica, Francuska
Era	romantizam
Značajna djela	24 capriccia za solo violinu "Varijacije Vješticin ples(La Streghe)" 6 violinskih koncerata

Muzičko stvaralaštvo

Prve lekcije iz muzike dobijao je prije svoje 6. godine od svog oca, koji je svirao mandolinu. Kasnije je izučavao muziku kod najboljih učitelja u Genovi. Poslije toga je počeo svirati na javnim nastupima, a svoju prvu sonatu komponovao je 1790.

Godine 1795. preselio se u Parmu da nastavi sa izučavanjem muzike. Međutim, učitelji su ga odbijali uz obrazloženje da mu ne mogu više pomoći jer ih je vrlo brzo muzički nadmašio. Nakon ovoga je odlučio uzeti stvari u svoje ruke i krenuo je s velikim elanom vježbati sviranje violine. Ponekad je vježbao i po 10-12 sati dnevno. Poslije 2 godine ovakvog strogog i upornog vježbanja, 1797. godine krenuo je na svoju prvu koncertnu turneju po Italiji. Prethodne godine napornog rada na usavršavanju vještine sviranja violine bile su nagrađene velikim uspjesima prilikom njegovih nastupa. U narednim godinama ovi uspjesi samo će se uvećavati.

Od 1805. do 1809. bio je violinist na dvoru Napoleonove sestre, Elise Baciocchi. Godine 1809 Paganini je postao slobodni umjetnik koji izvodi vlastita djela. Od 1828. do 1834, koncertirajući u glavnim evropskim muzičkim središtima, zanosnom svirkom i nedostižnom virtuoznošću pobuđivao je divljenje publike i profesionalnih muzičara.

Otkako je stekao slavu, život mu je bio mješavina izuzetnih uspjeha i neuspjeha. Zaradio je veliku količinu novca, ali ga je volio neumjereno trošiti na kocku i ostale poroke. Jednom prilikom bio je prisiljen predati svoju violinu pod zakup da bi vratio dug francuskom trgovcu. Nakon koncerta isti taj trgovac poklonio mu je violinu nazad. Bila je to Guarnerius violina, koju je mnogo kasnije Paganini poklonio građanima Genove. Ona se i danas pažljivo čuva u ovom gradu.

Njegova muzička djela uključuju 24 kapriča (capriccio) objavljena 1820. za solo violinu. To su jedna od najtežih djela ikad napisanih za violinu, ali ih on sam nije nikad javno izvodio, nego je djelo posvetio umjetnicima (A gli artisti). Godinama nijedan violinista osim Paganinija nije mogao odsvirati ovo tehnički veoma teško muzičko djelo.

Stvarao je izazove za druge muzičare sa svojih 30 sonata za violinu i gitaru, 6 violinskih koncerata, 6 kvarteta za violinu, violu, gitaru i violončelo, varijacije za violinu i orkestar i poznati "Vješticin ples" (La Streghe).

Vjerovatno najzadivljujuće njegovo djelo jeste zbirka varijacija na Rossinijevu muziku iz opere "Mojsije u Egiptu". U ovom djelu koristio je najveći dio muzičkog raspona od 3 oktave na najtanjoj žici violine svirajući veoma visoke tonove uz milimetarsku preciznost. Sve ovo može zvučati kao mješavina smiješne akrobacije i neka vrsta suhih vježbi za učenike. Međutim, Paganini je u svako muzičko djelo dodavao lijepe melodije, izvanrednu harmoniju i svoj prepoznatljivi zvuk. U današnje vrijeme malo se violinista usuđuje svirati njegovu muziku, a još manje ih je spremno to i snimiti.

Philip Sandblom u svojoj knjizi Kreativnost i bolest (Creativity and Disease) napisao je da je malo genija iskusilo takve gorko-slatke agonije zbog Ehlers-Danlosovog sindroma. Ovu bolest karakterizira velika fleksibilnost zglobova, što je Paganiniju omogućavalo da ostvari dotad neviđene tehničke mogućnosti na violini. Poznato je da Paganini nije redovno vježbao violinu poslije 30. godine života.

Muzički utjecaj

Znatno je utjecao na stil muzike romantičara i muzičare koji su došli poslije njega. Poznati violinisti, poput Ernsta, Bériota, Sarasatea i Vieuxtempsa, bili su pod velikim utjecajem Paganinijevog muzičkog genija. Kompozitori, poput Liszta, Chopina, Schumanna i Berlioza, prihvatili su njegov tehnički izazov u potrazi za većim izražajnim mogućnostima u vlastitim djelima. Njegov violinski rad je imao veliki utjecaj na Liszta, čiji su pokušaji da oponaša njegov stil na klaviru doveli do važnih muzičkih izuma.

Čak ni nakon njegove smrti legenda o njemu ne prestaje živjeti, pa su kompozitori narednih generacija, poput Johannesa Brahmsa i Sergeja Rahmanjinova, odali poštovanje komponujući svoja važnija djela koristeći njegove muzičke teme i tehniku sviranja.

Međutim, tu se njegov utjecaj ne završava, nego se nastavlja i do savremenog doba. Jedan od najpoznatijih virtuoza na gitari u rok-muzici, Amerikanac Steve Vai, u filmu Raskrsnica svira jedan od njegovih capriccia.

Muzička zaostavština

Sam Paganini promijenio je pravac muzičkog razvoja kroz izum kulta muzičkog izvođača. Prije njega su čak i najtalentovaniji, harizmatični i uspješni muzičari bili u najboljem slučaju poštovani, živeći udobno i nakon prestanka bavljenja muzikom brzo zaboravljeni. Nasuprot ovome Paganini je bio histerično obožavan, nagrađen velikim bogatstvom i još uvijek se pamti uz divljenje. S Paganinijem muzički izvođač postaje superzvijezda, a iako nije imao učenika i malo nasljednika, linija koju je on započeo nastavlja se kroz svakog muzičkog idola današnjice.

Najvrednija njegova djela su violinski koncerti, varijacije La Streghe iz 1813, a najviše su obrađivane njegove teme iz zbirke Capriccia.

Paganini je za života postao legendarna ličnost i ostao jedinstvena pojava u historiji muzike sve do danas - iskonski nadareni virtuoz, koji je uz to poznavao bit svog instrumenta i bio fanatično predan svom pozivu.

Umro je od tuberkuloze 27. maja 1840. u Nici.

Zanimljivosti

• ... Nisam zgodan, ali kad me žene čuju kako sviram, dolaze mi pužući...

Niccolo Paganini

• U svom posljednjem filmu glumac Klaus Kinski je sam režirao priču o ovom kompozitoru-violinisti iz 18. vijeka. Kinski je vjerovao da je prolazio kroz ista životna iskustva kao i legendarni "đavolji violinist." Kroz prikaz Paganinijeve ličnosti u filmu Kinski nam nudi dubok i iskren uvid u svoj vlastiti život, a to je život ispunjen krajnostima. Zbog njegove usredotočenosti na Paganinijev seksualni život filmski producenti su ga tužili nazivajući film"pornografski"(iako nije bilo scena seksa u filmu). Poslije ovoga Kinski nije više nikad glumio i umro je nakon tri godine.

Vanjski linkovi

• Paganini na music.vt.edu
• Vaijeva izvedba Capriccia na gitari (isječak iz filma)
• Paganini Arhivirano 14. 2. 2013. na Wayback Machine na findingdulcinea.com
• Paganini na greatkat.com
• Paganini na classicalnotes.net
• Paganini na rottentomatoes.com