Muhamed Muminović

Muhamed Muminović (8. august 1948) jeste bosanskohercegovački astronom.

Muhamed Muminović
Rođenje	(1948-08-28) 28. august 1948 Banja Luka, FNRJ
Zanimanje	Astronom

Muhamed Muminović je rođen 28. augusta 1948. godine u Banjaluci. Njegova porodica se 1951. godine seli u Sarajevo. U periodu između 1972. i 2018. godine napisao je 15 knjiga i priručnika iz astronomije, a bio je ko-autor u pet knjiga iz iste oblasti. Također je bio glavni inicijator kod pripreme i štampanja nekoliko astronomskih postera i vrtećih karti neba. Prema dostupnim podacima on je najplodniji autor astronomske literature na području bivše Jugoslavije. Objavio je kao autor i ko-autor preko 25 stručnih i naučnih radova u relevantnim regionalnim i svjetskim časopisima.

Bio je direktor Opservatorije Čolina kapa, direktor radne zajednice CEDUS-a (Centra za društvene djelatnosti Univerziteta u Sarajevu), kao i član Nacionalnog komiteta za astronomiju Jugoslavije. Od 2008. godine predsjednik je "Astronomskog društva Orion Sarajevo". Živi i radi u Sarajevu.

Biografija

Muhamed Muminović je rođen 28. augusta 1948. godine u Banjaluci. Njegova porodica se 1951. godine seli u Sarajevo. Još kao dječak postao je zainteresiran za posmatranje noćnog neba. Prvi teleskop je napravio koristeći sočiva za naočale i kartonsku cijev kada mu je bilo 9 godina. U tom periodu je prikupljao isječke iz novina i časopisa u kojima su se nalazili tekstovi i slike iz astronomije i astronautike, te se oduševljavao stripovima iz Plavog vjesnika. Tokom ljetnih raspusta boravio je kod rodbine u Banjaluci. Noću bi sa starijim rođacima čuvao usjeve od divljih životinja na brdu Šehitluci pored Banja Luke, što je bila prilika da posmatra svemir, neometan svjetlosnim zagađenjem grada. U tom periodu astronomska literatura je bila oskudna, a Muminović je koristio knjigu „Svemir, zvijezde i atomi“ od James Jeansa, u kojoj se nalazila mala mapa zvjezdanog neba, prečnika oko dvanaest centimetara, koja je sadržala sazviježđa sa samo najsjajnijim zvijezdama. 1963. godine dobiva na poklon od sestre antikni mornarički durbin koji je uvećavao oko 28 puta i koji koristi za prva osmatranja uz upotrebu nekog profesionalnog instrumenta.

Nakon osmogodišnje škole, Muminović upisuje Drugu gimnaziju. Tokom trećeg razreda gimnazije saznaje da u Sarajevu postoji Akademski astronomsko-astronautički klub (AAAK). Sredinom 1965. godine na Domu izviđača na Mejtašu otvara se Narodna opservatorija. U jesen iste godine, Muminović postaje član tog Astronomskog kluba, položivši ispit prema knjizi Josipa Golberga „Kosmografija“. U okrilju AAAK postojale su astronautička, raketna i astronomska sekcija. Astronomsku sekciju je uz Muhameda činilo nekoliko entuzijasta mlađe dobi i oni su gotovo svake noći vršili posmatranja iz opservatorije.

U ljeto 1967. godine Muhamed je najprije na republičkom, a onda Saveznom takmičenju u okviru organizacije koja se zvala „Pokret Nauku mladima“, osvojio prvo mjesto iz astronomije sa radom „Učilo za prikazivanje precesije Zemlje“. Slijedeće godine je, ispred mladih Jugoslavije, pozdravio učesnike Svjetskog kongresa međunarodne astronautičke federacije. A 1969. godine su ga pozvali na prijem u čast astronauta „Apola 11“ koji je u Beogradu, u palati Federacije organizirao predsjednik Tito. Tad je imao priliku da kratko razgovara sa astronautom Aldrinom, drugim čovjekom koji je nakon Armstronga stupio na Mjesec.

Pošto AAAK, krajem 1967. godine, dobija na upotrebu zgradu austro-ugarske tvrđave na Trebeviću u blizini vrha Čolina kapa, posmatranja se nastavljaju na novoj lokaciji (uglavnom tokom vikenda ili ljeti na više dana). Za posmatranje je služio ruski školski teleskop. Tih godina Muhamed svakog ponedjeljka drži predavanja za članove Društva u formi kursa iz opšte astronomije. Početkom 1971. godine Muminović radi na pisanju priručnika iz astronomije. Od 1967 do 1973. godine studira fiziku na Prirodno-matematičkom fakultetu u Sarajevu. Te godine objavljuje svoju drugu knjigu, Praktična astronomija. U novembru 1974. godine zapošljava se kao Upravnik Astronomske opservatorije na Trebeviću.

U periodu od 1971-1973. godine Muhamed upravlja izgradnjom dvije kupole na austrougarskoj tvđavi, a u ljeto 1975. godine pristupa se gradnji potpuno nove zgrade, desetak metara od stare tvrđave. Taj projekat je trajao od 1975-1983 godine. U međuvremenu, Muminović je napisao još nekoliko knjiga i brošura iz oblasti astronomije. Kao član Nacionalnog komiteta za astronomiju Jugoslavije učestvuje i u saradnji sa Međunarodnom astronomskom unijom. Tako je IV Konferencija astronoma Jugoslavije 1982. godine održana u Sarajevu. Sredinom osamdesetih godina učestvovao je na nekoliko međunarodnih astronomskih konferencija (Boulder, Colorado, USA, Minhen, Njemačka. Hvar, Hrvatska itd. Krajem 1982. godine, predstavlja Jugoslaviju na ceremoniji dodjele Nobelovih nagrada u Štokholmu. Tada je dvadesetak mladih studenata i naučnika iz raznih zemalja svijeta bilo pozvano da prisustvuje kompletnom programu tokom Nobelovih svečanosti. To je uključivalo druženje sa nobelovcima i njihovim porodicama, prijem kod kralja i kraljice, posjete značajnim naučnim institucijama i slično.

U okviru Pokreta Nauku mladima BiH bio je godinama član komisije za astronomiju. Osnovao je i Savez astronomskih društava BiH koji je djelovao od 1982-1990. godine. Krajem osamdesetih, kao pozivni predavač, nekoliko je puta sudjelovao u aktivnostima danas svjetski priznate Istraživačke stanice Petnica kod Valjeva, u Srbiji. Muminović je u tom periodu jednu godinu držao kurs astronomije za pitomce Vojne vazduhoplovne Akademije u Rajlovcu kraj Sarajeva. Od 1990-1992. godine bio je direktor radne zajednice CEDUS-a (Centra za društvene djelatnosti Univerziteta u Sarajevu). U ljeto 1991. godine učestvovao je na Generalnoj skupštine Međunarodne astronomske unije u Buenos Airesu (Argentina). Par dana prije, održao je pozivno predavanje o bosanskoj astronomiji u Montevideu (Urugvaj).

Na početku rata pokušao je da sačuva opremu i zgradu CEDUS-a ali to, u tim uslovima nije uspjelo. U ranu jesen pridružio se Armiji Republike Bosne i Hercegovine i ostao u njoj do decembra 1995. godine. Tada je pozvan u tadašnji Republički hidrometeorološki zavod gdje je radio do mirovine kao pomoćnik direktora i koordinator za međunarodnu saradnju.

Određeno vrijeme, nakon rata, radio je paralelno kao konsultant u deminiranju za različite komercijalne kompanije iz Engleske, SAD, Njemačke i Južne afrike, te posredno za UNDP, UNICEF, HELP Germany itd. Koautor je 3 brošure za edukaciju djece za upozoravanje na opasnost od mina i neekplodiranih ubojnih sredstava, te niza edukativnih materijala i postera iz te oblasti. Na Generalnoj skupštini Međunarodne astronomske unije koja je održana 1997. godine u Kjotu (Japan) dobio je specijalnu stipendiju i predočio internacionalnoj astronomskoj zajednici posljedice razaranja Astronomske opservatorije u Sarajevu. U periodu od 1997 do 2015. Muminović je bio zamjenik Stalnog predstavnika Bosne i Hercegovine pri Svjetskoj meteorološkoj organizaciji "WMO".

Godine 2008. daje inicijativu za obnovu predratnog Univerzitetskog astronomskog društva koje je svoje aktivnosti započelo pod novim imenom „Astronomsko društvo Orion Sarajevo“. Pod pokroviteljstvo UNESCO-a, u Parizu je održana ceremonija otvorenja „Međunarodne godine astronomije“, kojoj su ispred AD Orion prisustvovali Adela Subašić-Kopić i Muhamed Muminović. Muhamed je tokom posljednjih desetak godina održao niz predavanja za članove Društva i zapažena javna predavanja u Sarajevu, Tuzli i zemljama regiona.

Rad na razvoju astronomije u BiH

Kako je već navedeno Muhamed Muminović je 15 knjiga i priručnika iz astronomije, a bio je ko-autor u pet knjiga iz iste oblasti, kao i inicijator štampanja nekoliko astronomskih postera i vrtećih karti neba. Objavio je kao autor i ko-autor preko 25 stručnih i naučnih radova u relevantnim regionalnim i svjetskim časopisima.

Opservatorija Mejtaš

U okviru Akademsko astronomsko-astronautičkog kluba okupio je sekciju koja vršila posmatranja teleskopom prečnika 17,5 cm, Newtonovim reflektorom fokusa od oko 2 metra. Prvi snimci Mjeseca i Sunca u Bosni i Hercegovini su napravljeni kroz ovaj instrument. Također upotrebljavali su i mali ruski školski teleskop sa jako kvalitetnom optikom (Karl Zeiss) i mehanizmom koji nije imao motor ali se mogao lagano pokretati putem pužnih prenosa. Prečnik teleskopa je bio 80 mm, a fokus 800 mm. Ovaj teleskom je kasnije prepravljen da bude astrograf i prvi snimci maglina i galaksija su načinjeni njegovim korištenjem. U ljeto 1967. godine Muhamed je na takmičenju organizacije „Pokret Nauku mladima“, osvojio prvo mjesto iz astronomije sa radom „Učilo za prikazivanje precesije Zemlje“.

Opservatorija Čolina kapa

Krajem 1967. godine, AAAK dobija na upotrebu zgradu austro-ugarske tvrđave na Trebeviću u blizini vrha Čolina kapa, sa planovima da se tu napravi opservatorija. Ruski školski teleskop je premješten na tu lokaciju i sa njegovim astrografom se nastavilo snimanje zvjezdanog neba Tih godina Muhamed svakog ponedjeljka drži predavanja za članove Društva u formi kursa iz opšte astronomije. Početkom 1971. godine počinje sa radom na priručniku iz astronomije u kome su bila uvrštena tada najnovija saznanja i koji je trebao poslužiti polaznicima pomenutog kursa. Otac jednog od najaktivnijih članova kluba iz tog vremena, Branka Vuksanovića, omogućio je da se knjiga štampa u vojnoj štampariji u Rajlovcu u tiražu od 1000 primjeraka. Knjiga je postigla veliki uspjeh u tadašnjoj Jugoslaviji i doprinijela promociji ove nauke. Godine 1973. Muhamed objavljuje svoju drugu knjigu, Praktična astronomija, prva takve vrste u bivšoj državi. U novembru 1974. godine postaje Upravnik Astronomske opservatorije na Trebeviću.

U periodu od 1971-1973. godine Muhamed vodi izgradnju dvije kupole na austrougarskoj tvđavi. U manjoj, prečnika 3,6 metara smješten je dvostruki astrograf sa kamerama prečnika 83 mm i fokusa 375 milimetara. Astrograf je osmislio Muhamed, nabavio kamere u Engleskoj, te u saradnji sa optičkom industrijom ZRAK Iz Sarajeva učestvovao u njegovoj izradi. Njime je, u periodu od 1972-1978. godine na oko 800 crvenih i 800 plavih staklenih fotografskihh ploča sa Kodak emulzijama, simljen Sarajevski atlas neba. Cijelo nebo do deklinacije od -10 stepeni zabilježeno je na staklenimn pločama formata 9x12 cm. Inače, iste ploče su korištene za snimanje prvog modernog atlasa neba, Palomarskog pregleda neba (Palomar Sky Survey). No njihove dimenzije su bile 33x33 cm, a kamera Schmit prečnika 120 cm. Sarajevski atlas neba je tada bio jedan od 3 slična atlasa na svijetu načinjena malim kamerama. U većoj kupoli je najprije bio smješten Newton reflektor, čije ogledalo je izbrusio čuveni finski astronom Vaisala, brat osnivača jedne od danas najvećih svjetskih firmi za izradu meteoroloških instrumenata, VAISALA company iz Helsinkija. Kompanija Vaisala je bila generalni sponzor proslave „50 godina moderne astronomije u BiH“. Ranih sedamdesetih godina, na Astronomskoj opservatoriji na Trebeviću bile su organizirane tri jugoslovenske ljetne škole astronomije.

U ljeto 1975. godine, Muhamed je organizirao prevoz velikog teleskopa prečnika 62 cm. Njegova gradnja u firmi „Fullerscope“ u Londonu trajala je oko 2 godine. S obzirom da nije bilo mjesta na tvrđavi za njegov smještaj, donesena je odluka da se izgradi potpuno nova zgrada, desetak metara od tvrđave. Taj projekat je trajao od 1975-1983 godine. Kao i svi raniji poduhvti, najveći dio poslava je obavljan volonterski, dobrovoljnim radom članova Društva uključujući i upravnika opservatorije. U međuvremenu je napisao još nekoliko knjiga i brošura. Sa opservatorijom Hvar koja je radila u sklopu Geodetskog fakulteta u Zagrebu, sklopljen je sporazum o saradnji Zagreba, Hvara, Sarajeva i Beograda i opservatorije Ondrejov u tadašnjoj Čehoslovačkoj. Kroz tu saradnju realizirani su različiti projekti, izgrađen 40 cm-ski fotometrijski teleskop, ostvaren projekat „Snimanje sjajnih meteora – bolida“. Započela su prva fotometrijska mjerenja promjenljivih zvijezda tipa Be u okviru međunarodne saradnje.

Tokom 1980-tih Muminović je radio na organizaciji IV Konferencije astronoma Jugoslavije, koja je održana u Sarajevu; učestvovao je kao predavač na nekoliko međunarodnih konferencija. U tom periodu i dalje radi kao upravnik Opservatorije koja se prema njegovim zamislima počela šire otvarati prema javnosti, a pored toga od 1990. imenovan je za direktora radne zajednice CEDUS. U okviru CEDUS-a djelovali su Savez za tehničko vaspitanje studenata, Savez organizacija fizičke kulture, Kulturno umjetničko društvo „Seljo“ itd. Na početku rata opremu i zgrada opservatorije su uništene.

Astronomsko društvo Orion

Na njegovu inicijativu, 2008. godine obnovljen je rad predratnog Univerzitetskog astronomskog društva koje je svoje aktivnosti započelo pod novim imenom „Astronomsko društvo Orion Sarajevo“. AD Orion se najviše koncentrirao na popularizaciju astronomije kroz brojna predavanja i posmatranja. Pokrenuta je i Bosanskohercegovačka meteorska mreža u saradnji sa Federalnim hidrometeorološkim zavodom uz korištenje video kamera na 8 tačaka u BiH i jednoj u Hrvatskoj. Također organizuje škole astronomije za mlađe uzraste, STEM radionice i radi na popularizaciji nauke u Bosni i Hercegovini. Uz finansijsku pomoć ambasade kraljevine Norveške u BiH, u periodu između 2011-2013. godine realiziran je projekat „1000 Galileoskopa za hiljadu škola u BiH-Jedno nebo za sve“. Ideju projekta i slogan osmislio je Muhamed. Tokom ove akcije, preko 800 malih teleskopa- Galileoskopa je podijeljeno osmogodišnjim školama u cijeloj BiH. Muhamed je tokom posljednjih desetak godina održao niz predavanja za članove Društva. Također je imao zapažena javna predavanja u Sarajevu. U Tuzli svake godine gostuje na Danima astronomije u organizaciji lokalnog Astronomskog društva Polaris. Pozivna predavanja održao je u Hrvatskoj, Srbiji i Crnoj gori. Također je aktivno uključen u sve inicijative za obnovu astronomske opservatorije na Trebeviću.

Bibliografija

Lista objavljenih knjiga, postera, mapa

• Muminovic,M.: (2014), ASTRONOMIJA novog milenija, Sarajevo (BiH) -Brisbane (Australia), Astronomsko društvo Orion.
• Muminovic,M.: (2003), THE MOON, Map of the Moon, Brisbane Australia: ASTROCALL.
• Muminovic,M.: (1997), ASTRONOMIJA u osvit trećeg milenija, Sarajevo: Meteorološki zavod Bosne i Hercegovine.
• Muminović,M.: (1995), VOJNIČKI KALENDAR ZA 1995. Sarajevo: Generalštab Armije RBiH.
• Muminović,M.: (1990), PRAKTIČNA ASTRONOMIJA, III potpuno izmjenjeno i dopunjeno izdanje , Sarajevo: ASTROPRINT.
• Muminović,M & grupa saradnika.: (1990), MJESEC, poster, Sarajevo: Univerzitetsko astronomsko društvo.
• Muminović,M.: (1989) PUTOVANJE KROZ SAZVIJEŽĐA, ASTROGNOZIJA, Sarajevo: Univerzitetsko astronomsko društvo.
• Muminović,M & grupa saradnika.: (1988), ZVJEZDANA KARTA, Sarajevo: Univerzitetsko astronomsko društvo.
• Muminović,M - Vuksanović,B.: (1988), VRTEĆA KARTA NEBA, Sarajevo: Univerzitetsko astronomsko društvo.
• Muminović,M.: (1986), ATLAS MJESECA , Sarajevo, ASTROPRINT
• Muminović,M.: (1985), KOMETE-HALEYEVA KOMETA 85/86, Sarajevo: Savez astronomskih društava BiH & Astronomska opservatorija Sarajevo.
• Muminović,M.: (1985), ASTRONOMIJA, IV prerađeno i dopunjeno izdanje, Sarajevo: CEDUS & Astronomska opservatorija Sarajevo.
• Muminović,M- Stupar,M & Mulaomerović,J.: (1982), ASTRONOMSKI KALENDAR 1982, Sarajevo: Astronomska opservatorija Sarajevo.
• Gašparović,R - Muminović,M.: (1982), ASTRONOMIJA ZA 7. RAZRED OSMOGODIŠNJE ŠKOLE, Sarajevo: SVJETLOST-Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
• Muminović,M.: (1980), PRAKTIČNA ASTRONOMIJA, prerađeno i dopunjeno izdanje, Sarajevo: Univerzitetsko astronomsko društvo.
• Muminović,M & grupa saradnika.: (1980), PRIRUČNIK ZA ASTRONOME AMATERE , Sarajevo: Savez mladih istraživača-PNM, Univerzitetsko astronomsko društvo & Savez astronomskih društava BiH.
• Muminović,M - Stupar,M.: (1979), ZVJEZDANI ATLAS, Sarajevo: ASTROPRINT.
• Muminović,M.: (1978), ZVJEZDANE STAZE, Sarajevo: ASTROPRINT.
• Muminović,M.: (1977), ASTRONOMIJA III IZDANJE, Sarajevo: Akademsko astronomsko društvo.
• Muminović,M.: (1976), ASTRONOMIJA, II prerađeno i dopunjeno izdanje, Sarajevo: Akademsko astronomsko društvo.
• Muminović, M.: (1974,1975 & 1976), Autor članaka i urednik časopisa ASTRO AMATER, Sarajevo: Akademsko astronomsko društvo.
• Muminović,M.: (1975), PRIČA O EROSU, Sarajevo: Akademsko astronomsko društvo.
• Muminović,M.: (1974), PLANET JUPITER, Sarajevo: Akademsko astronomsko društvo.
• Muminović,M.: (1973), ISTINA O KOMETAMA, Sarajevo: Akademsko astronomsko astronautičko društvo.
• Muminović,M.: (1973), PRAKTIČNA ASTRONOMIJA, Sarajevo: Akademsko astronomsko astronautičko društvo.
• Muminović,M.: (1972), ASTRONOMIJA, Sarajevo: Akademsko astronomsko astronautičko društvo.
• Panić,M-Knežević,A-Muminović,M.: (1969), IDENTIFIKACIJA LETEĆEG OBJEKTA OD 18.10.1968., Sarajevo: Akademsko astronomsko astronautičko društvo.

Lista stručnih i naučnih radova

• Nedim Mujic and Muhamed Muminovic.: (2015), FIRST RESULTS OF BOSNIA-HERZEGOVINA METEOR NETWORK, Proceedings of the XVIi National Conference of astronomers of Serbia, OCTOBER 2013, Publications of the Astronomical observatory of Belgrade.
• Muhamed Muminovic and Nedim Mujic.: (2011), ASTRONOMICAL OBSERVATORY SARAJEVO: PAST, PRESENT, FUTURE, Proceedings of the XVI National Conference of astronomers of Serbia, Publications of the Astronomical observatory of Belgrade.
• Muminovic Muhamed and Nedim Mujic.: (2011), Poster: PUBLISHING ACTIVITY OF ASTRONOMICAL SOCIETY SARAJEVO, Proceedings of the XVI National Conference of astronomers of Serbia, Publications of the Astronomical observatory of Belgrade.
• Muminovic,Muhamed.: (2003), THE NEW BOSNIAN TEXTBOOK of ASTRONOMY, Effective Teaching and Learning of Astronomy, 25th meeting of the IAU, Special Session 4, 24-25 July, 2003 in Sidney, Australia
• P.Harmanec, K.Olah, H.Bozic, P.Hadrava, J.Horn, P.Koubski, S.Kriz, N.H.Minikunov, M.Muminovic, J.R. Percy, A.G.Scherbakov, M.Stupar, A.E.Tarasov.: (1987) o AND PHOTOMETRY, POLARIMETRY AND A TENTATIVE MODEL OF THE LIGHT VARIABILITY, in: Physics of Be Stars, Proc. IAU Coll.No.92 (Boulder, CO, ed. Slettebak and Snow), Cambridge Univ.Press, pp. 456-458.
• Mayer,P-Wolf,M-Muminović,M-Stupar,M.: (1986), PERIOD of ECLIPSING BINARY V382 Cyg., Information Bulletin on variable stars, Konkoly Observatory.
• Božić,H-Muminović,M-Pavlovski,K-Stupar,M-Harmanec,P-Horn,J & Koubsky,P.: (1982), NO RAPID VARIABILITY OBSERVED for the Be STARS HD 58050 AND Beta CMi, Budapest, Information Bulliten on Variable Stars, Konkoly Observatory.
• Muminović,M - Stupar,M & Stupar,B.: 1982, A SUCCESSFUL MODIFICATION of a COMMERCIALLY MADE PHOTOELECTRIC PHOTOMETER, Zagreb, Hvar observatory Bulletin.
• Miličević,V - Muminović,M.: (1982), SARAJEVO OBSERVATORY FIREBALL PATROL, in Sun and Planetary system, D.Riedel Publishing Company.
• Muminović,M – Stupar,M.: (1981), HONDA’S VARIABLE IN CYGNUS Cambridge, Mass.: International astronomical union, Central Bureau for astronomical telegrams, No. 3560.
• Muminović,M – Stupar,M.: (1981), UBV photometry of Be stars HD 109387, 142926, 162732, 217050 & 218393, Strasbourg, Be Star newsletter, Observatoire de Strasbourg
• Muminovic,M – Mulaomerović, J – Grubic,N.: (1980) ASTRONOMIJA U BOSNI I HERCEGOVINI, Enciklopedija Jugoslavije, 1 A-Biz, Zagreb, Jugoslovenski leksikografski zavod.
• Muminovic,M-Cavagna,M-Baroni,S.: (1979), NOVALIKE OBJECT IN VULPECULA, Cambridge, Mass.: International astronomical union, Central Bureau for astronomical telegrams,No. 3403.
• Muminović,M.: (1979), PHOTOGRAPHING of BRIGHT METEORS-FIREBALLS, Sarajevo: Publications of Astronomical observatory of Sarajevo.
• Muminović,M i grupa saradnika.: (1979-1982), FOTOGRAFISANJE SJAJNIH METEORA-BOLIDA – Snimanje kamerom sa objektivom fish-eye, Sarajevo: Naučni projekat finansiran od strane Republičke zajednice za naučni rad SR BiH
• Pavlovski,K-Knežević,Z-Muminović,M.: (1979), PHOTOMETRY of the ASTEROID (5) ASTRAEA, Sarajevo: Publications of Astronomical observatory of Sarajevo.
• Mayer,P - Grubic, N - Muminovic,M., (1978), PERIOD of ECLIPSING VARIABLE NY CEP, Information Bulletin on Variable stars, Konkoly Observatory.
• Muminović,M.: (1975), NOVA CYGNI, Cambridge, Mass.: International astronomical union, Central Bureau for astronomical telegrams.
• Muminović,M i grupa saradnika.: (1972-1979), SARAJEVSKI ATLAS NEBA – Snimanje zvjezdanog neba sjeverno od nebeskog ekvatora na 400 plavih i 400 crvenih fotografskih ploča, Sarajevo: Naučni projekat finansiran od strane Republičke zajednice za naučni rad SR BiH.

Citati

“Konačno, prije ili kasnije energetski, mineralni i prehrambeni resursi na našoj planeti bit će iscrpljeni. Čovjek će morati da se uputi ka drugim zvijezdama, a astronomija je tu da nam pokaže gdje i kako. Mi i u pravom smislu jesmo zvjezdana djeca jer je materijal od koga smo građeni stvoren u divovskim zvjezdanim nuklearnim reaktorima i razasut po svemiru kroz eksplozije supernovih zvijezda.” (Muminovic,M.: (2014), ASTRONOMIJA novog milenija, Sarajevo (BiH) -Brisbane (Australia), Astronomsko društvo Orion)

Mnoga otkrića koja će se tek desiti kao što su kontrolirana fuzija, gravitaciona energija ili čak stvari koje ne možemo ni predvidjeti, vjerovatno će u mnogome zavisiti i od astronomije. Često se postavlja pitanje korisnosti ove nauke čija mnoga otkrića nemaju direktni uticaj na čovjeka, ili se ne mogu odmah primjeniti. Međutim, treba imati na umu da se astronomijom ne trebamo baviti samo radi direktne tehnološke koristi ili provjere pojedinih filozofskih sistema, već i radi izazova koje ona postavlja našem umu. Razmišljanja o svjetovima koji su milijardama svjetlosnih godina udaljeni od nas, i do kojih možda nikada nećemo doprijeti, spadaju u one fascinacije koje su čovjeka uzdigle iz jednog skučenog svijeta i poput svjetionika mu osvjetlile put do neshvatljivo dalekih horizonata. Svemir je naša sudbina i astronomija će nam pokazati put ka drugim zvijezdama i galaksijama. (Muminovic,M.: (1997), ASTRONOMIJA u osvit trećeg milenija, Sarajevo: Meteorološki zavod Bosne i Hercegovine.Muminovic,M.: (1997), ASTRONOMIJA u osvit trećeg milenija, Sarajevo: Meteorološki zavod Bosne i Hercegovine)

Može se, ne bez razloga, tvrditi da je investiranje u astronomiju, investiranje u budućnost. Čovjek je samo sićušni dio svemira ali njegov neodvojivi djelić. Njegova veza je neraskidivo vezana sa sudbinom vasione. Naša slika svijeta je duboko zavisna od našeg razumjevanja svemirskih zbivanja. Činjenice kao što su nastanak svemira u džinovskoj eksploziji, njegovo širenje i eventualni kraj, imaju veliko dejstvo na naše filozofske poglede. (Muminović,M.: (1985), ASTRONOMIJA, IV prerađeno i dopunjeno izdanje, Sarajevo: CEDUS & Astronomska opservatorija Sarajevo.)

Svemir je naša sudbina i astronomija je tu da nam pokaže put prema drugim zvijezdama i galaksijama. Kada se jednom, u dalekoj budućnosti, čovjek zaputi tajnovitim stazama međuzvjezdanih prostora, i osvoji nova sunca u vječnoj gladi za energijom, tada će imati razloga da se sa ponosom sjeti jedne plave planete koja će, možda, tada, predstavljati legendu. (Muminović,M.: (1985), ASTRONOMIJA, IV prerađeno i dopunjeno izdanje, Sarajevo: CEDUS & Astronomska opservatorija Sarajevo.)

Izvori

• Muminovic,M.: (2014), ASTRONOMIJA novog milenija, Sarajevo (BiH) -Brisbane (Australia), Astronomsko društvo Orion
• Muhamed Muminovic and Nedim Mujic.: (2011), ASTRONOMICAL OBSERVATORY SARAJEVO: PAST, PRESENT, FUTURE, Proceedings of the XVI National Conference of astronomers of Serbia, Publications of the Astronomical observatory of Belgrade.
• Muminovic Muhamed and Nedim Mujic.: (2011), Poster: PUBLISHING ACTIVITY OF ASTRONOMICAL SOCIETY SARAJEVO, Proceedings of the XVI National Conference of astronomers of Serbia, Publications of the Astronomical observatory of Belgrade.
• Muminovic,M-Cavagna,M-Baroni,S.: (1979), NOVALIKE OBJECT IN VULPECULA, Cambridge, Mass.: International astronomical union, Central Bureau for astronomical telegrams,No. 3403.
• Muminović, M. (2018), BIOGRAFIJA, Astronomsko društvo Orion Sarajevo
• Muminović,M. et al: (2016), ASTRONOMSKO DRUŠTVO ORION, Sarajevo: Astronomski časopis Orion