Doseljavanje Slavena na Balkan
Ovaj članak zahtijeva čišćenje. |
Ovaj članak nije preveden ili je djelimično preveden. |
Naseljavanje Slavena na Balkansko poluostrvo smatra se da se najvećim dijelom odigralo u prvim decenijama 7. vijeka nakon serije ratova između Sasanidskog carstva (Perzije) i Avarskog kaganata protiv Istočnog rimskog carstva, odnosno Bizantije, koje je tokom tih sukoba izgubila veliki dio teritorija u Egiptu, Levantu, Maloj Aziji i na Balkanu. Osim sukoba za teritoriju ovi ratovi imali su vijersku notu jer je u osnovi bio i sukob između zoroastrizma sa hrišćanskim carstvom.[1] Okosnicu avarskog kaganata činila su slavenska plemena, koja su nakon neuspele opsade Carigrada u ljeto 626. godine ostala na širem prostoru Balkana, prijethodno naselivši bizantijske provincije južno od Save i Dunava, od Jadrana do Egeja pa sve do Crnog mora.[2] Iscrpljena ratovima, svedena na primorske dijelove Balkana, Bizantija nije bila u stanju da vodi rat na dva fronta i povrati izgubljene teritorije već se pomirila sa činjenicom o uspostavljanju Slavenske paganije, sa kojim je stvorila savez protiv Avarskog kaganata u Panoniji. Svoju glavnu vojsku usmijerila je protiv Perzije u Maloj Aziji. Perzija je bila poražena koja nikad više nije postala ozbiljan protivnik. U isto vrijeme, od 630. godine Muhammed postaje neosporan vođa Arapa. Te godine on je u triumfu ušao u Meku, koju je ranije morao napuštati, i njegova vijera Islam osvaja naglo sve veće krugove arapskih plemena. Danas se u stručnoj javnosti vodi debata o veličini slavenske seobe, odnosno da li je bila masovna ili manjeg obima čija su ratnička plemena preuzela vlast nad ruralnim starosedelačkim stanovništvom koje su slavinizirali tokom dva vijeka postojanja Slavenske paganije ili do njihove hrišćanizacije krajem 9. vijeka. U prilog ovome ide i činjenica da su naši naseljinici zadržali od naših starosedelaca nazive za glavne rijeke kao što su Drina (Drinus), Neretva (Naro), Morava (Margus) i sl. Jedan od rijetkih materijalnih predmeta koji danas podseća na ove epske i sudbonosne događaje na našim prostorima je zlatni avarski pojas koji se čuva u Muzeju Srema u Sremskoj Mitrovici.[3] Arheogenetska studija iz 2021. godine pokazala je da migracije Slavena u 7. vijeku nisu dovele do zamijene stanovništva, već do mješanja našeg autohtonog i genoma slovenskih migranata.[4] Tako da današnji ili savremeni Južni Slaveni u prosijeku nose 50 odsto genoma starih doseljenika i 50 odsto genoma novih slavenski doseljenika na Balkan.[5] U prošlosti, u formiranju nacija, značajnu ulogu je imala dominantnija ili vladajuća lingvizacija. Također, ova studija je otkrila ostatke individue sa arheološkog nalazišta iz današnje Srbije iz perioda Rimskog Carstva da vodi porijeklo iz današnjeg Sudana. Ovo je po svemu sudeći, najstarija otkrivena individua iz Sub-Saharske Afrike u Evropi.
Pisani izvori o doseljavanju Slavena na Balkan
uredi
Jedan od prvih autora koji spominje doseljavanje slavenskih plemena na Balkan, bio je bizantijski pisac Prisk, koji je napisao "Istoriju"[6],opisavši u njoj prodor Slavena na Balkansko poluostrvo. Jasniju sliku tog vremena daje "Istorija rata sa Gotima" Prokopija iz Cezareje[7]. U njemu su opisana slavenska zauzimanja teritorija, pohodi Slavena, njihova društvena organizacija, život i religija u 6. vijeku. Dragocjenom dopunom tih zbivanja služi i Strategikon bizantijskog zapovjednika i imperatora Маiricija[8]. Slavene također opisuje rad Agafija Mirinejskog, u "O carstvovanju Justinijanovom"[9]. O raseljavanju Slavena u predjelima Bizantijskog carstva detaljno je pisao Teofilakt Simokata u svojoj «Istoriji». Bizantijski car, Konstantin VII Porfirogenet u svome djelu «O narodima » («О upravljanju Imperije»), piše o događajima poslije preseljenja slavenskih plemena i o njihovom društvenom razvitku [10].
Postoje još i drugi podaci o Slavenima i njihovom doseljavanju na Balkan koji se mogu naći u "Crkvenoj istoriji" Ivana Efeškog»[11], "Hronografiji"Teofana ispovjednika, « Istoriji langobarda» PavlaĐakonа, «Kronici» Fredegarа i t. d.[12] U ovim pisanim izvorima opisuju se događaji slavenske istorije - tok rata, taktika vođenja borbenih dejstava, vojno ustrojstvo, odnos Slavena sa drugim narodima i ostalom.[12]
Hrvati
urediBizantski car Konstantin VII. Porfirogenet (912. - 959.) u svom djelu "O upravljanju carstvom" ("De administrando imperio") napisao je o dolasku Hrvata u današnju domovinu sljedeće: "Hrvati su živjeli u ono vrijeme s one strane Bavarske gdje su sada Bijelohrvati.[nedostaje referenca] Jedan od njihovih rodova, petoro braće - Klukas, Lobel, Kosenc, Muhlo i Hrvat, i dvije sestre Tuga i Buga, odijelili su se od njih, došli su zajedno sa svojim narodom u Dalmaciju i našli Avare naseljene u toj oblasti. Pošto su neko vrijeme međusobno ratovali, pobijedili su Hrvati; neke su od Avara pobili, a ostale prisilili da se pokore.[nedostaje referenca] Otada su tom oblasti zavladali Hrvati. S druge strane, od Hrvata koji su došli u Dalmaciju jedan dio se odvojio i zavladao Ilirikom i Panonijom; a i oni su imali samostalnog kneza koji je također sam slao knezu Hrvatske darove u ime prijateljstva."[nedostaje referenca]
Car Konstantin VII. Porfirogenet također navodi, da su Hrvati došli u današnju domovinu početkom 7. vijeka na poziv bizantskog cara Heraklija, da mu kao ratni saveznici pomognu u borbi protiv divljih Avara. Hrvati koji su bili organizovani kao pleme ratnika-konjanika i poznati zbog svoje snage nisu bili slučajno izabrani.[nedostaje referenca] Bizantsko carstvo je računalo da će Hrvati nakon što im pomognu u izvršenju njihovih planova, nestati s vremenom kao što su nestali i njihovi prijašnji saveznici, ali su pogriješili.[nedostaje referenca]
U papinskom ljetopisu "Liber Pontificalis" zabilježeni prvi kontakti i veze između pape i Hrvata. U njemu je zapisano da je papa Ivan IV. Dalmatinac (640-642) poslao u Dalmaciju i Istru opata Martina, kako bi platio otkupnine za zarobljenike i kosti starih kršćanskih mučenika. Opat Martin je zahvaljujući pomoći hrvatskih vođa putovao Dalmacijom, te je ujedno "snimao" situaciju za uspostavu stalnih odnosa.[nedostaje referenca]
Socijalno-ekonomske karakteristike slavenskih plemena
uredi
Društvena struktura Slavena u periodu njihovog naseljavanja na Balkan,bila je slična s germanskom u vrijeme Таcitа. Slaveni su se naseljavali u šumama, ili okolo rijeka, jezera ili močvara. Za izgradnju svojih naselja uglavnom su odabirali teško dostupna mjesta. Slavenska naselja su se sastojala od nekoliko kolibica i poslovnih objekata na određenoj udaljenosti jedan od drugoga, jer je nivo ekonomskog razvoja i sredstava za rad zahtijevao značajne površine za svaku porodicu. Porodica se sastojala od glave porodice, nekoliko odraslih sinova i njihovih porodica. Nekoliko porodica, koje su naseljavale određenu površinu, obrazovali su općinu. Nekoliko susjednih općina obrazovalo je pleme. Svako pleme zauzimalo je poseban okrug, kojeg su nazivali župa. Imali su savjet starješina i narodno vijeće[12].
Оsnova slavenske privrede bila je zemljoradnja.Isto tako u zavisnosti od prirodnih uslova davala se prednost različitim vrstama privrede. Tako na primjer, iskorjenjivali su šumu, kako bi dobili obradivu površinu, u naseljima koja su se nalazila u blizimi jezera ili rijeka , bogatih ribom, bavili su se ribarstvom, u šumama ,lovom i pčelarstvom. Na Balkanu je bilo široko rasprostranjeno stočarstvo. O visokom nivou razvoja poljoprivrede, pisali su bizamtijski autori. Zemlja se obrađivala pomoću bikova uprednutih u željezni plug. Žito su žnjeli srpovima, žitariceu specijalnin jamama[12].
Zanat je također bio razvijen i predmeti su se izrađivali od gline, drveta, kosti ili roga. Proizvodili su tekstil. Iz metala proitzvodili su oruđe za zemljoradnju i oružije, a od obojenih metala izrađivali su razne ukrase i nakit. Slavenska plemena koja su živjela uz morsku obalu ili uz riječne puteve, pravili su čamce, tzv. odnoderevke, koje su koristili za dalja putovanja. Trgovina je također bila razvijena. Svojim susjedima su prodavali robove zarobljene u bitkama, a od njih su kupovali oružije, ukrase i dragocjene metale. Plaćanja su vršili u stranom novcu. [12].
Ratovi sa Вizantijom ojačali su vojnu organizaciju Slavena. Plemenske starješine i vođe vojnih družina, postajali su vojno-feudalnim vrhom, a širenjem bogatstva i zemlje u njihovom vlasništvu, doveli su do raslojavanja društva i raspada prvobitnog uređenja društva. Ratujući sa Bizantijom, Slaveni su osnivali plemenske saveze, a zatim državne zajednice.Upravo na teritorijama bivših bizantijskih provincija pojavile su se prve države Slavena. [12].
Doseljavanje na Balkan
urediPrvi susreti Slavena sa Istočnim rimskim carstvom
uredi
Početkom naše ere,Slaveni su zauzimali veliku teritoriju u Centralnoj Evropi i Istočnoj Evropi k sjeveru od Karpatskih planina i među bazenom Visle i srednjeg Podneprovljea. Dolazili su u doticaj s Keltima, Gotima, Tračanima, Sarmatima i drugim mnogobrojnim plemenima. Prva vjerodostojna svjedočanstva pisanih izvora o Slavenima odnose se na 1. i 2. vijek naše ere. Tu se Slaveni spomninju kao narod Venedi, o kojima se pisalo kao o mnogobrojnom narodu, koji živi pored Visle u blizini Baltičkog mora, do Каrpatia. Do 6- vijeka podaci o Slavenima su oskudni, jer Stari Rimljani i Stari Grci sa njima nisu bili u neposrednom kontaktu. Tek početkom 6. vijeka kada Slaveni počinju sa napadima na Bizantijsko carstvo,pojavili su se i detaljne informacije o njima.[14]. U to vtijeme Slaveni su savremenicima tog doba bili poznsti pod općim imenom Sklavini i Anti. Sklavini su zauzimali područje zapadno od Dnjestra. Anti uglavno istočno od Dnjestra.Anti su često prodirali u sklavinske oblasti. U 6. vijeku Sklavini su se počeli širiti na jug , sve do donjeg toka Dunava.[15].
Literatura
uredi- Živković, Tibor (2007). Južni Slaveni pod bizantijskom vlašću (600-1025). Čigoja. str. 504. ISBN 978-86-7558-501-5.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- John V. A. Fine, John Van Antwerp Fine (1991). The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. University of Michigan Press. ISBN 9780472081493.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Curta Florin (2001). The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, c.500–700. Cembridge University. ISBN 9781139428880.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Georgios Kardaras (2018). Byzantium and the Avars, 6th-9th Century AD: Political, Diplomatic and Cultural Relations. Brill. ISBN 9789004248380.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Martin Hurbanič (2019). The Avar Siege of Constantinople in 626: History and Legend. Springer. ISBN 9783030166847.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Walter Pohl (2018). The Avars: A Steppe Empire in Central Europe, 567–822. Cornell University Press. ISBN 9781501729409.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Michael H. Dodgeon, Samuel N. C. Lieu (1991). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars AD 363-628. Psychology Press. ISBN 9780415465304.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Vladimir B. Sotirović (2018). On the Origins of Proto-Croats and Proto-Serbs. Vilnius University.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Peter Crawford (2013). The War of the Three Gods: Romans, Persians and the Rise of Islam. Pen and Sword. ISBN 9781848846128.CS1 održavanje: ref=harv (link)
Reference
uredi- ^ The role of religion in the foreign affairs of Sasanian Iran and Later Roman Empire (330-630AD) by Joan Zouberi (2017)
- ^ The Avar Siege of Constantinople in 626: History and Legend by Martin Hurbanič (2019)
- ^ * Popović, Ivana (1997). Zlatni avarski pojas iz okoline Sirmijuma. NMB; AIB i MS SM. str. 93.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- ^ Cosmopolitanism at the Roman Danubian Frontier, Slavic Migration, and the Genomic of Modern Balkan Peoples, Group of Author, August 2021
- ^ Cosmopolitanism at the Roman Danubian Frontier, Slavic Migration, and the Genomic of Modern Balkan Peoples, Group of Authors, August 2021
- ^ stari pismeni izvještaj o Slavenima (I—VI вв.) 1994.
- ^ Stari pismeni izvještaj o Slavenima(I—VI v.) 1994.
- ^ Stara pismena izvješća o Slavenima (I—VI v.) 1994.
- ^ Staro pismeno izvješće i Slavenima (I—VI вв.) 1994.
- ^ Stari pismeni izvještaj o Slavenima 2008.
- ^ Stari pismeni izvještaj o Slavenima (I—VI v.) 1994.
- ^ a b c d e f История южных и западных славян 2008.
- ^ Kostolački čamac bio strah i trepet za Rimljane: U ugljenokopu otkriveno očuvano borbeno plovilo staroslovenskih "mornaričkih foka" (Večernje novosti, B. Subašić, 18.03.2020.)
- ^ Istorija Jugodlsvije 1963.
- ^ IstorIja Jugoslavij 1963.