4. vijek p. n. e.
| mileniji:
◄ | 2. milenij p. n. e. | 1. milenij p. n. e. | 1. milenij | ► |
| Vijekovi:
◄ | 6. vijek p. n. e. | 5. vijek p. n. e. | 4. vijek p. n. e. | 3. vijek p. n. e. | 2. vijek p. n. e. | ► |
| Decenije:
390te p. n. e. | 380te p. n. e. | 370te p. n. e. | 360te p. n. e. | 350te p. n. e. | 340te p. n. e. | 330te p. n. e. | 320te p. n. e. | 310te p. n. e. | 300te p. n. e. |
4. vijek p. n. e. je započeo na prvi dan 400. p. n. e. a završio na posljednji dan 301. p. n. e.
Pregled
uredi
Ovaj vijek je obilježio nastavak procvata klasične grčke civilizacije, odnosno nova dostignuća na polju filozofije, umjetnosti, književnosti i arhitekture, ali i nastavak stalnih sukoba među polisima Antičke Grčke kojima je prvo dominirala Sparta, potom Teba. Međusobni sukobi su iscrpili antičke polise, što je iskoristila makedonska država na sjeveru te pod Filipom nametnula svoju hegemoniju, da bi potom Filipov sin Aleksandar Veliki vođen panhelenskom ideologijom pokrenuo rat protiv oslabljenog Perzijskog Carstva. Uspjeh tog pohoda je doveo ne samo do propasti Perzijskog Carstva, čije su prostrane oblasti i mnogobrojni narodi pali pod Aleksandrovu vlast, nego i dotada nezapamćenog prožimanja grčke s orijentalnom kulturom. Pod Aleksandrom se po prvi put u zapadnoj civilizaciji pojavio koncept svjetske države koji će preživjeti čak i raspad Aleksandrovog carstva, a čije će ideološke i druge tekovine preuzeti njegovi nasljednici, započevši novi kulturno-historijski period pod nazivom helenizam. Prema nekim navodima u ovo periodu je rođen kineski učenjak Lao Tse.
Događaji
uredi- 390. p. n. e./387. p. n. e. - Bitka na Aliji nakon koje Gali pod Brenom pljačkaju Rim.
- 387. p. n. e. - Antalkidin mir.
- 371. p. n. e. - Bitka kod Leuktre nakon koje završava spartanska hegemonija u Grčkoj.
- 343. p. n. e. - Ahemenidsko Perzijsko Carstvo ponovno osvaja Egipat kojim više nikada neće vladati domaći vladari.
- 338. p. n. e. - Bitka kod Heroneje u kojoj Filip II Makedonski nameće makedonsku hegemoniju grčkim polisima.
- 341. p. n. e. - Završava Prvi samnitski rat, kojim Rimska Republika postaje dominantnom silom Centralne Italije.
- 336. p. n. e. - 323. p. n. e. - Aleksandar Veliki osvaja Perzijsko Carstvo i dopire do Indije, stvorivši državu sa dotada najvećom teritorijom.
- 323. p. n. e. - Aleksandrovom smrću započinje raspad njegovom carstva u kome će njegovi nasljednici - dijadosi - stvoriti nekoliko helenističkih država.
- 316. p. n. e. - Kineska država Qin osvaja državu Shu stekavši tako ključnu prednost nad drugim kineskim državama.
- 301. p. n. e. - Bitka kod Ipsa kojom završava četvrti rat dijadoha, a podjela Aleksandrovog carstva postaje trajna.
Pronalasci, otkrića, pojave
uredi- Rimljani grade prvi akvadukt.
- Kinezi prvi put koriste samostrijel.
Značajni ljudi
uredi
- Aleksandar Veliki, kralj Makedonije
- Antigon I Monoftalmus, makedonski dijadoh
- Antipatar, makedonski državnik
- Appius Claudius Caecus, rimski državnik
- Atropates, perzijski plemić koji je osnovao nezavisno kraljevstvo
- Bessus, perzijski satrap Baktrije
- Kasandar, kralj Makedonije
- Chandragupta Maurya, osnivač " dinastije Mauryan "
- Krater, makedonski dijadoh
- Darije III, kralj Ahemenidskog carstva
- Demetrije Poliokret, kralj Makedonije
- Demosten, atinski državnik i govornik
- Dhana Nanda, posljednji car iz dinastije Nanda
- Vojvoda Xiao od Qina, vladar Qina
- Epaminonda, tebanski državnik
- Kralj Wuling od Zhaoa, vladar Zhaoa
- Lizimah, makedonski dijadoh i kralj Trakije
- Mahapadma Nanda, osnivač dinastije Nanda
- Manije Curius Dentatus, rimski državnik
- Nakhthorheb, posljednji faraon u Egiptu
- Pelopida, tebanski državnik
- Perdika, makedonski dijadoh
- Filip II, kralj Makedonije
- Ptolomej I Soter, makedonski dijadoh i kralj Egipta
- Porus, kralj Paurava, na indijskom potkontinentu
- Seleuk I Nikator, makedonski dijadoh i osnivač Seleukidskog carstva
- Shang Yang, kineski državnik
- Su Qin, kineski političar i strateg