2. vijek

2. vijek je naziv za vijek, odnosno period koji je započeo 101. a završio 200. godine. Tradicionalno se smatra dijelom Starog vijeka u svjetskoj historiji.

Istočna hemisfera na početku 2. vijeka.

Istočna hemisfera na kraju 2. vijeka.

Pregled

2. vijek je u istočnoj hemisferi karakterističan po tome što su tamo uspostavljena svjetska carstva doživjela svoj vojni, ekonomski, politički i kulturni vrhunac, nakon čega su se u njima pojavili trendovi stagnacije i opadanja koje će postepeno dovesti do njihove propasti u kasnijim periodima.

Na zapadu je Rimsko Carstvo uživalo blagodati vladavine Pet dobrih careva. Na samom početku su uspješni vojni pohodi cara Trajana Carstvu trajno pripojili Daciju i privremeno Mezopotamiju, zbog čega je rimska država imala najveći teritorijalni opseg u historiji. Njegovi nasljednici Hadrijan i Antonin Pije su vodili miroljubivu politiku, posvetivši se unutrašnjim reformama; dug period mira, kasnije poznat kao pax romana, omogućio je da u područjima pod rimskom vlašću dođe do tada nezabilježenog razvoja trgovine i ekonomije, a zajedno sa njime i kulture. Prva ozbiljnija kriza je, međutim, došla 160-ih u obliku Antoninske kuge koja je demografski oslabila rimsku državu, učinivši je ranjivom na napade germanskih plemena koji će biti odbijeni tek nakon iscrpljujućih Markomanskih ratova. Nakon što je Marka Aurelija na prijestolju zamijenio njegov tiranski sin Komod, rimska je država ušla u period nestabilnosti koji će krajem vijeka eskalirati u građanske ratove Godine pet careva. Tek će njihov pobjednik Septimije Sever, osnivač nove Severske dinastije Rimu vratiti određenu stabilnost.

Na istoku je Kina pod vlašću dinastije Han nastavila period mira i blagostanja, kao i teritorijalnog širenja prema zapadu, motiviranog željom da se kontrolira unosni Put svile, preko koga se, pak, u samu Kinu iz Indije i Centralne Azije počeo dovoditi i budizam. U takvim uvjetima se Kini nastavlja razvijati kultura i tehnologija, a čemu je dosta pridonio izum papira. Međutim, niz slabih i nesposobnih vladara su rezultirali dvorom kojim su počeli dominirati korumpirani eunusi, koji sve više dolaze u sukob sa tradicionalnom konfucijanskom birokracijom. U drugoj polovici vijeka kineski seljaci i pučani postaju žrtvama sve većih poreznih davanja, pa se među njima počinju širiti taoističke sekte i tajna udruženja, od kojih će jedno 184. dići veliki ustanak Žutih turbana. Iako on nije uspio svrgnuti dinastiju, carski autoritet je uzdrman, a ojačan položaj vojske; to će nakon smrti cara Linga 189. dovesti do prevrata, ali i permanentnog građanskog rata između suparničkih regionalnih komandanta koji su se pretvorili u gospodare rata te Kinu bacili u dugi period bezvlašća i krvoprolića.

Događaji i trendovi

• 96 - 180: Pet dobrih careva, period koji se smatra zlatnim dobom Rimskog Carstva, odnosno vrhuncem antičke civilizacije.
• 101 - 102, 105-106: Dakijski ratovi, nakon dvije serije sukoba Rimsko Carstvo anektira Dakiju.
• 114 - 116: Rimsko Carstvo pobjedom nad Partima i aneksijom Armenije i Mezopotamije doseže svoj teritorijalni vrhunac.
• 117: Kitosov rat, dio Jevrejsko-rimskih ratova.
• 122 - 132: Hadrijanov zid izgrađen preko područja današnje sjeverne Engleske.
• 127 - 140: Kanishka, vladar Kušanskog Carstva.
• 132 - 135: Bar Kohbin ustanak
• 135 - Kineske hronike opisuju postojanje diplomatskih odnosa između Jave i Kine.
• 140 - 180: Huvishka, vladar Kušanskog Carstva.
• 142 - 154: Antoninov zid izgrađen preko središnje Škotske.
• 144: Markion, odbija Rimsku crkvu i osniva vjerski pokret Markionstvo.
• 161 - 166: Rimsko-partski rat (161-166).
• 165 - 180: Antoninska kuga u Rimu.
• 167 - 180: Markomanski ratovi.
• 182 - 192: Komod, rimski car.
• 184 - 205: U Kini izbija ustanak Žutih turbana iz Han dinastije, čime počinje dug period političke nestabilnosti i stalnih građanskih ratova.
• 189: Smrću kineskog cara cara Linga na dvoru dinastije Han počinje krvoproliće koje će dovesti do postepenog kraja dinastije.
• 193 - 197: Godina pet careva, prvi veliki građanski rat u Rimskom Carstvu.

Značajne ličnosti

• Antonin Pio, rimski car.
• Cai Yong, kineski uĉenjak.
• Komod, rimski car.
• Dong Zhoo, kineski general, političar i gospodar rata.
• Hadrijan, rimski car.
• Huvishka, vladar Kušanskog Carstva.
• Ignacije Antiohijski, treći Patrijarh Antiohije.
• Irinej Lionski, drugi biskup Lyona, pisac knjige "Protiv hereza."
• Julija Domna, rimska carica.
• Justin Filozof, rani hrišćanski apologeta.
• Kanishka, Kušanski vladar.
• Kong Rong, kineski učenjak.
• Lü Bu, kineski general i gospodar rata.
• Lucije Ver, rimski car.
• Marko Aurelije, rimski car i filozof.
• Montanizam, rana hrišćanska hereza.
• Nagarđuna, osnivač Madhyamaka budizma.
• Polikarp, biskup Smirne.
• Akiva ben Jozef, glavni među jevrejskim mudracima.
• Jehuda ha-Nasi, rabin i glavni redaktor i urednik prve važnije pisane redakcije jevrejske usmene tradicije Mišne.
• Septimije Sever, rimski car.
• Simon bar Kohba, vođa jevrejskih pobunjenika.
• Sun Ce, kineski general i gospodar rata.
• Trajan, rimski car.
• Papa Viktor I, rimski biskup.
• Vologas IV od Partije, vladar Partskog Carstva.
• Vologas V od Partije, vladar Partskog Carstva.
• Wang Yun, kineski zvaničnik.
• Qiao Xuan,kineski zvaničnik.
• Yuan Shao, kineski gospodar rata.
• Yuan Shu, kineski gospodar rata.
• Zhang Daoling, kineski taoistički pustinjak.
• Zhang Heng, kineski državnik, pjesnik, izumitelj, astronom, geograf i inžinjer.
• Zhang Jue, vođa kineskih pobunjenika.
• Zhang Zhonjing, jedan od najčuvenijih pjesnika za vrijeme vladavine Han dinastije.

Književnost

• Ahil Tatij, grčki pisac.
• Apulej (Lucius Apuleius Madaurensis), rimski pisac numidijskog porijekla.
• Aul Gelije, rimski pisac i gramatičar.
• Hariton Afrodizijski, grčki pisac.
• Juvenal, rimski pjesnik.
• Longo, grčki pisac.
• Lukijan, grčki pisac i govornik.
• Plinije Mlađi (Gaius Plinius Caecilius Secundus), rimski pisac i advokat.
• Ksenofont Efeski, grčki pisac.

Nauka i filozofija

• Abaskant, rimski liječnik.
• Al-Biruni, iranski polimat.
• Apolodor iz Damaska, grčki inžinjer i arhitekta.
• Arijan, grčko-rimski historičar.
• Cai Lun, kineski izumitelj.
• Ptolemej, grčki astronom, astrolog, geograf i matematičar.
• Epiktet, grčki filozof.
• Galen, grčki liječnik.
• Hua Tuo, kineski liječnik.
• Higin Gromatik, rimski pisac o geodetskom mjerenju.
• Ma Rong, kineski liječnik.
• Marko Kornelije Fronton, rimski gramatičar i retoričar.
• Plutarh, grčki filozof, pisac i historičar.
• Svetonije, rimski historičar.
• Tacit, rimski historičar.
• Valentin, rimski filozof.
• Xu Shen, kineski filolog.
• Zheng Xuan, kineski komentator i učenjak.

Pronalasci, otkrića, pojave

• Cai Lun u Kini pronalazi papir (oko 105)
• Klaudije Ptolemej stvara katalog svih zvijezda vidljivim okom.
• 125: Zhang Heng u Kini pronalazi prvu obručastu sferu
• 132: Zhang Heng u Kini pronalazi prvi seizmometar