Super Rugby

Super Rugby je profesionalna muška rugby union liga koju organizuje SANZAAR i u kojoj učestvuje 15 ekipa iz pet zemalja: Argentine, Australije, Japana, Južnoafričke Republike i Novog Zelanda. Prva sezona odigrana je 1996. pod nazivom Super 12, godinu dana nakon što je sport profesionalizovan. Od 2006. do 2010. liga je imala 14 ekipa i zvala se Super 14. Takmičenjem dominiraju novozelandski timovi koji su osvojili 17 titula u 24 godine, od čega Crusadersi 10.

Super Rugby
Trenutna sezona ili takmičenje: Super Rugby 2019.
Grb takmičenja od 2011.
Sport	Rugby union
Osnovana	1996. kao Super 12
Izvršni direktor	Greg Peters
Broj ekipa	15
Država	Argentina Australija Japan Južnoafrička Republika Novi Zeland
Trenutni šampion(i)	Crusaders (10. titula)
Najviše titula	Crusaders (10 titula)
Službeni veb-sajt	Super Rugby

Organizacija i format

SANZAAR

Glavni članak: SANZAAR

SANZAAR je tijelo formirano 1996. koje organizuje Super Rugby. Članovi SANZAAR-a su rugby savezi Argentine, Australije, Južnoafričke Republike i Novog Zelanda. SANZAAR organizuje i Kup četiri nacije u kojem igraju reprezentacije zemalja članica. Kup četiri nacije igra se poslije završetka sezone Super Rugby lige, a prije ulaska Argentine zvao se Kup tri nacije.

Format takmičenja

Western Force (u plavom) protiv Waratahsa (u bijelom).

Prije 2011, Super Rugby se igrao u Bergerovom sistemu, tako da je ekipa u sezoni imala šest ili sedam domaćih i šest ili sedam gostujućih utakmica. Pobjednik je dobijao po četiri boda, dok su u slučaju neriješene utakmice obje ekipe dobijale po dva boda. Ekipe koje su ostvarile četiri ili više polaganja kao i one koje su izgubile sa razlikom manjom od sedam poena dobijale su bonus bod. Pravilo bodovanja u vezi polaganja promijenilo se 2016, tako da ekipa danas bonus bod dobija kada ostvari tri polaganja više od protivnika. Vodeće četiri ekipe na kraju regularne sezone plasirale su se u polufinale, gdje je četvrtoplasirana ekipa gostovala prvoplasiranoj, a trećeplasirana drugoplasiranoj. Pobjednici polufinala igrali su finale na stadionu ekipe koja je bila bolje plasirana u regularnom dijelu sezone. 91 utakmica regularne sezone igrala se preko 14 vikenda, s tim da je svaka ekipa imala pauzu tokom jednog kola.

Format se promijenio 2011. uvođenjem konferencija. Svaka ekipa igrala je jednom kod kuće i jednom u gostima protiv rivala iz iste konferencije, a po jednu utakmicu sa četiri od pet ekipa iz drugih konferencija. Format doigravanja također se promijenio; u doigravanju je igralo šest ekipa, tri prvaka konferencija i tri sljedeće ekipe sa najviše bodova, nebitno iz koje konferencije. Četiri lošije rangirane ekipe potom su igrale utakmicu za plasman u polufinale.

Format se ponovo promijenio za sezone 2016. i 2017, ulaskom tri ekipe iz Argentine, Japana i Južnoafričke Republike u ligu. Formirane su četiri konferencije, od toga dvije Afričke. U doigravanju je igralo osam ekipa, a domaćini su bili pobjednici konferencija.

Od sezone 2018, izbacivanjem jedne australijske i dviju južnoafričkih ekipa, postoje tri konferencije.

Historija

Pozadina

Prije 1996, na području južne hemisfere igralo se više međunarodnih rugby union takmičenja u kojima su učestvovale regionalne i provincijske ekipe, od kojih je najranije bilo Južnopacifički šampionat koji se igrao od 1986. do 1990.

Prvak Super 6 lige 1992.

Sezona	Prvaci	Grad
1992.	Reds	Brisbane

Super 6

Nakon gašenja Južnopacifičkog šampionata 1990, takmičenje je pokrenuto dvije godine kasnije pod nazivom Super 6. U takmičenju su igrale tri novozelandske provincijske ekipe (Auckland, Canterbury i Wellington), dvije australijske državne ekipe (Novi Južni Vels i Queensland) i reprezentacija Fidžija.

Super 10

Prvaci Super 10 lige 1993. – 1995.

Sezona	Prvaci	Grad
1993.	Transvaal	Johannesburg
1994.	Reds	Brisbane
1995.	Reds	Brisbane

Glavni članak: Super 10

Takmičenje je prošireno na 10 ekipa 1993, uglavnom ulaskom južnoafričkih ekipa nakon ukidanja apartheida. U prvoj sezoni takmičenja igrale su četiri ekipe iz Novog Zelanda (Auckland, North Harbour, Otago i Waikato), tri iz Južnoafričke Republike (Natal, Transvaal i Sjeverni Transvaal), dvije iz Australije (Novi Južni Vels i Queensland) i Zapadna Samoa.

SANZAR

Super 12 (1995–2005)

Rugby union profesionalizovan je u augustu 1995. Nakon uspjeha Svjetskog prvenstva 1995, rugby savezi Australije, Južnoafričke Republike i Novog Zelanda formirali su SANZAR da organizuje godišnje ligaško takmičenje i Kup tri nacije. Bitan razlog nastanka Super 12 lige bila je prijetnja rugby unionu od rasta popularnosti rugbyja 13. Savezi su 10-godišnji ugovor o ekskluzivnim televizijskim pravima vrijedan 555 miliona $ potpisali sa News Corpom, čime su dobili finansijsku podršku za novonastalo takmičenje.

Inauguralna sezona takmičenja odigrana je 1996, a takmičilo se pet novozelandskih, četiri južnoafrička i tri australijska tima. Dominacija novozelandskih ekipa započela je već prve sezone kada su u finalu odigranom u Aucklandu Bluesi pobijedili južnoafričke Sharkse 45–21. Bluesi su i naredne sezone osvojili takmičenje pobjedivši australijske Brumbiese u finalu rezultatom 23–7.

Bluesi su se 1998. uspjeli plasirati u treće uzastopno finale, ali su izgubili od Canterbury Crusadersa 20–13 čime je započela trogodišnja dominacija Crusadersa koji su u finalima 1999. i 2000. pobijedili Otago Highlanderse i Brumbiese. 2001. je bila prva sezona u kojoj se nijedna novozelandska ekipa nije plasirala u finale; ligu su osvojili Brumbiesi savladavši u finalu Sharkse sa ubjedljivih 36–6.

Crusadersi su 2002. osvojili titulu pobjedivši svih 13 utakmica kojih su igrali te sezone, a naredne sezone su u finalu poraženi od Bluesa. Nakon što su 2004. u finalu odigranom u Canberri poraženi od Brumbiesa 47–38, Crusadersi su 2005. ponovo osvojili titulu pobjedivši New South Wales Waratahse, koji su igrali svoje prvo finale. Ovo je bila zadnja sezona u kojoj je igralo 12 ekipa.

Od ranih 2000-ih, Australija i Južnoafrička Republika zagovarale su ulazak u ligu po još jedne ekipe iz tih država. Bilo je spekulacija i o ulasku neke od južnopacifičkih ostrvskih nacija, poput Fidžija ili kombinovanog tima koji bi predstavljao Fidži, Samou i Tongu, ili neke argentinske ekipe. Početkom 2000-ih novozelandske ekipe izbacile su nazive provincija iz svojih imena, pa su naprimjer Canterbury Crusadersi postali samo Crusadersi.

Super 14 (2006–2010)

SANZAR je u decembru 2004. sklopio novi petogodišnji ugovor o televizijskim pravima za Kup tri nacije i Super Rugby za period od 2006. do 2010. sa News Corpom (za Ujedinjeno Kraljevstvo, Australiju i Novi Zeland) i SuperSportom (za Južnoafričku Republiku). Ugovor je bio vrijedan 323 miliona $, što je predstavljalo godišnje povećanje od 16% u odnosu na prethodni ugovor. Ugovorom je dogovorena i ekspanzija lige za dvije ekipe, po jedne iz Australije i Južnoafričke Republike.

Catsi (danas Lionsi) protiv Sharksa 2006.

Novi australijski tim u takmičenju postao je Western Force, dok je ulazak novog južnoafričkog tima doveo do značajne kontroverze. Prije početka sezone 2006, potvrđeno je da će novi južnoafrički tim biti Cheetahsi. Za sezonu 2007, Southern Spearsi iz Port Elizabetha trebali su zamijeniti najlošije rangirani južnoafrički tim iz prethodne sezone. Međutim, postojeće južnoafričke franšize protivile su se tom planu kojeg je podržavao kontroverzni predsjednik južnoafričkog Saveza, Brian van Rooyen. Nakon otkrića finansijskih neregularnosti u Spearsima, Savez je objavio da tim neće ući u Super 14 ligu. Presuda Visokog suda Južnoafričke Republike utvrdila je da Spearsi imaju validan ugovor za učešće u Super 14 ligi i Currie kupu, ali je u novembru 2006. postignut dogovor kojim Spearsi ne ulaze u Super 14 ligu, ali nastavljaju postojati kao franšiza.

SANZAR je 2006. odbio prijedlog da se liga podijeli na dvije divizije sa po sedam ekipa. Nove franšize imale su lošu sezonu, s obzirom da su Cheetahsi pobijedili pet, a Western Force svega jednu utakmicu završivši posljednji na tabeli. U finalu su Crusadersi pobijedili Hurricanese 19–12.

Tokom sezone 2007, reprezentativci Novog Zelanda propustili su prvih sedam kola kao dio priprema za Svjetsko prvenstvo. Na kraju sezone, po prvi put od 1998. nijedna australijska ekipa nije se plasirala u polufinale. Iste godine u Durbanu je odigrano prvo južnoafričko finale između Sharksa i gostujućih Bullsa, koji su pobijedili 20–19.

U periodu dok je takmičenje bilo poznato kao Super 14, svega dvije ekipe uspjele su ga osvojiti. Crusadersi su prvaci bili 2006. i 2008, a Bullsi 2007, 2009. i 2010.

Super Rugby: 15 ekipa (2011–2015)

SANZAR je 2009. predstavio model za proširenu sezonu koji je na snagu stupio od sezone 2011. Ovom promjenom formata uspostavljene su tri konferencije. Rivali iz iste konferencije igrali bi dvije utakmice (kod kuće i u gostima) jedni protiv drugih, dok bi sa 10 drugih ekipa odigrali samo jednu utakmicu.

Dogovorena su četiri kompromisa kako bi se zadovoljile želje saveza:

• svaka ekipa igrala bi sa četiri od pet protivnika iz drugih dviju konferencija, što bi smanjilo broj utakmica regularne sezone sa 18 na 16. Sezona bi počela u kasnom februaru, čime se donekle izašlo u susret željama Novozelandskog i Australijskog saveza koji su željeli da početak sezone bude u martu.
• u junu je uspostavljena trosedmična pauza zbog međunarodnih utakmica na zahtjev Južnoafričkog saveza.
• sezona bi se završila početkom augusta, kako se ne bi poklapala sa novozelandskim i južnoafričkim domaćim takmičenjima.
• u doigravanje bi se plasirali osvajači konferencija i tri ostala najbolje plasirana tima, nebitno iz koje konferencije.

Iste godine saopćeno je i da će Australija 2011. dobiti petu ekipu u ligi, Rebelse iz Melbournea. Druga opcija za proširenje bili su južnoafrički Southern Kingsi.

Sadašnje franšize

Argentina	Australija	Japan
Jaguares Lokacija Super Rugby ekipa u Argentini.	Brumbies Rebels Reds Waratahs Lokacija Super Rugby ekipa u Australiji.	Sunwolves Lokacija Super Rugby ekipa u Japanu.

Južnoafrička Republika	Novi Zeland
Bulls Lions Sharks Stormers Lokacija Super Rugby ekipa u Južnoafričkoj Republici.	Blues Chiefs Crusaders Highlanders Hurricanes Lokacija Super Rugby ekipa na Novom Zelandu.

Konferencija	Ekipa	Grad	Stadion	Kapacitet	Prva sezona
Australija	Brumbies	Canberra	Stadion Canberra	25.011	1996.
	Rebels	Melbourne	AAMI Park	30.050	2011.
	Reds	Brisbane	Stadion Suncorp	52.500	1996.
	Sunwolves	Tokio	Rugby stadion Chichibunomiya	27.188	2016.
	Waratahs	Sydney	Sydney Cricket Ground	44.000	1996.
Južnoafrička Republika	Bulls	Pretoria	Stadion "Loftus Versfeld"	51.762	1996.
	Jaguares	Buenos Aires	Stadion "José Amalfitani"	49.540	2016.
	Lions	Johannesburg	Emirates Airline Park	62.567	1996.
	Sharks	Durban	Stadion Kings Park	52.000	1996.
	Stormers	Cape Town	Stadion Newlands	51.900	1996.
Novi Zeland	Blues	Auckland	Eden Park	50.000	1996.
	Chiefs	Hamilton	Stadion Waikato	25.800	1996.
	Crusaders	Christchurch	Rugby League Park	18.600	1996.
	Highlanders	Dunedin	Stadion Forsyth Barr	30.748	1996.
	Hurricanes	Wellington	Stadion Westpac	34.500	1996.

Prvaci

Glavni članak: Spisak prvaka Super Rugby lige

Sezona	Broj ekipa		Finale				Polufinalisti
		Pobjednici	Rezultat	Finalisti	Prvi polufinalisti	Drugi polufinalisti
1996.	12	Blues	45–21	Sharks	Reds	Bulls
1997.	12	Blues	23–7	Brumbies	Hurricanes	Sharks
1998.	12	Crusaders	20–13	Blues	Sharks	Highlanders
1999.	12	Crusaders	24–19	Highlanders	Reds	Stormers
2000.	12	Crusaders	20–19	Brumbies	Highlanders	Cats
2001.	12	Brumbies	36–6	Sharks	Cats	Reds
2002.	12	Crusaders	31–13	Brumbies	Waratahs	Highlanders
2003.	12	Blues	21–17	Crusaders	Hurricanes	Brumbies
2004.	12	Brumbies	47–38	Crusaders	Stormers	Chiefs
2005.	12	Crusaders	35–25	Waratahs	Bulls	Hurricanes
2006.	14	Crusaders	19–12	Hurricanes	Waratahs	Bulls
2007.	14	Bulls	20–19	Sharks	Crusaders	Blues
2008.	14	Crusaders	20–12	Waratahs	Sharks	Hurricanes
2009.	14	Bulls	61–17	Chiefs	Hurricanes	Crusaders
2010.	14	Bulls	25–17	Stormers	Crusaders	Waratahs
2011.	15	Reds	18–13	Crusaders	Blues	Stormers
2012.	15	Chiefs	37–6	Sharks	Crusaders	Stormers
2013.	15	Chiefs	27–22	Brumbies	Crusaders	Bulls
2014.	15	Waratahs	33–32	Crusaders	Sharks	Brumbies
2015.	15	Highlanders	21–14	Hurricanes	Waratahs	Brumbies
2016.	18	Hurricanes	20–3	Lions	Chiefs	Highlanders
2017.	18	Crusaders	25–17	Lions	Chiefs	Hurricanes
2018.	15	Crusaders	37–18	Lions	Hurricanes	Waratahs
2019.	15	Crusaders	19–3	Jaguares	Hurricanes	Brumbies

Nastupi u finalima po ekipama

Nastupi	Ekipa	Pobjede	Porazi	Sezone
14	Crusaders	10	4	1998, 1999, 2000, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2008, 2011, 2014, 2017, 2018, 2019.
6	Brumbies	2	4	1997, 2000, 2001, 2002, 2004, 2013.
4	Blues	3	1	1996, 1997, 1998, 2003.
4	Sharks	0	4	1996, 2001, 2007, 2012.
3	Bulls	3	0	2007, 2009, 2010.
3	Chiefs	2	1	2009, 2012, 2013.
3	Waratahs	1	2	2005, 2008, 2014.
3	Hurricanes	1	2	2006, 2015, 2016.
3	Lions	0	3	2016, 2017, 2018.
2	Highlanders	1	1	1999, 2015.
1	Reds	1	0	2011.
1	Stormers	0	1	2010.
1	Jaguares	0	1	2019.

Nastupi u finalima po državama

Država	Nastupi	Pobjede	Porazi
Novi Zeland	26	17	9
Južnoafrička Republika	11	3	8
Australija	10	4	6
Argentina	1	0	1
Japan	—

Osvajači konferencija

Od 2011, ekipe iz Australije, Južnoafričke Republike i Novog Zelanda igraju u tri konferencije. Osvajač konferencije u doigravanju ima prednost domaćeg terena. Od sezone 2018, Sunwolvesi iz Japana igraju u Australijskoj, a Jaguaresi iz Argentine u Južnoafričkoj konferenciji.

Sezona	Australija	Južnoafrička Republika	Argentina
2011.	Reds	Stormers	Crusaders
2012.	Reds	Stormers	Chiefs
2013.	Brumbies	Bulls	Chiefs
2014.	Waratahs	Sharks	Crusaders
2015.	Waratahs	Stormers	Hurricanes
2018.	Waratahs	Lions	Crusaders
2019.	Brumbies	Jaguares	Crusaders

Rekordi

Glavni članak: Spisak rekorda Super Rugby lige

Klupski rekordi

Utakmica

• Najveći broj poena: 96 poena – Crusadersi u pobjedi 96–19 nad Waratahsima (2002)
• Najmanji broj poena: 0 poena – Hurricanesi u porazu od Redsa 0–11 (1999), Bullsi u porazu od Brumbiesa 0–15 (1999), Bullsi u porazu od Sharksa 0–29 (1999), Catsi u porazu od Brumbiesa 0–64 (2000), Bullsi u porazu od Highlandersa 0–23 (2005), Brumbiesi u porazu od Bluesa 0–17 (2006), Redsi u porazu od Brumbiesa 0–36 (2007), Western Force u porazu od Crusadersa 0–53 (2008), Stormersi u porazu od Crusadersa 0–22 (2009), Crusadersi u porazu od Highlandersa 0–6 (2009), Highlandersi u porazu od Stormersa 0–33 (2011), Rebelsi u porazu od Waratahsa 0–43 (2011), Bullsi u porazu od Crusadersa 0–27 (2011), Redsi u porazu od Brumbiesa 0–29 (2015), Kingsi u porazu od Sharksa 0–53 (2016), Sharksi u porazu od Hurricanesa 0–41 (2016), Highlandersi u porazu od Crusadersa 0–17 (2017), Waratahsi u porazu od Lionsa 0–29 (2018), Sunwolvesi u porazu od Highlandersa 0–52 (2019), Sunwolvesi u porazu od Brumbiesa 0–33 (2019), Rebelsi u porazu od Crusadersa 0–66 (2019)
• Najveći ukupni broj poena: 137 poena – Pobjeda Chiefsa nad Lionsima 72–65 (2010)
• Najmanji ukupni broj poena: 6 poena – Pobjeda Highlandersa nad Crusadersima 6–0 (2009)
• Najveća razlika: 89 poena – Pobjeda Bullsa nad Redsima 92–3 (2007)
• Najveći broj poena u gostima: 83 poena – Pobjeda Hurricanesa nad Sunwolvesima 83–17 (2017)
• Najveći broj polaganja jedne ekipe: 14 – Crusadersi protiv Waratahsa (2002), Lionsi protiv Sunwolvesa (2017)
• Najveći broj polaganja obje ekipe: 18 – Lionsi protiv Chiefsa (2010).

Sezona i niz

• Najviše uzastopnih pobjeda: 16 pobjeda – Crusaders (2018/19)
• Najviše uzastopnih poraza: 17 poraza – Lions (15. maj 2009. – 12. mart 2011)
• Najviše uzastopnih poraza tokom jedne sezone: 13 poraza – Lions (2010)
• Najviše polaganja tokom jedne sezone: 97 polaganja – Hurricanes (2017)
• Najmanje polaganja tokom jedne sezone: 13 polaganja – Lions (2007)
• Najviše pobjeda u regularnoj sezoni: 14 pobjeda – Stormers (2012), Hurricanes (2015), Crusaders (2017), Lions (2017)
• Najviše pobjeda u čitavoj sezoni: 17 pobjeda – Crusaders (2017)
• Najmanje pobjeda u sezoni: 0 pobjeda – Bulls (2002), Lions (2010)
• Najmanje poraza u sezoni: 0 poraza – Blues (1997), Crusaders (2002)
• Najviše uzastopnih pobjeda kod kuće: 26 pobjeda – Crusaders (2004–2006).

Igrački rekordi

Karijera

• Poeni: 1708 – Dan Carter, Crusaders
• Polaganja: 60 – Israel Folau, Waratahs
• Pretvaranja: 185 – Dan Carter, Crusaders
• Penali: 202 – Andrew Mehrtens, Crusaders
• Najbrže polaganje: 8 sekundi – Bryan Habana, Stormers
• Uzastopne utakmice: 104 – Caleb Ralph, Crusaders
• Najviše nastupa: 200 – Wyatt Crockett, Crusaders.

Sezona

• Poeni: 263 – Morné Steyn, Bulls (2010)
• Polaganja: 16 – Ben Lam, Hurricanes (2018)
• Pretvaranja: 52 – Elton Jantjies, Lions (2017)
• Penali: 51 – Morné Steyn, Bulls (2010)
• Drop golovi: 11 – Morné Steyn, Bulls (2009).

Utakmica

• Poeni: 50 – Gavin Lawless, Sharks
• Polaganja: 4 – Joeli Vidiri, Doug Howlett, Mils Muliaina i Rieko Ioane (Blues), Joe Roff (Brumbies), Sitiveni Sivitatu, Asaeli Tikoirotuma i Charlie Ngatai (Chiefs), Sean Maitland i Caleb Ralph (Crusaders), Ben Lam i Ngani Laumape (Hurricanes), Madosh Tambwe i Courtnall Skosan (Lions), Gavin Lawless i Stefan Terblanche (Sharks), Huw Jones (Stormers), Drew Mitchell (Waratahs)
• Pretvaranja: 13 – Andrew Mehrtens, Crusaders
• Penali: 9 – Elton Jantjies, Lions
• Drop golovi: 4 – Morné Steyn, Bulls.

Domaća takmičenja

Svaka od zemalja koja ima predstavnika u Super Rugby ligi ima i sopstvenu rugby ligu, iz koje se Super Rugby franšize snabdijevaju igračima.

U Argentinskom prvenstvu takmiči se nekoliko provincijskih saveza. Postoji i Klupsko prvenstvo. U Australiji se od 2014. igra Nacionalni rugby šampionat, u kojem se takmiči nekoliko klubova iz bivšeg Australijskog rugby šampionata koji se igrao samo 2007. Japansko klupsko prvenstvo zove se Top liga. Južnoafrički Currie kup danas predstavlja treći rang takmičenja. Na Novom Zelandu igra se Mitre 10 kup.

Televizijski prijenosi

Prijenosi Super Rugbyja dostupni su u preko 40 zemalja. U Australiji, Fox Sports od 2016. prikazuje svaki meč uživo, dok Network Ten nedjeljom ujutru emituje reprizu jedne od utakmica australijskih ekipa (Match of the Round). Osim toga, Network Ten prikazuje i reprize utakmica svih australijskih ekipa u doigravanju. Utakmice u Južnoafričkoj Republici prikazuje SuperSport, a na Novom Zelandu Sky Sport.

Država	Televizija
Afrika	SuperSport
Andora Francuska Luksemburg Monako Romandija	Canal+
Argentina	ESPN
Australija	Fox Sports Australia
Azija-Pacifik	Setanta Sports Asia
Bahrein Irak Jemen Jordan Katar Kuvajt Liban Oman Palestina Saudijska Arabija Ujedinjeni Arapski Emirati	OSN
Irska Ujedinjeno Kraljevstvo	Sky UK
Italija San Marino Ticino Vatikan	Sky Italia
Japan	J Sports
Kanada	TSN
Novi Zeland	Sky Sport
Sjedinjene Američke Države	ESPN3

Literatura

• Gifford, Phil (2004). The Passion: The Stories Behind 125 Years of Canterbury Rugby. Wilson Scott Publishing.
• Howitt, Bob (2005). SANZAR Saga: Ten Years of Super 12 and Tri-Nations Rugby. Harper Collins Publishers.
• McIlraith, Matt (2005). Ten Years of Super 12. Hodder Moa.