Spomenici narodnooslobodilačke borbe u Bosanskom Petrovcu

Spomenici NOB-e u Bosanskom Petrovcu predstavljaju sjećanje na antifašističku borbu u Drugom svjetskom ratu stanovništva petrovačkog područja. Podignuto je nekoliko spomenika.

Spomenik u Vođenici. Nakon što su u Aprilskom ratu 1941. god. Sile Osovine okupirale Kraljevinu Jugoslavije, područje današnje općine Bosanski Petrovac, našlo se u novostvorenoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Nakon nekoliko mjeseci okupacije, i nacionalne politike u NDH, stanovništvo Bosanskog Petrovca se organizovalo i priključilo brojnim oružanim jedinicama u Bosni i Hercegovini. Tokom jeseni 1941. god. na ideološkoj osnovi došlo je do podjele pobunjenog stanovništva. Stanovnici Bosanskog Petrovca većim dijelom su se priključili Narodnooslobodilačkoj borbi, koju su predvodile partizanske snage. U toj borbi živote su izgubili mnogi borci i civilno stanovništvo.^[1] Tokom 1950-ih XX vijeka u naselju Vođenica izrađeno je prvo spomen obilježje od kamenih blokova, a u vrijeme sedamdesetih izrađen je betonski spomenik, visok 6 m. Ime autora nije poznato. Na spomeniku su, sa svih strana, granitne ploče sa imenima žrtava.

Početkom XXI vijeka spomenik je izvan bilo kakve brige i čitav prostor je neuređen i oštećen. Granitne ploče su oštećene ili u potpunosti razvaljene. Ne postoje nikakve komemorativne svečanosti niti pokušaji da se spomenik dovede u pristojno stanje, pa se može smatrati potpuno zaboravljenim.^[2]

Spomenik u Bravsku. Podignut je borcima i civilnim žrtvama tokom Narodnooslobodilačke borbe sa područja Bravska.^[3] Spomenik je rad Mirka Radulovića. Nakon rata 1992-1995 spomenik je bez ikakvog održavanja.^[4]

Spomenik u Driniću podignut je na ulasku u Drinić borcima antifašistima iz Drugog svjetskog rata, zanimljivog izgleda i interesantne umjetničke ideje iz sedamdesetih godina prošloga vijeka. Odmah pored ovog impozantnog zdanja nalazi se i spomen ploča žrtvama fašističkog terora ovoga kraja.^[5] Dolaskom proleterskih jedinica u područje Bosanskog Petrovca 1942. god, došao je i veliki broj ranjenika. Najprije se smještaju u Drinić. Bilo je to očuvano i nešto bogatije selo u koje se smješta Centralna bolnica sa 700 ranjenika. Kasnije se ranjenici razmještaju po ostalim selima i novoizgrađenim šumskim paviljonima u Jasikovcu, Slatini, Šobotovcu i Ataševcu. Za sve je bila obezbijeđena hrana, odjeća i obuća, posuđe.

Spomen biste narodnih heroja u Bosanskom Petrovcu u čast 22 narodna heroja, po čemu je Bosanski Petrovac bio na prvom mjestu po broju narodnih heroja u odnosu na broj stanovnika. Biste su uklonjene nakon rata 1992-1995. godine.

Spomen obilježje u Vrtoču u potpunosti je obnovljeno i svojom simbolikom čuva sjećanje na 408 boraca i 768 žrtava fašističkog terora iz Drugog svjetskog rata sa područja Vrtoča, Bjelaja, Prkosa i Oraškog Brda.^[6]

Spomenik u Medenom polju. Spomenik predstavlja sjećanje ne samo na poginule, nego i na početak partizanskog vazduhoplovstva vezanog za Aerodrom Medeno Polje.^[7] Sa ovog improvizovanog aerodroma prebačeno je preko 2000 ranjenika u savezničke bolnice u Italiji. Uz spomen tablu postavljen je i vojni transportni avion Daglas C-47s (DC-3). Avion je nakon posljednjeg rata uništen eksplozivom i odnešen u staro gvožđe. Spomenik je bez održavanja.

Aerodrom je bio i inspiracija Hajrudinu Krvavcu za njegov film Partizanska eskadrila snimljen 1979. god.

Osnovni spomenik, nepoznatog autora, podignut je 1982. god. Predstavlja spojena tri luka koja prave slovo U visine 8 m.^[8]

Titov voz na Oštrelju je Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.^[9]

Za vrijeme Drugog svjetskog rata prugu na području Oštrelja koristili su partizani u nekoliko navrata.^[10] U upravi željeznica NDH u Zagrebu cijelo vrijeme je bila označena crvenom bojom – ne radi. Vrhovni štab NOVJ, sa Josipom Brozom Titom, 8. oktobra 1942. godine iz pravca Mliništa dolazi na Oštrelj i smješta se u manju kompoziciju. Oštrelj je tada bio u sastavu slobodne teritorije Bihaćke republike. Obuhvat Bihaćke republike zauzimao je dužinu od 250 km i širinu oko 80 do 100 km. U tom trenutku ova lokomotiva sa kompozicijom bila je jedini voz koji je saobraćao na teritoriji Europe koja nije bila okupirana od strane Njemačke.