Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije
Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije predstavlja zrakoplovnu komponentu Vojske Srbije. RV Srbije je prvi put utemeljeno 24. decembra 1912. godine u Nišu, te je postojalo do 1918. godine nakon čega ulazi u sastav RV Kraljevine SHS, odnosno Jugoslavije.
| Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije | |
|---|---|
 | |
| Aktivna | 2006. |
| Osnovana | 1912. |
| Država | Srbija |
| Dio | Vojska Srbije |
| Glavno sjedište | Zemun |
| Oprema | MiG-29 J-22 Orao G-4 Super Galeb Mil Mi-8 SOKO Gazela Mil Mi-17 V5 Mil Mi-35 Airbus H-145m |
| Komandanti | |
| General-major Dušan Žarković | |
Historija
uredi
Ideja o uvođenju zrakoplova u Srpske oružane snage prvi put se pojavila u devetnaestom vijeku i planirana je za 1893. godinu. Pripreme za formiranje srpskog vojnog zrakoplovstva tekle su sporo; ubrzane su 1912. godine s početkom balkanskih ratova. Tada je u Francuskoj obučeno šest pilota, a kupljeni su i prvi avioni, Blerio XI, na inicijativu vojvode Radomira Putnika. Samim tim je Kraljevina Srbija ušla u grupu prvih petnaest zemalja u svetu koje su zrakoplove uvele u naoružanje i stvorile ratno zrakoplovstvo, i u prvih pet koje su ga upotrebljavale u ratnim dejstvima. Vazduhoplovstvo je nastalo i razvilo se u okviru roda inžinjerije.
Vazduhoplovna komanda, prva zrakoplovna jedinica Srpske vojske, formirana je u Nišu 24. decembra 1912. godine. U sastavu je imala: Aeroplansku eskadrilu (odeljenje), Balonsko odeljenje, Golubiju poštu i Vodoničnu centralu. Krajem 1912. godine srpsko zrakoplovstvo imalo je 12 aviona, impozantan broj za to vrijeme, a prema francuskim kriterijumima odgovarao je ekvivalentu dvije eskadrile. Iscrpljeno u balkanskim ratovima, srpsko vojno zrakoplovstvo dočekalo je Prvi svjetski rat sa skromnim snagama: šest pilota, četiri aviona i dva balona.
U Prvom svjetskom ratu, nakon prelaska preko Albanije, pripadnici srpskog zrakoplovstva oporavili su se na Krfu. Ubrzo je, uz pomoć saveznika, nastalo snažno zrakoplovstvo. Na Solunskom frontu nastale su organizacione i materijalne pretpostavke, a kroz školovanje više klasa pilota u Francuskoj, i borbena iskustva i kadrovske pretpostavke za izgradnju savremenog vojnog zrakoplovstva Srpske vojske. Formirani su Aeroplanska eskadra, Aeroplanski depo, Aeroplanski park, a u januaru 1916. godine i Prva i Druga srpska eskadrila. Na Solunskom frontu srpsko zrakoplovstvo izvršilo je više od 3.000 borbenih letova i dalo značajan doprinos oslobođenju Srbije i Jugoslavije. Veliki značaj srpskog zrakoplovstva je i naletima i pripremi ustanka okupirane teritorije.
Vazduhoplovstvo Srbije se ponovo formira 2006. godine, raspuštanjem državne zajednice Srbije i Crne Gore od dijelova RV i PVO Vojske Srbije i Crne Gore koji su se nalazili na teritoriji Republike Srbije. Početkom svog postojanja, Vazduhoplovstvo i protivzračna odbrana Srbije prolazi kroz masivan proces reorganizacije, uprkos velikim materijalnim i finansijskim poteškoćama.
Vazduhoplovstvo i protivzrakoplovna odbrana danas u svom inventaru sadrži avione nekadašnje jugoslovenske i sovjetske proizvodnje. Lovačku avijaciju sačinjavaju avioni MiG-29 i MiG-21Bis koji također vrše i uloge presretača. Jurišnu lovačko-bombardersku avijaciju sačinjavaju avioni J-22 Orao i G-4 Super Galeb proizvedeni u bivšoj SFRJ. Transportnu avijaciju sačinjavaju sovjetski avioni Antonov An-2, Antonov An-26 i Jakovljev Jak-40. Vazduhoplovstvo Vojske Srbije za obuku pilota koristi G-4 Super Galeb,Utvu 75 i Lastu 95. Vazdušno izviđanje se vrši u avijacijskim bazama avionima IJ-22 Orao dok se u jedinicama kopnene vojske koriste bespilotne letelice tipa Orbiter. Helikopterske jedinice su sastavljene od helikoptera tipa SA. 342 Gazela, licencno proizvođenih u fabrici SOKO, u bivšoj SFRJ, Mi-8 i Mi-17 koji vrše ulogu transporta, izviđanja i lake vatrene podrške, borbenih helikoptera MI-35M te višenamenskih helikoptera H-145M.
Protivzrakoplovna odbrana se sastoji od raketnih jedinica opremljenih sistemima 2K12 Kub i S-125 Neva, artiljerijsko-raketnim PVO sistemima Pancir-S1E i Pasars 16 kao i lakim prenosnim sistemima Strela, Igla , i protivavionskim topovima Bofors L/70 40 mm. Inventar protivzrakoplovne odbrane kao i radarska oprema prolaze kroz proces modernizacije.
Organizacija
uredi
204. zračna brigada - aerodrom Batajnica
- 101. lovačka zrakoplovna eskadrila "Vitezovi"
- 252. mješovita zrakoplovna eskadrila "Kurjaci sa Ušća"
- 138. mješovita transportna zrakoplovna eskadrila
- 24. zrakoplovni tehnički bataljon
- 17. bataljon za osiguranje aerodroma
- 117. artiljerijsko-raketni bataljon PVO
98. zračna brigada - aerodorm Lađevci i Niš
- 241. lovačko-bombarderska avijacijska eskadrila "Tigrovi"
- 714. protivtenkovska helikopterska eskadrila "Senke"
- 119. mješovita transportna helikopterska eskadrila
- 2. izviđačko avijacijsko odjeljenje
- 98. zrakoplovni tehnički bataljon
- 161. bataljon za osiguranje aerodroma
- 98. bataljon za osiguranje aerodroma
- 98. artiljerijsko-raketni bataljon PVO
250. raketna brigada PVO - kasarna Batajnica
- Komandna Baterija
- 1. Raketni bataljon PVO
- 2. Raketni bataljon PVO
- 230. Samohodni raketni bataljon PVO
- 240. Samohodni raketni bataljon PVO
- 310. Samohodni raketni bataljon PVO
126. centar VOJIN
- Komandna četa
- 20. bataljon VOJIN
- 31. bataljon VOJIN
- Četa za zrakoplovno-tehničko i tehničko održavanje i snabdjevanje
Naoružanje i vojna oprema
urediAvioni
uredi| Avion | Slika | Vrsta | Zrakoplov | U službi | Napomena |
|---|---|---|---|---|---|
| MiG-29 | _taxiing.jpg) |
Višenamjenski lovački avion | MiG-29A 9.12A MiG-29B 9.12B MiG-29 9.13 MiG-29UB 9.51 |
1 3 7 3 |
10 aviona MiG-29 se nalazi u sastavu 101. lovačke avijacijske eskadrile 204. vazduhoplovne brigade. Donirana 4 aviona MiG-29 9.13 iz Belorusije u februaru 2019. godine i remont počeo u beloruskom remontnom zavodu.Isporučeni u aprilu 2021. godine
U toku je modernizacija preostalih samih aviona, koja će biti gotova do kraja 2021. godine. Avioni će biti varijanta Mig-29 SM, uz poboljšan radar, elektroniku, rakete V-V većeg dometa, laserski navođene bombe, itd. |
| SOKO J-22 Orao |  |
Jurišnik Nastavni jurišnikr Nastavni jurišnik |
J-22 NJ-22 NJ-22 2.0 |
9 6 1 2 |
U toku je modernizacija ovog jurišnika, a modernizovana su prva 2 aparata. |
| SOKO G-4 Super Galeb |  |
Školsko-borbeni avion Školski avion Tegljač meta |
G-4 N-62T G-4M |
17 1 1 |
|
| Antonov An-2 |  |
Transportni avion | An-2TD | 1(2) | 1 u službi, 1 služi za delove. |
| Antonov An-26 |  |
Transportni avion | An-26 | 1(6) | 1 u službi, 1 u rezervi, 4 služe za delove. |
| Piper PA-34 Seneca |  |
Kartografija | PA-34 V | 1 | Namenjena prikupljanju i analizi geoprostornih podataka za razvoj geografsko-informacionog sistema Srbije i formiranja baze za potrebe Vojske Srbije. Služi i za obuku pilota. |
| Utva 75 |  |
Školski avion | V-53 | 2(16) | 2 u upotrebi. |
| Utva Lasta |  |
Školski avion | V-54 V-54P |
14 2 |
U toku nabavka dodatnih aviona. |
| SOKO Gazela |  |
Osnovni helikopter Izviđački helikopter Borbeni helikopter Protivoklopni helikopter |
HO-45 HI-42 Hera HN-42M Gama HN-45 Gama 2 |
7 4 22 9 |
U službi oko 20 aparata. |
| Airbus H145 |  |
Traganje i spašavanje Borbeno traganje i spašavanje Višenamjenski borbeni helikopter |
H-50S H-50S H-50B HForce |
1 1 3 |
Najavljuje se dalje opremanje ovim helikopterom.[1] |
| Mil Mi-8/Mi-17 |  |
Transportni helikopter | Mi-8T Mi-17V Mi-17V-5 |
2(6) 1 5 |
|
| Mi-35 | _37_(8903583147).jpg) |
Desantno-jurišni helikopter | Mi-35M | 4 | 02.12.2019. isporučena sva 4 naručena helikoptera Mi-35M[2][3] Najavljuje se dalja nabavka. |
Bespilotne letjelice
uredi| Naziv | Zemlja porijekla | Tip | Količina | Slika | Bilješke |
|---|---|---|---|---|---|
| CH-92 |  Kina
|
Bespilotna borbena letjelica | 6 [4] | Naoružana sa laserski navođenom FT-8C raketom.[5] | |
| Aeronautics Orbiter |  Izrael
|
Bespilotna izviđačka letelica | 10 | 
|
|
| BPL Vrabac |  Srbija
|
Bespilotna izviđačka letjelica | 50+[6] | 
|
Operativne od juna 2020. |
| Pegaz 011 | Srbija
|
Bespilotna borbeno-izviđačka letjelica | 4[7] | 
|
Bespilotna letjelica dugog dometa za dvenno-noćno izviđanje i borbu. Planirana isporuka 12 komada naoružanih FT-8D raketama. Na letelicama je izvršen transfer tehnologije, uz pomoć kineskih stručnjaka. |
PVO oprema
uredi| Naziv | Slika | Tip | Zemlja porijekla | Količina | Bilješke |
|---|---|---|---|---|---|
| FK-3 | 
|
Kina
|
2-3 baterije | Krajem 2020. godine naručene 2-3 baterije uz moguću donaciju NR Kine u vidu nekoliko lansera. | |
| 2K12 Kub |  |
PVO sistem |  SSSR |
12 baterija; 48 lansera | Modernizovano. |
| S-125 Neva/Pečora |  |
PVO sistem | SSSR |
8 baterija | |
| Pancir-S1 |  |
PVO sistem |  Rusija |
1 baterija [8],[9],[10] | Najavljena kupovina još 2 baterije po postojećem
ugovoru sa Ruskom Federacijom. |
| Pasars-16 Terminator | 
|
PVO sistem | Srbija
|
1 baterija | Planirana zamena svih sistema Bofors ovim sistemom. |
| Bofors 40 mm |  |
PAT 40 mm |  Švedska |
72+ | |
| Strela-1M | 
|
PVO sistem | SSSR
|
54 | Vraćeni u službu. |
| Strela-10M | .jpg)
|
PVO sistem | SSSR
|
6 | Vraćeni u službu. |
| Naziv | Zemlja porijekla | Tip | Količina | Slika | Bilješke |
|---|---|---|---|---|---|
| GIRAFFE Radar | Švedska
|
Osmatračko-akvizicijski radar | 18 | 
|
Koristi se u kombinacija sa PAT-om Bofors L/70.Modernizovan, povečan domet na 50 km.[11] |
| P-12 | SSSR
|
VHF radar | 8 | 
|
Modernizovan 2013. |
| P-40 | SSSR
|
3D-radar | 3 | 
|
|
| PRV-16B | SSSR
|
Radar za mjerenje visine | 3 | 
|
|
| AN/TPS-70 |  SAD
|
3D radar | 5 | 
|
4 uvedena u operativnu upotrebu 1983. godine. Jedan uništen tokom NATO zračnih napada 1999. godine. Tri radara ostala u upotrebi sa dodatna dva radara i pratećom opremom koja su dobavljena od Slovenije 2015.[12] |
| Marconi C-605/654 |  UK
|
Osmatrački radar | Nalazi se u operativnoj upotrebi od kraja 1970-ih.[13] |
Reference
uredi- ^ Obilazak novih helikoptera Mi-35, H-145M i Mi-17 na aerodromu u Batajnici (jezik: srpski), pristupljeno 7. 12. 2019
- ^ "[POSLEDNJA VEST] Danas u Srbiju sleću helikopteri Mi-35M namenjeni Vojsci Srbije". Tango Six (jezik: srpski). 2. 12. 2019. Pristupljeno 2. 12. 2019.
- ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. "Хеликоптери Ми-35М стигли у Србију". www.rts.rs. Pristupljeno 2. 12. 2019.
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 27. 10. 2020. Pristupljeno 15. 11. 2020.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ https://tangosix.rs/2020/04/07/video-na-batajnici-prikazane-kineske-izvidjacko-borbene-bespilotne-letelice-ch-92a-kupljeno-6-letelica-sa-18-raketa/
- ^ "Pojačano naoružanje Vojske Srbije". Pristupljeno 20. 11. 2016.
- ^ https://tangosix.rs/2018/14/08/vucic-nastavicemo-da-ulazemo-u-razvoj-domacih-bespilotnih-letelica-borbene-bespilotne-letelice-iz-kine/
- ^ http://rs.n1info.com/English/NEWS/a572065/Pancir-S1-is-defensive-anti-aircraft-weapon-Serbia-Def-Min-says.html[mrtav link]
- ^ http://balkans.aljazeera.net/vijesti/infografika-sta-sve-moze-pancir-s1-isporucen-srbiji
- ^ https://www.rts.rs/page/stories/sr/story/9/politika/3941046/vucic-trci-raketni-divizion-pancir.html
- ^ RTS emisija Dozvolite - Zvanični kanal (29. 10. 2016). "Novo naoružanje za Vojsku Srbije 2016". Pristupljeno 20. 11. 2016 – preko YouTube.
- ^ sisteme, Vojska Srbije | Serbian Armed Forces :: Centar za komandno-informacione. "Војска Србије | Наоружање Ваздухопловства и противваздухопловне одбране | Радари | Осматрачки радар АН/ТПС-70". www.vs.rs. Arhivirano s originala, 30. 3. 2018. Pristupljeno 28. 5. 2017.
- ^ sisteme, Vojska Srbije | Serbian Armed Forces :: Centar za komandno-informacione. "Војска Србије | Наоружање Ваздухопловства и противваздухопловне одбране | Радари | Радарски систем С-600". www.vs.rs. Arhivirano s originala, 10. 12. 2015. Pristupljeno 28. 5. 2017.