Put začina

Put začina je bio trgovački pomorski put od Evrope do Indije pa dalje do Molučkih otoka ili "otoka začina" kako su u to vrijeme bili nazivani, koji se otvorio nakon portugalskih pomorskih otkrića u 15. i početkom 16. vijeka.

Začini na tržnici Agadira u Maroku

Putanja

Ovaj put je vodio od Lisabona oko Rta dobre nade prema Istočnoj Africi i preko Arapskog mora do Goe, Calicuta ili Cochina na Malabarskoj obali na jugozapadu Indije. Odatle je put išao dalje oko Indije i Cejlona (danas Šri Lanka) preko Bengalskog zaliva kroz Malajski prolaz, preko Sundskog i Bandskog mora do otoka začina, među ostalim Ambon, Tidore i Ternate.

Trgovačka roba

Tim novim trgovačkim putom uvoženi su u Evropu biber, klinčići, muškatni oraščići i cimet. U srednjevjekovnoj Evropi pa sve do ranog novog vijeka ti začini su imali ogromnu vrijednost jer se nisu koristili samo za pripremu jela, nego i kao konzervans, a bili su i neizostavna podloga za izradu lijekova. Osim toga, i tamjan je bio vrlo važna uvozna roba s tog puta.

Posljedice pronalaska puta

Vasco da Gama na putu za Indiju

Inicijativa da se krene u potragu za morskim putom za Indiju potekla je od portugalskog princa Henrika Moreplovca, a dovršena je istraživačkim putovanjem Vasca da Game 1498. Time su portugalci iz trgovine začinima isključili posredovanje indijskih, perzijskih, arapskih, turskih i venecijanskih trgovaca. Kad se na sve provizije dodala još i visoka carina Osmanlijskog carstva, cijena začina je u Evropi bila ogromna. Slamanjem tog trgovinskog monopola Venecijanaca, Turaka i Arapa u trgovini začinima, njihova cijena u Evropi postala je pristupačnija i narasla je i potražnja i ponuda.

U periodu između 1506. i 1570. portugalska kruna je uz pomoć Casa da Índia nametnula zvanični kraljevski monopol nad uvozom i prodajom začina. Taj trgovinski monopol bio je vrlo profitabilan i ojačao je vlastiti kapital kao i kreditnu sposobnost portugalske države.

Otkriće i korištenje tog ekonomski povoljnog morskog puta veoma je nepovoljno utjecalo na staru kopnenu trgovinu s Azijom koja se odvijala putom svile i putom tamjana.

Put začina i evropska ekspanzija

1580. se spojio sa Španijom u personalnoj uniji. U isto vrijeme, Holanđani su vodili svoj 80-godišnji rat za nezavisnost protiv španske krune. Zbog toga su njihovi napadi od kasnog 16. vijeka bili usmjereni i protiv Portugala. Malo po malo, holandske trgovačke kompanije kao što je bila Holandija istočnoindijska kompanija preuzimaju portugalske ispostave u Istočnoj Aziji i preuzimaju kontrolu nad putom začina. Najvažniji rezultati tog procesa su bili Batavia (danas Jakarta), Antwerpen i kasnije Amsterdam.

Kako je ova prekomorska trgovina bila vrlo unosna, i druge evropske države su od početka 16. vijeka počele poticati otkrivačka putovanja i stvarati i provoditi kolonijalne projekte. Tako je dijelom nasilno otvaranje puta začina postalo polazište evropske ekspanzije i koloniziranja velikih područja zemlje od strane Portugalaca, Španaca, Engleza, Holanđana i Francuza.