Namjesnici Bosanskog pašaluka
Namjesnici Bosanskog pašaluka bili su poznati kao bosanski begler-begovi, bosanske paše, bosanske valije ili bosanski veziri. Bosanske paše pretežno su porijeklom bili domaći Bošnjaci, ali i Turci, Albanci, Grci i drugi, a vladali su Bosanskim pašalukom i Bosanskim sandžakom, kasnije Sarajevskim sandžakom, od osnivanja Bosanskog pašaluka 1580. do 20. augusta 1878, kada je Austro-Ugarska okupirala Bosanski vilajet – gotovo 298 godina.[1][2]
Bosanski begler-begovi od 1580. do 1683.
urediRatovi u Hrvatskoj, Ugarskoj i na istočnom Balkanu (1580–1606)
urediU ovom periodu bosanske paše uglavnom su ratovale na ratištima u Hrvatskoj i Ugarskoj u okviru stogodišnjeg rata koji je počeo u 15. stoljeću i završen bitkom kod Siska 22. juna 1593. i Trinaestogodišnjeg rata koji je počeo poslije te bitke, a završio sa Žitvanskim mirom 1606. U ovom veoma nemirnom razdoblju vladala su dva veoma poznata begler-bega: osnivač Banje Luke Gazi Ferhad-paša Sokolović i osvajač Bihaća Gazi Hasan-paša Predojević.
| Begler-beg | Namjesnikovanje | Smjenjivanje |
|---|---|---|
| Gazi Ferhad-paša Sokolović | 1580. | 1588. |
| Šehsuvar-paša | 1588. | 1588. |
| Halil-paša | 1588. | 1590. |
| Sufi Mehmed-paša | 1590. | 1591. |
| Gazi Hasan-paša Predojević | 1591. | 22. juni 1593. |
| Mustafa-paša Ajaspašić | 22. juni 1593. | 1594. |
| Mihalidži Ahmed-paša | 1594. | 1594. |
| Husein-paša Boljanić | 1594. | 1595. |
| Arpad Ismail-paša | 1595. | 1595. |
| Ajardi Mehmed-paša | 1595. | 1596. |
| Hafiz Ahmed-paša | 1596. | 1596. |
| Hodaverdi-paša | 1596. | 1597. |
| Idris-paša | 1597. | 1597. |
| Gazi Hasan-paša Tiro | 1597. | 1598. |
| Ahmed-paša Dugalić | 1598. | 1599. |
| Derviš-paša Bajezidagić | 1599. | 1600. |
| Sofi Sinan-paša | 1600. | 1601. |
| Tatar Mehmed-paša | 1601. | 1602. |
| Derviš-paša Bajezidagić | 1602. | 1602. |
| Dželali Hasan-paša | 1602. | 1604. |
| Ahmed-paša Dugalić | 1604. | 1605. |
| Hadim Husrev-paša | 1605. | 1606. |
| Gurdži Mehmed-paša | 1606. | 1608. |
Period bez većih ratova (1606–1645)
urediRatovi u Ugarskoj, Hrvatskoj i na Kreti (1645–1669)
uredi| Begler-beg | Namjesnikovanje | Smjenjivanje |
|---|---|---|
| Šahindži Omer-paša | 1645. | 1646. |
| Gabeleli Ibrahim-paša | 1646. | 1647. |
| Tekeli Mustafa-paša | 1647. | 1648. |
| Derviš Mehmed-paša | 1648. | 1648. |
| Hasan-paša Memibegović | 1648. | 1650. |
| Mehmed-paša Defterdarević | 1650. | 1650. |
| Fadil Ahmed-paša Maglajlija | 1650. | 1651. |
| Jadigar Mustafa-paša | 1651. | 1651. |
| Fadil Ahmed-paša Maglajlija | 1651. | 1652. |
| Sijavuš-paša | 1652. | 1652. |
| Fadil Ahmed-paša Maglajlija | 1652. | 1654. |
| Delak Mustafa-paša | 1654. | 28. februar 1656. |
| Ermeni Sulejman-paša | 28. februar 1656. | 22. novembar 1656. |
| Fadil Ahmed-paša Maglajlija | 22. novembar 1656. | 12. decembar 1656. |
| Sejdi Ahmed-paša | 12. decembar 1656. | 24. mart 1659. |
| Melek Ahmed-paša | 24. mart 1659. | 24. februar 1660. |
| Serdar Gazi Ali-paša | 24. februar 1660. | 1663. |
| Ismail-paša | 1663. | 1. august 1664. |
| Arnaut Mustafa-paša | 1. august 1664. | 1665. |
| Muharem-paša | 1665. | 9. novembar 1665. |
| Suhrab Mehmed-paša | 9. novembar 1665. | 1666. |
| Kose Ali-paša | 1666. | 1668. |
| Ibrahim-paša Tešnjak | 1668. | 1669. |
Mir s Austrijancima (1669–1683)
uredi| Begler-beg | Namjesnikovanje | Smjenjivanje |
|---|---|---|
| Mufetiš Mehmed-paša | 1669. | 1670. |
| Mahmud-paša Maglajlija | 1670. | 1671. |
| Husein-paša Džanpoladzade | 1671. | 1672. |
| Arnaut Kodža Ibrahim-paša | 1672. | 1672. |
| Kemankeš Sulejman-paša | 1672. | 1673. |
| Kara Mehmed-paša | 1673. | 1675. |
| Hadži Bećir-paša | 1675. | 1677. |
| Defterdar Ahmed-paša | 1677. | 1678. |
| Arnaut Kodža Ibrahim-paša | 1678. | 26. oktobar 1678. |
| Arnaut Kodža Halil-paša | 26. oktobar 1678. | 1679. |
| Defterdar Ahmed-paša | 1679. | 1681. |
| Abdurahman-paša | 1681. | 1682. |
Bosanski begler-begovi od 1683. do 1804.
urediVeliki turski rat (1683–1699)
uredi| Begler-beg | Namjesnikovanje | Smjenjivanje |
|---|---|---|
| Hizr-paša | 1682. | 11. oktobar 1683. |
| Ahmed-paša Osmanpašaoglu | 11. oktobar 1683. | 1684. |
| Hersek Osman-paša | 1684. | 1684. |
| Funduk Mustafa-paša | 1685. | 1685. |
| Sijavuš-paša | 1685. | 1686. |
| Mehmed-paša Atlagić | 1686. | 1688. |
| Topal Gazi Husein-paša | 1688. | 1688. |
| Jegen Osman-paša | 1688. | 1688. |
| Topal Gazi Husein-paša | 1688. | 1689. |
| Bujuk Džafer-paša | 1689. | 1692. |
| Bošnjak gazi Mehmed-paša | 1692. | 1697. |
| Sari Ahmed-paša | 1697. | 1698. |
| Daltaban Gazi Mustafa-paša | 1698. | 1698. |
| Kose Halil-paša | 1698. | 1702. |
Ratovi 18. stoljeća (1699–1804)
uredi| Begler-beg | Namjesnikovanje | Smjenjivanje |
|---|---|---|
| Sejfullah-paša | 1702. | 12. oktobar 1703. |
| Dogramadži Mehmed-paša | 12. oktobar 1703. | 6. mart 1704. |
| Elči Ibrahim-paša | 6. mart 1704. | 21. august 1705. |
| Sirke Osman-paša | 21. august 1705. | 20. juni 1708. |
| Mustafa-paša Ferhadpašić | 20. juni 1708. | 1709. |
| Sefer-paša Maglajlija | 1709. | |
| Karajilan Ali-paša | 1709. | 1711. |
| Sari Ahmed-paša | 1711. | 1712. |
| Arnaut Ali-paša | 1712. | 1713. |
| Mehmed Numan-paša Ćuprilić | 1713. | 1715. |
| Sari Mustafa-paša | 1715. | 13. januar 1716. |
| Uzun Hadži Jusuf-paša | 13. januar 1716. | 19. juli 1716. |
| Kabakulak Ibrahim-paša | 19. juli 1716. | 28. august 1716. |
| Kara Mustafa-paša | 28. august 1716. | 10. juni 1717. |
| Mehmed Numan-paša Ćuprilić | 10. juni 1717. | 18. august 1718. |
| Defterdar Emin Osman-paša | 18. august 1718. | 10. mart 1720. |
| Topal Osman-paša | 10. mart 1720. | 1720. |
| Abdullah-paša Muhsinzade | 1720. | 1727. |
| Topal Osman-paša | 1727. | 1728. |
| Gazi Ahmed-paša Rustempašić | 1728. | 1730. |
| Topal Osman-paša | 1730. | 1728. |
| Sirke Osman-paša | 1730. | |
| Hadži Ibrahim-paša | 1730. | 11. oktobar]] 1733. |
| Abdullah-paša Muhsinzade | 11. oktobar 1733. | 1735. |
| Ali-paša Hekimoglu | 1735. | 1740. |
| Abdullah-paša Muhsinzade | 1740. | 1741. |
| Ajvaz Gazi Mehmed-paša | 1741. | 1742. |
| Jegen Mehmed-paša | 1742. | 1744. |
| Ali-paša Hekimoglu | 1744. | [[6. oktobar 1745. |
| Bostandži Sulejman-paša | 6. oktobar 1745. | 28. april 1746. |
| Ali-paša Hekimoglu | 28. april 1746. | 1. april 1748. |
| Abdullah-paša Muhsinzade | 1. april 1748. | 25. april 1748. |
| Kodža Hadži Bećir-paša | 25. april 1748. | 7. juli 1750. |
| Seid Abdullah-paša | 17. juli 1750. | 1751. |
| Šerif Halil-paša | 1751. | 18. april 1752. |
| Hadži Seid Ahmed-paša Ćuprilić | 18. april 1752. | 10. decembar 1752. |
| Mehmed-paša Kukavica | 10. decembar 1752. | [[6. decembar 1756. |
| Sopasalan Ćamil Ahmed-paša | 6. decembar 1756. | 28. august 1757. |
| Mehmed-paša Kukavica | 28. august 1757. | 13. august 1760. |
| Mehmed-paša Muhsinzade | 13. august 1760. | 8. april 1764. |
| Maldovan Ali-paša | 8. april 1764. | 24. mart 1765. |
| Kapudan Mehmed-paša | 24. mart 1765. | 11. april 1766. |
| Hadži Seid Ahmed-paša Ćuprilić | 11. april 1766. | 5. mart 1767. |
| Silahdar Mehmed-paša | 5. mart 1767. | 9. decembar 1770. |
| Mehmed-paša Muhsinzade | 9. decembar 1770. | 7. septembar 1772. |
| Osman-paša Topaloglu | 7. septembar 1772. | 11. oktobar 1773. |
| Dagistanli Ali-paša | 11. oktobar 1773. | 25. januar 1775. |
| Silahdar Mehmed-paša | 25. januar 1775. | 20. maj 1777. |
| Dagistanli Ali-paša | 20. maj 1777. | 24. juli 1778. |
| Silahdar Mehmed-paša | 24. juli 1778. | 21. oktobar 1779. |
| Nišandži Mustafa-paša | 21. oktobar 1779. | 15. novembar 1780. |
| Silahdar Abdulah-paša | 15. novembar 1780. | 3. novembar 1785. |
| Ajdosli Kara Mehmed-paša | 4. mart 1785. | 13. maj 1785. |
| Ismail-paša | 13. maj 1785. | 28. juli 1785. |
| Morali Ahmed-paša | 28. juli 1785. | 2. mart 1786. |
| Selim Sirri-paša | 2. mart]] 1786. | 21. decembar 1787. |
| Agribozli Bećir-paša | 21. decembar 1787. | 29. april 1789. |
| Arslan Mehmed-paša | 29. april 1789. | 15. oktobar 1789. |
| Mehmed-paša Miralem | 15. oktobar 1789. | 18. decembar 1789. |
| Hadži Salih-paša | 18. decembar 1789. | 5. januar 1791. |
| Jusuf-paša | 5. januar 1791. | 9. mart 1791. |
| Hadži Salih-paša | 9. mart]] 1791. | 30. decembar 1792. |
Unutrašnje borbe (1804–1878)
uredi| Begler-beg | Namjesnikovanje | Smjenjivanje |
|---|---|---|
| Husamudin-paša | 30. decembar 1792. | 28. maj 1797. |
| Perišan Mustafa-paša | 28. maj 1797. | 14. februar 1799. |
| Gurdži Hadži Osman-paša | 14. februar 1799. | 22. april 1799. |
| Vanli Mehmed-paša | 22. april 1799. | 3. august 1799. |
| Zihneli Hadži Hasan-paša | 3. august 1799. | 15. septembar 1799. |
| Vanli Mehmed-paša | 15. septembar 1799. | 9. april 1801. |
| Hakki Hadži Mehmed-paša | 9. april 1801. | 2. septembar 1801. |
| Vanli Mehmed-paša | 2. septembar 1801. | 12. septembar 1801. |
| Bećir-paša | 12. septembar 1801. | 8. januar 1802. |
| Gurdži Hadži Osman-paša | 8. januar 1802. | 6. februar 1802. |
| Bećir-paša | 6. februar 1802. | 6. januar 1805. |
| Mustafa-paša Smailpašić | 6. januar 1805. | 25. mart 1806. |
| Husrev Mehmed-paša | 25. mart 1806. | 20. januar 1808. |
| Ibrahim Hilmi-paša | 20. januar 1808. | 4. mart 1813. |
| Ali-paša Darendeli | 4. mart 1813. | 30. mart 1815. |
| Huršid Ahmed-paša | 30. mart 1815. | 27. oktobar 1815. |
| Sulejman-paša Skopljak | 27. oktobar 1815. | 23. januar 1818. |
| Morali Bećir-paša | 23. januar 1818. | 29. januar 1818. |
| Derviš Mustafa-paša | 29. januar 1818. | 27. juli 1819. |
| Mehmed Ruždi-paša | 27. juli 1819. | 8. decembar 1819. |
| Ali Dželaluddin-paša | 8. decembar 1819. | 28. novembar 1822. |
| Šerif Selim Siri-paša | 28. novembar 1822. | 12. maj 1826. |
| Belenli Hadži Mustafa-paša | 12. maj 1826. | 22. decembar 1826. |
| Abdurahim-paša | 22. decembar 1826. | 18. august 1828. |
| Morali Ali Namik-paša | 18. august 1828. | 27. juni 1831. |
| Vedžihi Ibrahim-paša | 27. juni 1831. | 14. oktobar 1831. |
| Husein-kapetan Gradaščević | 14. oktobar 1831. | 4. juni 1832. |
| Mahmud Hamid-paša | 4. juni 1832. | 24. juni 1833. |
| Davud-paša | 24. juni 1833. | 13. juli 1835. |
| Mehmed Vedžihi-paša | 13. juli 1835. | 28. septembar 1840. |
| Mehmed Husrev-paša | 28. septembar 1840. | 6. novembar 1840. |
| Morali Ćamil Mehmed-paša | 6. novembar 1840. | 11. novembar 1844. |
| Osman Nuri-paša | 11. novembar 1844. | 1. novembar 1845. |
| Hadži Ćamil-paša | 1. novembar 1845. | 4. juli 1847. |
| Mehmed Tahir-paša | 4. juli 1847. | 22. maj 1850. |
| Čerkez Hafiz Mehmed-paša | 22. maj 1850. | 16. novembar 1850. |
| Hajrudin-paša | 16. novembar 1850. | 8. mart 1852. |
| Velijudin-paša | 8. mart 1852. | 14. septembar 1852. |
| Mehmed Huršid-paša | 14. septembar 1852. | 26. oktobar 1856. |
| Rešid Mehmed-paša | 26. oktobar 1856. | 1. juli]] 1858. |
| Kani Mehmed-paša | 1. juli 1858. | 18. septembar 1858. |
| Arnaut Mehmed Akif-paša | 18. septembar 1858. | 18. novembar 1858. |
| Kani Mehmed-paša | 18. novembar 1858. | 10. juni 1859. |
| Osman Mahzar-paša Skopljak | 10. juni 1859. | 23. januar 1861. |
| Topal Šerif Osman-paša | 23. januar 1861. | 21. januar 1869. |
| Omer Fevzi-paša | 21. januar 1869. | 17. februar 1869. |
| Topal Šerif Osman-paša | 17. februar 1869. | 25. maj 1869. |
| Safvet-paša | 25. maj 1869. | 27. april 1871. |
| Arnaut Mehmed Akif-paša | 27. april 1871. | 10. septembar 1871. |
| Mehmed Asim-paša | 10. septembar 1871. | 23. august 1872. |
| Mehmed Rašid-paša | 23. august 1872. | 7. novembar 1872. |
| Mustafa Asim-paša | 7. novembar 1872. | 27. novembar 1873. |
| Arnaut Mehmed Akif-paša | 27. novembar 1873. | 6. april 1874. |
| Derviš Ibrahim-paša | 6. april 1874. | 4. septembar 1875. |
| Ahmed Hamdi-paša | 4. septembar 1875. | 30. oktobar 1875. |
| Čerkez Reuf-paša | 30. oktobar 1875. | 6. januar 1876. |
| Jenišehirli Ibrahim-paša | 6. januar 1876. | 7. juli 1877. |
| Mehmed Nazif-paša | 7. juli 1877. | 18. maj 1877. |
| Ahmed Mahzar-paša | 18. maj 1877. | 12. juli 1878. |
| Hafiz Ahmed-paša | 12. juli 1878. | 20. august 1878. |
Reference
uredi- ^ Biščević Vedad: Bosanski namjesnici osmanskog doba (1463–1878), "Connectum", 2006.
- ^ Hazim Šabanović, Bosanski pašaluk – postanak i upravna podjela, "Svjetlost", 1982.