Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine (NUBBiH) jest nacionalna biblioteka Bosne i Hercegovine sa sjedištem u glavnom gradu Sarajevu. Osnovana je kao Narodna biblioteka – centralna zemaljska biblioteka Uredbom o Narodnoj biblioteci Federalne Bosne i Hercegovine, objavljenom u Službenom listu Federalne Bosne i Hercegovine, 31. oktobra 1945. Osnivanjem Univerziteta u Sarajevu 1949, ukazuje se potreba za organiziranjem takve institucije koja će imati funkciju univerzitetske biblioteke, a koja će ujedno biti i polazište za akademsko i stručno usavršavanje. Tako od 1951. Narodna biblioteka počinje obavljati funkciju i univerzitetske biblioteke, a u njenim prostorijama otvaraju se i prve čitaonice namijenjene naučno-nastavnim potrebama.

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine

Otvorena	31. oktobar 1945 (1945-10-31)
Lokacija	Sarajevo, Bosna i Hercegovina
Adresa	Zmaja od Bosne 8b, 71000 Sarajevo
Koordinate	43°51′21.5″N 18°23′50″E
Vrsta	Nacionalna biblioteka, Univerzitetska biblioteka
Zakonski depozit	Da
Veb-sajt	www.nub.ba

Zvanična registracija novog naziva Narodna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine obavljena je 1972, a od 1992. nosi današnji naziv. Najveći dio njenih korisnika čine naučni radnici, profesori i studenti bosanskohercegovačkih univerziteta, ali i studenti i istraživači regionalnih i međunarodnih istraživačkih centara i obrazovnih ustanova. U oktobru 1995, u Službenom listu Republike Bosne i Hercegovine, br. 37/95, objavljen je Zakon o bibliotečkoj djelatnosti koji čini osnovu profesionalnog djelovanja, te na osnovu kojeg Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine (NUBBiH) obavlja svoju djelatnost.

Tokom rata u Bosni i Hercegovini, tokom opsade Sarajeva, u noći sa 25. na 26. august 1992, pripadnici Vojske Republike Srpske granatirali su Vijećnicu u kojoj se tada nalazila biblioteka. Kao rezultat toga, mnogi njegovi arhivski i bibliotečki fondovi su uništeni.

Historija

Osnivanje i misija ustanove

Vedran Smailović svira violončelo u razrušenoj Vijećnici 1992.

U uvodnom dijelu osnivačkog akta, kojim se precizira i definira djelovanje ustanove, naglašava se i njena centralna zemaljska funkcija. Time se sugerira da je ova biblioteka matična biblioteka na području cijele države. "Osniva se u Sarajevu Narodna biblioteka Federalne Bosne i Hercegovine. Ona stoji pod nadzorom Ministarstva prosvjete. Narodna biblioteka je centralna zemaljska biblioteka za Federalnu Bosnu i Hercegovinu, njeno djelovanje proteže se na cijelo područje Bosne i Hercegovine."

Tako se u Članu 2. spomenute Uredbe navodi sljedeće: "Narodna biblioteka u Sarajevu ima zadatke:

• da svojim čitaocima omogući i svestrano poznavanje života i kulture naših naroda, napose naroda Bosne i Hercegovine;
• da pojedincima i ustanovama omogući i rad na području nauka i umjetnosti;
• da pomaže osnivanje biblioteka i unapređivanje bibliotekarstva u Bosni i Hercegovini, a po sporazumu s Ministarstvom prosvjete Federalne Bosne i Hercegovine."

Od 1952. kontinuirano se radi na usavršavanju i obrazovanju bibliotekara i poboljšanju bibliotečke djelatnosti, što omogućava da biblioteka ne bude samo ona koja "prikuplja, čuva, stručno obrađuje i daje na korištenje građu" nego i učestvuje u društvu, njegovom razvoju, promjenama i procesima koje ga prate te da bude na usluzi svakom pojedincu pri njegovom ličnom i profesionalnom usavršavanju. Tako se stručni bibliotečki ispit za ovu profesiju već gotovo 70 godina održavaju u okviru Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine. Do osnivanja studijskog Odsjeka za bibliotekarstvo, najprije na Višoj pedagoškoj školi 1961, a potom na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu, ispiti su bili jedini oblik organizirane stručne edukacije bibliotekara.

Shvatajući važnost kontinuirane edukacije i promjena u društvu, ali i promjena modela organiziranja i pohranjivanja znanja, Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine 2000. osniva Centar za permanentno obrazovanje bibliotekara Bosne i Hercegovine kao jedan od 18 srodnih centara u jugoistočnoj Evropi.

"Glavni cilj permanentnog obrazovanja koje provodi ovaj Centar jest osposobljavanje zatečenog i kadra koji se zapošljava u biblioteke za propisno, stručno, savremeno i kvalitetno obavljanje:

•  osnovnih poslova u bibliotečko-informacijskom području i priprema za polaganje stručnih ispita, složenih stručnih poslova te posebnih, specijalnih stručnih poslova".

Promjene u načinima i modelima organiziranja i poslovanja u bibliotečkoj djelatnosti koje je uzrokovao razvoj informacijsko-komunikacijskih tehnologija, uvjetovale su i procese moderniziranja bibliotečke djelatnosti. Tako su, osim formalne strukture Nacionalne i univerzitetske biblioteke (sektora i odjela), Centra za permanentno obrazovanje bibliotekara Bosne i Hercegovine, osnovani i drugi centri, odnosno odjeli i usluge: COBISS centar, Virtualna biblioteka Bosne i Hercegovine – VIBBiH, Centar za zaštitu, prezervaciju i restauraciju bibliotečke građe, CIP ured i drugi.

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovina zadužena je i da izrađuje CIP – katalogizaciju u publikaciji. Ujedno, u biblioteci djeluju nacionalne agencije za ISBN (International Standard Book Number), ISMN (International Standard Music Number) i ISSN (International Standard Serial Number).

Osim osnovnih i složenih stručnih bibliotečkih poslova, biblioteka pruža druge profesionalne usluge i servise svojim korisnicima, digitalizira građu, organizira edukativne radionice, savjetovanja, predavanja, edukacije, izložbe i druge kulturno-informacijske aktivnosti.

U svojim digitalnim kolekcijama, posebno kolekcijama stare periodike i Specijalnim zbirkama, Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine baštini, čuva i daje na korištenje bogato kulturno-umjetničko višestoljetno naslijeđe Bosne i Hercegovine, a neki od njenih eksponata (Zbirka salavata "Delail el-hajrat" iz 1823, "Die Großen Französischen Impressionisten"), nalazili su se u Kući evropske historije čije je sjedište u Bruxellesu, Die Großen Französischen Impressionisten – Veliki francuski impresionisti, autora Fritza Novotnog, objavljena je 1952. u Beču. Riječ je o knjizi spašenoj iz vatrene stihije 1992. u Vijećnici, jer se vide ugljenisani tragovi. Trenutno se u Kući evropske historije nalazi publikacija Das grosse Bruegel-Werk, autora Gustava Glücka, izdanje iz 1955 (štampano u Beču i Münchenu).

U noći s 25. na 26. august 1992. po nalogu samog Slobodana Miloševića granatiran je tadašnji objekt – zgrada Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine – Vijećnica. U ovom kulturocidu i uništenju objekta Vijećnice stradala je i velika količina bibliotečke građe, oko 2.000.000 bibliotečkih jedinica. Uprkos razaranju tokom opsade Sarajeva (1992–1995), sačuvan je najvažniji dio fonda Nacionalne i univerzitetske biblioteke – Specijalne zbirke(19.700 Rukopisi i rariteti, koje svjedoče o multietničnosti, multikulturalnosti i multikonfesionalnosti Bosne i Hercegovine kroz stoljeća.

Arhiv historičara Hamdije Kapidžića nalazi se u posebnim zbirkama biblioteke.

Tokom perioda poslije rata Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine uspjela je obnoviti znatan dio fonda, ali do danas nije riješeno pitanje trajnog smještaja biblioteke. Ona je trenutno u krugu bivše kasarne "Maršal Tito", današnjeg Kampusa Univerziteta u Sarajevu.

Djelatnost NUBBiH

Članstva u organizacijama

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine predstavlja bosanskohercegovačku bibliotečku djelatnost u najmeritornijim međunarodnim strukovnim organizacijama i asocijacijama poput IFLA-e (The International Federation of Library Associations), CDNL-a (Conference of Directors of National Libraries), CENL-a (Conference of European National Librarians), SEENL-a (East European National Librarians Conference), LIBER-a (Ligue des Bibliotheques Européennes de Recherche), Europeana-e.

Od 2007. Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine postala je nominacijsko tijelo iz Bosne i Hercegovina za kandidiranje bosanskohercegovačkih književnika za svjetski prestižnu nagradu u kategoriji dječije i književnosti za mlade "Astrid Lindgren"

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine ima potpisane memorandume o profesionalnoj saradnji s brojnim bibliotekama u regiji, Evropi i svijetu. Pridružena je članica Univerziteta u Sarajevu te sjedište Virtualne biblioteke Bosne i Hercegovine koja je dio COBISS.NET-a.

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine dobitnica je Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva kao i brojnih domaćih i međunarodnih priznanja.

Izdavačka djelatnost

Izdavačka djelatnost Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovne realizira se kroz četiri edicije:

1. "Bosanskohercegovačka bibliografija"
2. "Memoria Bosniaca"
3. "Memoria Mundi"
4. "Stručna bibliotečka literatura"

Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine izdaje i sljedeće publikacije:

1. Časopis Bosniaca izlazi jedanput godišnje i u njemu se objavljuju originalni stručni i naučni radovi, sistematizirana građa od važnosti za obnovu kolekcija Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine i za bibliotečku struku u cjelini. Časopis je upisan u evidenciju javnih glasila u Ministarstvu obrazovanja, nauke, kulture i sporta Bosne i Hercegovine, 1996. pod rednim brojem 467." Ovaj bosanskohercegovački stručni časopis u oblasti bibliotekarstva indeksiran je u nekoliko međunarodnih baza podataka: Web of Science – Emerging Sources Citation Index, Central & Eastern European Academic Source (EBSCO), The Belt and Road Initiative Reference Source (EBSCO), Index Copernicus, KoBSON - Konzorcijum biblioteka Srbije za objedinjenu nabavku, a dostupan je u ROAD (Directory of Open Access scholarlyResources), CEEOL (Central and Eastern European Online Library), Hrčak - Portal hrvatskih znanstvenih i stručnih časopisa, i Slavic Humanities Index.
2. Glasnik NUBBIH; Bilten Glasnik Nacionalna i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine (Glasnik NUBBiH) pokrenut je 2010. Do 2014. Glasnik je izlazio dva puta, a potom nastavlja izlaziti jednaput godišnje. Sadrži informacije o stručnim, kulturnim, obrazovnim i naučnim dešavanjima, aktivnostima i manifestacijama Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine, a popraćen je prilozima o novim praksama i aktuelnostima iz bibliotečke profesije te korisnim linkovima. Glasnik NUBBIH indeksiran je u EBSCO bazi podataka.
3. CIP bilten (knjige u štampi); CIP bilten predstavlja elektronsku serijsku publikaciju koja objedinjuje CIP zapise (Katalogizacija u publikaciji) za taj mjesec. CIP bilten izlazi od 2019.

Vanjski linkovi

• Zvanični sajt