Kultura trakaste keramike
Kultura trakaste keramike je glavna neolitska kultura u srednjoj Evropi u periodu 5500–4500 pne. Poznata je i kao LBK (njem: Linearbandkeramik), eng: Linear pottery culture.
Naziv
urediNaziv potiče od ukrašavanja keramike. Trakasta keramika, od Moldavije i Ukrajine na istoku do pariskog bazena na zapadu upućuje na karekteristična svojstva dekoracije, koja se nalaze na keramici pronađenoj na usputnim nalazištima širenja kroz Evropu. Ta nalazišta pripadaju ranijoj, Starčevačko-Kereškoj kulturi, koja je bila na susjednom regionu Panonije, odakle se i nastavilo širenje neolita. Na taj način su prenešena i mnoga svojstva dekorativnih obrazaca ukrašavanja keramike, sastavljena od zavojnica, konvergentnih linija, traka. Primjenjujući te obrasce, razna poboljšanja i urezivanje linija, od obojene keramike nastala je urezana keramika. Jedno vrijeme nazivala se Dunavska kultura, prema arheologu V. Gordon Childe-u. Pripadnici trakaste keramike preuzeli su i poljoprivredne proizvode i načine obrade zemlje, počevši od žitarica i domaćih životinja sa područja Bliskog Istoka (područje Plodnog polumjeseca)
Postoji i teorija o autohtonom razvoju čiji su nosioci bili mezolitski stanovnici Evrope. Treća teorija govori o impulsu iz azijskih stepa koji je mezolitsko stanovništvo istočne Evrope naveo na prihvatanje neolita, a odatle se raširio po Evropi. Posljednje dvije teorije su mnogo manje zastupljena, pa većina historičara i dalje zastupa tezu o prodoru neolita preko Anadolije i teritorije jugoistočne Evrope. (Balkana).[1]
Geografija
urediBila je rasprostranjena u Njemačkoj, Austriji, Češkoj, Slovačkoj, južnoj Poljskoj i Mađarskoj oko tokova Dunava, gornje i srednje Rajne, Elbe, Visle. Na zapadu je potvrđena u rejonu Pariza, dijelovima Belgije i Holandije, a na istoku do Moldavije i Ukrajine.U ranoj fazi prepoznaju se dvije varijante: Rana ili zapadna, i istočna na istoku Mađarske. Kultura je uticala na razvoj neolita i nastanak novih kultura na susjednim područjima: Lengyel, Kultura Cucuteni, Boian kultura.
Hronologija
urediNjeno uklapanje u neolit Evrope približno izgleda:[2][3][4]
- Rani neolit, 6000–5500. Prvo pojavljivanje proizvodnje žitarica na jugu buduće LBK pod uticajem Starčevo-Kereš kulture sa juga Mađarske i Dnjestar-Bug kulture iz Ukrajine.
- Srednji neolit, 5500–5000. Rana LBK na srednjem Dunavu, i srednja LBK (keramika muzičkih nota) sa prekinutim linijama, između kojih su najčešće punktovane tačke, čime podsjeća na muzičke note. Kultura se proširila do svog punog obima, uz pojavljivanje lokalnih varijanti. Jedna varijanta je kasna Dnjestar-Bug kultura.[5]
- Kasni neolit, 5000–4500. Kasna LBK (Tačkasta keramika) je obilježena dominacijom tačkastih linija raznih oblika, što je bilo predstavljanje predmeta iz okoline, i njena podjela na Tačkastu kulturu u istočnoj Njemačkoj i Poljskoj, Rossen kulturu na zapadu i Lenđel kulturu na srednjem Dunavu.
Nakon toga uslijedila je tranzicija između neolita i Metalnog doba.[6]
Naselja
urediKuće u ovoj kulturi, poznate su kao neolitske duge kuće zbog svojih dimenzija. Reprezentativni primjerci, blizu 30 kom, pronađeni su u nalazištu Oslonki u Poljskoj. Pravougaone duge kuće bile su dužine između 7 i 45 metara i širine između 5 i 7 metara. Građene su od drvenih stubova povezanih ukrštenim gredicama na vanjskim stranicama i prepletima na unutrašnjim.[7][8]
Ovakvih kuća je bilo između pet i osam u jednom naselju. Koristili su je pripadnici širih familija, najviše dvije generacije. Bile su okružene fortifikacijom. Prozora nije bilo, a imale su samo jedna vrata na kraju kuće. Jedna ili dvije prostorije su bile prazne. U njima su se izrađivali i keramički proizvodi. Svaka kuća je imala svoj simbol na proizvodu.
Lista neolitskih kultura u Evropi
uredi| Sesklo | Egej | 6500 pne | 5000 | komentar |
| Dimini | Egej | 5000 | 4400 | |
| Starčevo | Centralni Balkan, Podunavlje | 6200 | 4500 | Kereš (Mađarska), Kriš (Rumunija) |
| Vinča[5] | Centralni Balkan, Podunavlje | 5700 | 4500 | |
| Impresso | Mediteran | 6400 | 5500 | eng: Cardium pottery culture |
| Danilo | Hrvatska | 5400 | 3900 | |
| Kakanj[9] | Bosna i Hercegovina | 6230 | 4900 | |
| Butmir | Bosna i Hercegovina | 5100 | 4500 | |
| Hvarsko - lisičićka[10] | Hrvatska, Bosna i Hercegovina | 4200 | 2500 | |
| Karanovo | Istočni Balkan | 6200 | 3500 | |
| Boian | Istočni Balkan | 4300 | 3500 | |
| Trakasta keramika | Srednji Dunav | 5500 | 4500 | eng: Linear Pottery culture |
| Lenđel | Srednji Dunav | 5000 | 3400 | |
| Tisa | Mađarska | 5000 | 3400 | |
| Ljevkasti pehari | Skandinavija, Centralna Evropa | 4300 | 2800 | |
| Dnjestar-Bug | Moldavija, Ukrajina | 6200 | 4700 | |
| Cucuteni | Moldavija, Ukrajina | 5500 | 2700 | (rus: Tripolje) |
| La Amagra | Španija | |||
| Vindmil hil | Engleska | 3000 | eng: Windmill Hill culture | |
| Megalitske kulture | Evropa | 8000 | 2000 | Od Mezolita do Bronzanog doba |
Reference
uredi- ^ Kris Hirst -Linearbandkeramik Culture - European Farming Innovators
- ^ KRAP (2007) under External Links, Places.
- ^ Hertelendi and others (1995) under External links, Places, especially page 242.
- ^ Gimbutas (1991) pages 35–45.
- ^ a b "Marija Gimbutas - The Goddesses and Gods of Old Europe". University of California Press - Berkeley, Los Anfeles. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ^ [1] Arhivirano 4. 2. 2007. na Wayback Machine
- ^ "Archaeological Research at Oslonki, Poland". Princeton.edu. Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ^ "Linearbandkeramik Culture - The First Farmers of Europe". Archaeology.about.com. 17. 1. 2013. Arhivirano s originala, 7. 11. 2011. Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ^ "Edina Kadić: ANALIZA PRAHISTORIJSKIH KERAMIČKIH ULOMAKA SA LOKALITETA DONJE PAPRATNICE – ZAGREBNICE KOD KAKNJA". Filozofski fakultet Sarajevo, 2012. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA". Pristupljeno 9. 2. 2016.
![[1]](http://www.comp-archaeology.org/Chronolog-N-Cent-S-Germany.gif){kind=link}
