Wikipedia

Kultura Cucuteni

Kultura Cucuteni je neolitska arheološka kultura na istoku Evrope od 4800. do 3000 pne, smještena u današnjoj Rumuniji, Moldaviji i Ukrajini, u regiji Dnjepra i Dnjestra, na površini od oko 350,000 km2.[1]

Geografska rasprostranjenost
Keramika kulture Cucuteni

Ime je dobila po selu Cucuteni u rumunskom okrugu Iaşi. Poznata je i kao Tripiljska po selu Tripilja (Трипiлля) u Ukrajini) ili Tripoljska kultura po ruskom izrazu Триполье. U literaturi se najčešće naziva Cucuteni-tripilijska kultura

Periodizacija uredi

Podijeljena je u rani, srednji i kasni period, u zavisnosti od radiokarbonske analize. [2]

• Rana (Pro-Cucuteni I–III do Cucuteni A–B, Trypillia A do Trypillia BI–II): 4800 - 4000 pne
• Srednja (Cucuteni B, Trypillia BII do CI–II) 4000 - 3500 pne
• Kasna (Horodiştea–Folteşti, Trypillia CII) 3500 - 3000 pne
Rekonstrukcija Talianki, maga-naselja, iz Cucuteni kulture - Ukrajina
Široke kuće
Rekonstrukcija odbranbenog zida u naselju Maydanets, 4000. pne

Naselja uredi

Većina naselja u početnoj fazi su male veličine, na razmaku 3–4 km, koncentrisana u aluvijalnim dolinama rijeka Siret, Prut i Dnjestra. Kuće su bile kružno raspoređene oko jedne centralne. Bilo ih je oko desetak, izgrađene od pletera, zagrijavane su pećnicama i imale su jedan okrugli prozor. U posebnim prostorijama se proizvodila keramika. Jedna od najvažnijih karakteristika ove kulture bila je periodična destrukcija naselja. Prilikom istraživanja nalazižta uočeno je obnavljenje naselja na temeljima predhodnih, svakih 60 - 80 god.[3][4]

Za vrijeme srednje faze (4000 - 3500 pne), stanovništvo gradi najveća naselja u neolitskoj Evropi. Razlozi su:

  • Klimatske promjene tokom godine i njihov uticaj na način obrade zemlje.
  • Prirodni razvoj i porast broja stanovnika koji uključuje prijetnju od ratnih sukoba sa susjednim zajednicama za ekonomske resurse
  • Obrana od drugih naroda iz širokih stepskih prostora.

Neka od velikih naselja su:

  • Talianki, Ukrajina – oko 3700. pne, sa 21.000 stanovnika i oko 2.700 kuća, na površini od 450 hektara
  • Dobrovody, Ukrajina – oko 3800 pne, sa 16.000 stanovnika, na površini od 250 hektara
  • Maydanets, Ukrajina – oko 3700 pne – sa 6000-9000 stanovnika,[5]
  • Nebelivka, Ukrajina - oko 4000. pne, na površini od 300 hektara [6]

Ovakva naselja bila su administrativni, vojni i religiozni centri šireg prostora na kojem su se nalazila i manja naselja. Postojali su hijerarhijski nivoi što govori o državnom karakteru tadašnjeg društva. Najnovija istraživanja potvržuju i postojanje javnih zgrada za okupljanje i ceremonije. Sve se to dešavalo 500 godina prije nastanka Sumerskih gradova država. Oko 3200. god. pne došlo je do velikih klimatskih promjena, a onda je uslijedio dramatični kraj širenjem eneolita i navalom Praindoevroplana.

Ekonomija uredi

Proizvodnja se odvijala u slijedećim okvirima:

  • Skoro da nije postojala socijalna izdiferenciranost, niti je bila podjela zanimanja. Svi članovi jedne zajednice radili su sve vrste poslova, prema potrebi.
  • Nedostatak političke elite
  • Osnovna ekonomija, dovoljna za preživljavanje, uglavnom zemljoradnja
  • Stočarstvo u manjem obimu
 
Tipična figurina Majke Božije - Piatra Neamt Museum

Religija uredi

U sredini mnogih naselja nađene su posebne zgrade za koje se vjeruje da su bila svetišta. U njima se nalazilo, ukopano u zemlju, mjesto sa velikim brojem figurina, koje su bile fetiš ili totem, sa željom da zaštite one koji su ih tu ostavili. Mnoštvo figurina koje sugerišu ženski lik, pod zajedničkim imenom Boginja, navelo je Mariju Gumbitas i njene sljedbenike [7] da neolitska društva proglasi za matrijarhat.[8] Danas je to mišljenje odbačeno i smatra se da je neolitsko društvo bilo kompleksnije.

Figurine koje predstavljaju životije su rađene radi zaštite i napredka.

Lista neoolitskih kultura u Evropi uredi

Sesklo Egej 6500 pne 5000 komentar
Dimini Egej 5000 4400
Starčevo Centralni Balkan, Podunavlje 6200 4500 Kereš (Mađarska), Kriš (Rumunija)
Vinča[9] Centralni Balkan, Podunavlje 5700 4500
Impresso Mediteran 6400 5500 eng: Cardium pottery culture
Danilo Hrvatska 5400 3900
Kakanj[10] Bosna i Hercegovina 6230 4900
Butmir Bosna i Hercegovina 5100 4500
Hvarsko - lisičićka[11] Hrvatska, Bosna i Hercegovina 4200 2500
Karanovo Istočni Balkan 6200 3500
Boian Istočni Balkan 4300 3500
Trakasta keramika Srednji Dunav 5500 4500 eng: Linear Pottery culture
Lenđel Srednji Dunav 5000 3400
Tisa Mađarska 5000 3400
Dnjestar-Bug Moldavija, Ukrajina 6200 4700
Cucuteni Moldavija, Ukrajina 5500 2700 (rus: Tripolje)
La Amagra Španija
Vindmil hil Engleska 3000 eng: Windmill Hill culture
Megalitske kulture Evropa 8000 2000 Od Mezolita do Bronzanog doba

Reference uredi

  1. ^ 7.000 godina prije
  2. ^ "CORNELIA-MAGDA MANTU, (Institute of Archaeology Iaşi) - Cucuteni Tripolje kulturni kompleks" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 8. 6. 2015. Pristupljeno 15. 12. 2019.
  3. ^ "Antropormofne figure" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 2. 10. 2011. Pristupljeno 15. 12. 2019.
  4. ^ Menotti, Francesco (2007), "Tripolje kuće", Šesti svjetski arheološki kongres, Dublin
  5. ^ Videĭko, Mikhailo Yu. Historija istraživanja.
  6. ^ Johannes Müller; Knut Rassmann; Mykhailo Videiko (22. 1. 2016). Tripolje mega maselja i evropska prahistorija: 4100–3400 pne. Taylor & Francis.
  7. ^ Marija Gimbutas - Bogovi i božice stare Evrope
  8. ^ Douglass Bailey - Prahistorijske figurine
  9. ^ "Marija Gimbutas - The Goddesses and Gods of Old Europe". University of California Press - Berkeley, Los Anfeles. Pristupljeno 9. 2. 2017.
  10. ^ "Edina Kadić: ANALIZA PRAHISTORIJSKIH KERAMIČKIH ULOMAKA SA LOKALITETA DONJE PAPRATNICE – ZAGREBNICE KOD KAKNJA". Filozofski fakultet Sarajevo, 2012. Pristupljeno 9. 2. 2016.
  11. ^ "Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA". Pristupljeno 9. 2. 2016.

Literatura uredi

J. P. Mallory, "Tripolye Culture", Enciklopedija indoevropske kulture, Fitzroy Dearborn, 1997.

Vanjski linkovi uredi

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Kultura_Cucuteni&oldid=3509479"