Careva džamija (Sarajevo)

Za druga značenja, pogledajte Careva džamija.

Careva džamija (Hatibova, Stara sultan Mehmedova, Stara-Atik, Gazi sultan Fatih Mehmed-hanova) je jedna od prvih džamija izgrađenih u Bosni i Hercegovini i prva u Sarajevu. Izgrađena je 1462, a njenu izgradnju je finansirao i omogućio osnivač grada Sarajeva Isa-beg Ishaković. Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Odluku donijela je Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika na sjednici održanoj od 2. do 8. novembra 2004. u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović), Ljiljana Ševo i Tina Wik. Nacionalni spomenik čini: džamija sa prednjim i bočnim trijemovima, unutrašnje dvorište sa šadrvanom, zgrada Ulema-medžlisa, harem sa nišanima, Turbe šejha Bistrigije, kameni zidovi ograde, dvije kapije i objekat Isa-begove banje.

Careva džamija
Careva džamija u Sarajevu
Lokacija džamije u Sarajevu
Osnovne informacije
Lokacija	Sarajevo, Bosna i Hercegovina
Geografske koordinate	43.857350°N 18.430724°E / 43.857350; 18.430724
Religija	Islam
Općina	Stari Grad
Država	Bosna i Hercegovina
Administracija	Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini
Oznaka baštine	Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine
Arhitektonski opis
Arhitektonski tip	Džamija
Arhitektonski stil	osmanlijski
Osnivač	Isa-beg Ishaković
Dovršeno	1462.
Specifikacije
Munare	1

Historija

Prvobitna džamija je izgrađena sredinom 15. vijeka (1462.) i ima dugu i fascinantnu historiju. Međutim džamija je izgorjela 1480. kada je despot Vuk Grgurević provalio sa vojskom iz Jajca i popalio Sarajevo. Na istom mjestu se ponovo gradi džamija (po mišljenju jednih iz temelja, a po mišljenju drugih urađena je samo kupola džamije koja je izgorjela) i u današnjem obliku izgrađena je 1566, a njenu gradnju finansirao je 10. po redu sultan Osmanskog carstva Sulejman veličanstveni, kome je džamija i posvećena. U to doba glavni arhitekta Carevine bio je mimar Sinan i smatra se da je gradnju ove džamije realizovao jedan od njegovih učenika ili saradnika.

Kroz historiju džamija je dograđivana i renovirana. Tokom drugog svjetskog rata kao i rata iz 1990tih, džamija je kao i mnoge druge oštećena ali je i obnovljena.

Karakteristike

To je centralni tip džamije sa trostranim trijemom. Pošto je džamija u doba molitve (naročito petkom) morala primiti veliki broj vjernika, ostavljeni su trijemovi sa sve tri strane, s tim što su dva pobočna 1847. zazidana i pretvorena u tetime (pobočne prostorije). Centralna kupola džamije ima oblik polukruga u presjeku, tipično za klasični period osmanske arhitekture, a smatra se da je stara kupola eliptičnog presjeka izgorjela u požaru 1480. Tokom konzervatorskih radova krajem prošlog vijeka (1980-te ili 1990-te) otkrivena su i parcijalno restauirana četiri sloja zidne dekoracije, i to iz XVI, XVIII i početka XIX vijeka. Osmokutna munara, čije je šerefe pokriveno stalaktitima, predstavlja jednu od najljepših starih munara u Bosni i Hercegovini.

Vrijedni nadgrobni, spomenici nastali u razdoblju od XV do XIX vijeka, nalaze se u groblju iza džamije. Za par arhaičnih nišana iza mihraba pretpostavlja se da označavaju grob osnivača Sarajeva Isa-bega Ishakovića.

Godine 1912. arhitekta Karlo Paržik je, poštujući modul, a koristeći elemente koji su viđani u izgradnji bosanskih kuća, projektovao zgradu Ulema medžlisa i uspješno je ukomponovao u cjelinu sa Carevom džamijom.

Također pogledajte

• Carev hamam
• Halid Hadžimulić

Literatura

• Mehmed Mujezinović, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga I – Sarajevo, Sarajevo, 1988.
• Vesna Mušeta-Aščerić i Amira Arnautović, Smjernice za sanaciju Careve džamije, Stanje objekta, Propozicije za izradu projekta sanacije i restauracije Careve džamije u Sarajevu, Gradski zavod za zaštitu i korišćenje kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa, Sarajevo, 1994.
• Evlija Čelebija , Putopis - Odlomci o jugoslovenskim zemljama, Sarajevo, 1996.